Kodeks pracy oraz odrębne przepisy przewidują dla pracowników – poza standardowym urlopem wypoczynkowym – dodatkowe dni wolne od pracy. Przysługują one m.in. ze względu na stan zdrowia. Pewne grupy zawodowe oraz osoby z niepełnosprawnościami mogą liczyć na dodatkowy urlop. Co muszą zrobić, aby go otrzymać? Jaki jest jego wymiar?
- Dodatkowy urlop w związku ze stanem zdrowia
- Jakim grupom zawodowym przysługuje urlop zdrowotny?
- Urlop zdrowotny i zasady jego udzielania
- Dodatkowe dni wolne od pracy dla osób z niepełnosprawnościami
- Osoby z niepełnosprawnościami: W jaki sposób mogą nabyć prawo do dodatkowych dni wolnych?
Dodatkowy urlop w związku ze stanem zdrowia
Pracownikowi zatrudnionemu w ramach umowy o pracę przysługuje – w zależności od stażu pracy – 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego. Poza tym istnieje kilka urlopów dodatkowych. Jednym z ich rodzajów jest ten związany ze stanem zdrowia. Dodatkowe dni wolne przysługują pewnym grupom zawodowym, a także osobom ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Jakim grupom zawodowym przysługuje urlop zdrowotny?
Urlop dla poratowania zdrowia, który określany bywa też jako urlop zdrowotny, udzielany jest pracownikowi w celu regeneracji zdrowia, które utracił w pracy. Jest to urlop płatny, a prawo do niego przysługuje pracownikowi, którego stan zdrowia pogorszył się w związku z wykonywaną pracą. Ten rodzaj urlopu najczęściej kojarzony jest z nauczycielami. Nie są oni jednak jedyną grupą zawodową, której przysługuje.
Urlop dla poratowania zdrowia przysługuje kilku grupom zawodowym. Są to:
- nauczyciele,
- nauczyciele akademiccy,
- pracownicy naukowi PAN,
- górnicy,
- strażacy PSP,
- sędziowie,
- prokuratorzy,
- kuratorzy zawodowi,
- pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy,
- kontrolerzy NIK.
Urlop zdrowotny i zasady jego udzielania
Zasady dotyczące urlopu zdrowotnego wynikają z przepisów dotyczących poszczególnych branż, a nie z Kodeksu pracy. W przypadku nauczycieli jest to Karta Nauczyciela. W związku z tym pracownicy należący do konkretnej grupy zawodowej korzystają z urlopu zdrowotnego na odrębnych zasadach. Z tego powodu różna jest m.in. jego długość i częstotliwość udzielania. W niektórych przypadkach może on wynosić nawet rok. Zazwyczaj pracownik nabywa do niego prawo dopiero po przepracowaniu określonego czasu w swoim zawodzie. Aby móc skorzystać z urlopu dla poratowania zdrowia, pracownik musi najczęściej przedstawić zaświadczenie lekarskie.
Dodatkowe dni wolne od pracy dla osób z niepełnosprawnościami
Prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia przysługuje również osobom z niepełnosprawnościami, które posiadają znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności. Prawo to reguluje ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Na tej podstawie osobom z niepełnosprawnościami przysługuje prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:
- w maksymalnym wymiarze 21 dni roboczych w ciągu roku z przeznaczeniem na uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym,
- w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.
Osoby z niepełnosprawnościami: W jaki sposób mogą nabyć prawo do dodatkowych dni wolnych?
Aby nabyć prawo do dodatkowych 21 dni wolnych od pracy pracownik posiadający znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności musi przedstawić pracodawcy skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Ono zaś wystawiane jest na wniosek lekarza prowadzącego leczenie danej osoby. Wniosek taki określa konkretny rodzaj turnusu oraz czas jego trwania. Pracownik musi przedstawić pracodawcy skierowanie na turnus rehabilitacyjny odpowiednio wcześnie, aby pracodawca miał czas na zapewnienie odpowiedniego toku pracy podczas nieobecności pracownika.
Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy w postaci ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Aby jednak je otrzymać, musi przedstawić pracodawcy dokument potwierdzający uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym, który wystawiony powinien zostać przez organizatora.
Dodatkowy urlop wypoczynkowy dla osób z niepełnosprawnościami
Osoby posiadające znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności mają też prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. W związku z nim istnieje jednak pewne ograniczenie. W danym roku kalendarzowym łączny wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym nie może przekroczyć 21 dni roboczych.
Jeżeli więc dana osoba uczestniczyła w turnusie rehabilitacyjnym i z tego tytułu wykorzystała w danym roku swoje prawo do zwolnienia od pracy w wymiarze 21 dni roboczych, wówczas nie przysługuje jej już dodatkowe 10 dni urlopu wypoczynkowego. Jeśli jednak liczba dni wolnych w związku z turnusem rehabilitacyjnym wyniosła np. 11, wtedy osoba ta może w danym roku wykorzystać jeszcze wszystkie 10 dni dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Z kolei gdy liczba dni przeznaczonych na turnus wyniosła 20, wówczas przysługuje jej jeszcze tylko 1 dzień dodatkowego urlopu wypoczynkowego.