Dłuższe urlopy i świadczenia przedemerytalne: Kto dostaje pieniądze za siedzenie w domu

1 Wcześniejsze emerytury

Pracownicy zanim przejdą na emeryturę właściwą mogą również liczyć na różnego rodzaju świadczenia przedemerytalne. Stosunkowo niewielka liczba osób może już starać się o wcześniejszą emeryturę pracowniczą na ogólnych zasadach. Większość kobiet urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku nabyła już prawo do emerytury właściwej, starać się o nią mogą więc tylko mężczyźni. Jakie trzeba spełnić warunki, aby otrzymać wcześniejszą emeryturę, przeczytasz tutaj>>

Wcześniejszą emeryturę można również otrzymać za pracę w szczególnych warunkach i za pracę w szczególnym charakterze. Chodzi między innymi o osoby pracujące w górnictwie, energetyce, hutnictwie czy w służbie zdrowia i opiece społecznej (praca w szczególnych warunkach) czy artystów, dziennikarzy, nauczycieli, żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy policji i innych służb mundurowych (praca w szczególnym charakterze). Jakie trzeba spełnić warunki, aby otrzymać ten rodzaj emerytury, przeczytasz tutaj>>

Emerytura pomostowa przysługuje zbliżonym grupom pracowników jak wcześniejsza emerytura. Bowiem osoby, które wykonywały pracę uciążliwą i pomimo to nie spełniły warunków niezbędnych do otrzymania wcześniejszej emerytury, mogą ubiegać się o emeryturę pomostową. Pomostówkę mogą więc otrzymać osoby, które przed 1 stycznia 1999 r. pracowały w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - praca wymieniona w dotychczasowych przepisach lub w nowych wykazach prac - czy też taka praca po 31 grudnia 2008 r. wymieniona w nowych wykazach prac. Jakie dokładnie trzeba spełnić warunki, aby otrzymać ten rodzaj emerytury, przeczytasz tutaj>>

Ponadto rząd, aby załagodzić skutki reformy emerytalnej, podnoszącej od 2013 roku stopniowo wiek emerytalny Polek i Polaków do 67 lat, wprowadził nowe świadczenie - tzw. wcześniejszą emeryturę częściową. Mogą się o nią starać osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. które mają długi staż prac, ale nie osiągnęły jeszcze wieku emerytalnego 2. posiadają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn. Więcej o emeryturach częściowych przeczytasz tutaj>>

Wreszcie osoby z równie długim stażem pracy, pozbawione możliwości wykonywania pracy zarobkowej, mogą starać się o przyznanie świadczenia przedemerytalnego. Uprawnionymi do tych świadczeń są pracownicy zwolnieni z zakładów pracy z winy pracodawcy (między innymi z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy) oraz osoby, które wykonywały pracę przy produkcji wyrobów zawierających azbest lub przestały prowadzić pozarolniczą działalność gospodarczą ze względu na upadłość. O zasiłek mogą się starać także byli renciści.Szczegółowo o warunkach, jakie trzeba spełnić, aby otrzymać świadczenie przedemerytalne, przeczytasz tutaj>>

2 Świadczenie kompensacyjne dla nauczyciela

Reforma systemu emerytalnego z 2008 roku pozbawiła wprawdzie nauczycieli prawa do wcześniejszej emerytury, jednak zyskali oni w zamian nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Mogą się o nie ubiegać nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w publicznych i niepublicznych przedszkolach, szkołach i placówkach kształcenia ustawicznego oraz osoby pracujące w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, ośrodkach socjoterapii i specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych. Chodzi jednak tylko o roczniki nauczycieli wymienione w ustawie z 2009 roku.

Nauczyciele muszą też spełnić warunek stażowy: 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 20 lat nauczania w podanej jednostce (przynajmniej na pół etatu). Niezbędne jest także osiągnięcie odpowiedniego wieku, czyli ukończenie 55 lat (kobiety i mężczyźni). Żeby uzyskać świadczenie kompensacyjne niezbędne jest także rozwiązanie stosunku pracy.

Jak dokładnie nauczyciele mogą się ubiegać o świadczenia kompensacyjne, przeczytasz tutaj>>

Część wychowawców oraz innych pracowników pedagogicznych, która spełnia określone warunki, może dostać także emeryturę pomostową.

3 A może przysługuje renta

Osoba, która nie osiągnęła jeszcze wieku emerytalnego, może starać się o rentę. Podstawowym rodzajem świadczenia jest renta inwalidzka, czyli renta z tytułu niezdolności do pracy. Przyznawana jest osobie niezdolnej do pracy (niezdolność do pracy orzekana jest na okres nie dłuższy niż 5 lat), która jest w stanie wylegitymować się odpowiednimi okresami składkowymi i nieskładkowymi - i właśnie wtedy musiała powstać niezdolność albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

>>Czytaj też: Prawo do renty, czyli dlaczego noga sportowca różni się od nogi urzędnika?

Okres składkowy i nieskładkowy uzależniony jest od wieku osoby, w jakim powstała niezdolność do pracy i wynosi rok, jeśli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat, 2 lata - niezdolność powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat, 3 lata - niezdolność powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat, 4 lata - niezdolność powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat i 5 lat - gdy niezdolność powstała w wieku powyżej 30 lat. Możemy wyróżnić stałą i okresową rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Osoby niezdolne do wykonywania jakiejkolwiek pracy mogą się również starać o przyznanie renty socjalnej - z tytułu pełnej lub czasowej niezdolności do pracy. Prawo do niej przysługuje osobom pełnoletnim całkowicie niezdolnym do pracy z powodu niepełnosprawności, która powstała przed ukończeniem 18. roku lub w trakcie nauki do ukończenia 25. roku życia. Ile wynosi i kto nie dostanie renty socjalnej, przeczytasz tutaj>>

Wreszcie członkowie rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy mogą otrzymać również rentę rodzinną. Uprawniona do niej jest także rodzina osoby w chwili śmierci pobierającej zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Do członków rodziny, które mogą otrzymać rentę oprócz dzieci i wnuków zalicza się także wdowę i wdowca, o ile do dnia śmierci małżonka pozostawali z nim we wspólności małżeńskie, ukończyli 50 lat lub są niezdolni do pracy lub wychowują dzieci, wnuki lub rodzeństwo uprawnione do renty rodzinnej, a jeden z tych warunków spełnili w ciągu pięciu lat od śmierci małżonka lub od zaprzestania wychowywania dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej. Dokładnie o tym, kiedy przysługuje renta rodzinna po zmarłym mężu przeczytasz tutaj>>

Jeżeli rodzice spełnią warunki, jakie prawo stawia przed wdową czy wdowcem ubiegającym się o rentę, także oni mogą ubiegać się o świadczenie po zmarłych dzieciach, jeżeli ubezpieczony bezpośrednio przed śmiercią chociaż częściowo ich utrzymywał.

Więcej o rencie rodzinnej przeczytasz tutaj>>

4 Wynagrodzenie i zasiłek chorobowy

Pracownikowi, który z powodu choroby czy wypadku stał się czasowo niezdolny do pracy, przysługuje wynagrodzenie chorobowe. Jest ono wypłacane przez pracodawcę (rzadziej przez ZUS) maksymalnie przez 33 dni w całym roku kalendarzowym, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia - tylko przez 14 dni. Wysokość świadczenia wynosi 80 proc. normalnego wynagrodzenia. 100 procent przysługuje natomiast za wypadek w drodze do pracy lub z pracy albo chorobę przypadającą w czasie ciąży.

Komu dokładnie przysługuje zasiłek chorobowy i jak go otrzymać, przeczytasz tutaj>>

Od 34 lub 15 dnia niezdolności do pracy zatrudnionemu przysługuje zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS, który standardowo wynosi 80 procent wynagrodzenia. Jednak za okres pobytu w szpitalu pracownikowi przysługuje już zasiłek chorobowy w wysokości 70 procent podstawy wymiaru. 80 procent dostaną za to osoby wykonujące pracę nakładczą oraz odbywające służbę zastępczą, a także pracownicy, którzy ukończyli 50 rok życia - miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu przysługuje im od 15 do 33 dnia niezdolności do pracy. 100 proc. zasiłku otrzymają chore kobiety w ciąży i ofiary wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

Jakie są zasady wypłacania chorobowego dla osób 50+, przeczytasz tutaj>>

Zasiłek chorobowy może pobierać maksymalnie przez okres 182 dni, a w przypadku osoby chorej na gruźlicę przez 270 dni. Potem, jeśli pracownik nadal jest niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokuje na odzyskanie zdolności może wystąpić o świadczenie rehabilitacyjne. Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego wynosi:
- 90 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego - za okres pierwszych trzech miesięcy (90 dni),
- 75 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego - za pozostały okres,
- 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego - jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży,
- 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego - jeżeli świadczenie rehabilitacyjne przysługuje z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, świadczenie rehabilitacyjne przysługuje z ubezpieczenia wypadkowego.

5 Zasiłek dla bezrobotnych

Wreszcie osoby bezrobotne mogą otrzymać zasiłek dla bezrobotnych, o ile spełnią określone wymagania. Muszą więc zarejestrować się w urzędzie pracy i - jeśli urząd nie dysponuje takimi danymi odnośnie danej osoby, jak staż, przygotowanie zawodowe, szkolenia, prace interwencyjne czy roboty publiczne - dodatkowo udokumentować na podstawie historii zatrudnienia, że przez co najmniej 365 dni w okresie 18 miesięcy poprzedzających rejestrację wykonywały pracę, która skutkowała odprowadzaniem składek w odpowiedniej wysokości.

Co dokładnie wlicza się do okresu uprawniającego do zasiłku, dowiesz się tutaj>>

W przypadku wojskowych ustawodawca przewidział krótszy termin nabycia uprawnień do świadczenia - w ich przypadku tylko 240 dni w ostatnich 18 miesiącach pełnienia służby pozwala na otrzymanie zasiłku.