Chodzi o pensję wypłacaną pracownikowi za miesiąc, w którym został do służby powołany. W stanowisku wydanym dla DGP resort obrony informuje, jak należy ją obliczać.
Ustawa z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 248; dalej: u.o.o.) zawiera niejasną regulację płacową dotyczącą miesiąca, w trakcie którego pracownik powołany do służby wojskowej zawodowej musi się stawić do pełnienia takiej służby. Otóż zgodnie z art. 189 ust. 1 u.o.o pracownik powołany do zawodowej służby wojskowej zachowuje prawo do wynagrodzenia ostatnio pobieranego od pracodawcy do końca miesiąca kalendarzowego, w którym jest obowiązany stawić się do pełnienia tej służby.
W związku z tym przypisem DGP wystąpił do Ministerstwa Obrony Narodowej o odpowiedź na następujące pytania:
- W jaki sposób powinno zostać obliczone wynagrodzenie pracownikowi, który został powołany do służby zawodowej w miesiącu, w którym takowe powołanie miało miejsce?
- Jak należy interpretować przepis art. 189 ust. 1 u.o.o. w zakresie sformułowania: „zachowuje prawo do ostatnio pobieranego wynagrodzenia od pracodawcy do końca miesiąca kalendarzowego, w którym jest obowiązany stawić się do pełnienia tej służby”? Czy jest to faktycznie wypłacone wynagrodzenie za ostatni miesiąc, a więc jeśli na ostatniej liście płac były nadgodziny, premia roczna lub inne nieperiodyczne świadczenia, to także bierze się je pod uwagę?
- Czy jeśli do służby zawodowej jest powoływany pracownik pełniący od kilku miesięcy dobrowolną służbę wojskową i przebywający w związku z tym na urlopie bezpłatnym, to należy się cofnąć do ostatniego wypłaconego wynagrodzenia sprzed takiego urlopu bezpłatnego? Czy obliczając takie wynagrodzenie, należy ustalić stawkę godzinową z całości wypłaconego pracownikowi faktycznie ostatniego wynagrodzenia i następnie naliczyć ją za czas nieprzepracowany do końca miesiąca?
W odpowiedzi MON z 15 marca 2024 r. znalazły się szerokie wyjaśnienia dotyczące poszczególnych kwestii.
Stanowisko MON z 15 marca 2024 r. w sprawie powołania pracownika do zawodowej służby wojskowej
/>
Na mocy art. 1891 ust. 1 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (u.o.O.) pracownik powołany do zawodowej służby wojskowej zachowuje prawo do ostatnio pobieranego wynagrodzenia od pracodawcy do końca miesiąca kalendarzowego, w którym jest obowiązany stawić się do pełnienia tej służby. Stosunek pracy z pracownikiem powołanym do zawodowej służby wojskowej wygasa z dniem stawienia się do tej służby.
Jeżeli pracownik przed powołaniem do zawodowej służby wojskowej przebywał na urlopie bezpłatnym, nie zachowuje prawa do ostatnio pobieranego wynagrodzenia. Bezpłatny charakter urlopu oznacza, że pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Ustawodawca nie uregulował w odmienny sposób sytuacji, gdy pracownik został powołany do zawodowej służby wojskowej w czasie urlopu bezpłatnego, co może sugerować, że w takiej sytuacji pracownik powinien otrzymać miesięczne wynagrodzenie, które otrzymywał przed tym urlopem. W przepisie został jednak użyty zwrot „zachowuje prawo”, a nie „ma prawo”. Tym samym nie można uznać, że pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia na podstawie art. 189 ust. 1 u.o.O. – prawo to musi nabyć w inny sposób.
Tymczasem na urlopie bezpłatnym pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, a tym samym nie nabywa do niego prawa. W takiej sytuacji nie ma obowiązku wypłaty wynagrodzenia. Wypłata za cały miesiąc oznaczałaby, że pracodawca musi zapłacić także za urlop bezpłatny, co kłóci się z konstrukcją tego urlopu.
Użyte przez ustawodawcę sformułowanie „ostatnio pobierane wynagrodzenie” odnosi się do wynagrodzenia pracownika wynikającego z indywidualnej umowy o pracę zawartej z pracodawcą, które przysługiwałoby mu, gdyby „normalnie” świadczył pracę przez cały miesiąc kalendarzowy.
Wskazać należy na potrzebę rozróżnienia między powołaniem do zawodowej służby wojskowej a rozpoczęciem pełnienia tej służby.
Powołanie do zawodowej służby wojskowej nie jest bowiem równoważne z rozpoczęciem pełnienia służby. Oznacza to, że data powołania do zawodowej służby wojskowej i rozpoczęcia pełnienia tej służby może się nie pokrywać. Jasno wynika to z art. 185 ust. 3 i 4 u.o.O, zgodnie z którym stosunek służbowy żołnierza zawodowego powstaje w drodze powołania na podstawie dobrowolnego zgłoszenia się do tej służby, przy czym termin rozpoczęcia pełnienia zawodowej służby wojskowej oraz stanowisko służbowe, na jakim będzie pełniona ta służba, określa rozkaz personalny.
Uwzględniając, że stosunek pracy z pracownikiem powołanym do zawodowej służby wojskowej wygasa z dniem stawienia się do tej służby (art. 189 ust. 2 u.o.O), uwypukla się gwarancyjny charakter przepisu art. 189 ust. 1 u.o.O. Osoba powołana do zawodowej służby wojskowej nie może być pozbawiona prawa do wynagrodzenia w okresie pomiędzy powołaniem do służby a terminem rozpoczęcia pełnienia tej służby.
Inna będzie sytuacja pracownika powołanego do zawodowej służby wojskowej, któremu bezpośrednio po zakończeniu szkolenia w ramach dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej wyznaczono termin rozpoczęcia pełnienia tej służby i stanowisko służbowe, od pracownika oczekującego na wydanie stosownego rozkazu personalnego.
Oznacza to, że w istocie ‒ w kontekście zadanych pytań ‒ każdą sytuację należałoby rozpatrywać indywidualnie, z uwzględnieniem zaistniałych okoliczności.
Przechodząc do odpowiedzi na zadane pytania, należy przede wszystkim wskazać, że samo powołanie do pełnienia zawodowej służby wojskowej nie wpływa na istniejące uprawnienia pracownika. Pracownik powołany do zawodowej służby wojskowej, przed terminem jej rozpoczęcia, zachowuje prawo do ostatnio pobieranego wynagrodzenia.
Obliczenie wynagrodzenia pracownika, wynagrodzenie za nadgodziny oraz inne świadczenia będą zależne od sytuacji konkretnego pracownika.
Jeżeli pracownik w okresie między powołaniem do zawodowej służby wojskowej a terminem rozpoczęcia pełnienia tej służby np. uzyskał prawo do nadgodzin, to oczywiste jest, że stosowne wynagrodzenie powinno zostać mu wypłacone.
Odnosząc się do ostatniego pytania, to należy również uwzględnić sytuację konkretnego pracownika. Inaczej będzie kształtowała się sytuacja pracownika, który bezpośrednio po zakończeniu urlopu bezpłatnego rozpoczął pełnienie zawodowej służby wojskowej, a inaczej takiego, który po zakończeniu dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej powraca do pracy po urlopie bezpłatnym.
Podkreślić należy, że pracownik nie może być pozbawiony swoich uprawnień ze względu na powołanie do zawodowej służby wojskowej.
Jednocześnie taki pracownik nie może być wynagradzany z naruszeniem przepisów regulujących urlop bezpłatny oraz za czas, w którym utracił już status pracownika i rozpoczął pełnienie zawodowej służby wojskowej (nabył uprawnienie do uposażenia żołnierza zawodowego).
Jednocześnie należy podkreślić, że wykonywanie czynności ze stosunku pracy wobec zatrudnionych pracowników należy do kompetencji poszczególnych pracodawców.
Powołanie a stawienie się
MON w ww. stanowisku wyraźnie odróżniło datę powołania do zawodowej służby wojskowej od daty rozpoczęcia pełnienia zawodowej służby wojskowej, gdyż nie musi to być ten sam dzień. Resort zwraca uwagę, że data rozpoczęcia pełnienia służby zawodowej wynika z rozkazu personalnego i że może mieć miejsce sytuacja, że pracownik mimo powołania do służby będzie oczekiwał przez pewien czas na wydanie rozkazu personalnego. I właśnie dlatego, aby chronić prawa pracownika, zapisano w art. 189 u.o.o., że osoba powołana do zawodowej służby wojskowej nie może być pozbawiona prawa do wynagrodzenia w okresie pomiędzy powołaniem do służby a terminem rozpoczęcia pełnienia tejże służby. W tym kontekście należy każdy przypadek rozpatrywać indywidualnie, bo pracownik może zostać powołany do służby zawodowej bezpośrednio po zakończeniu pełnienia służby dobrowolnej zasadniczej ‒ i wtedy nie wraca w ogóle do pracy ‒ albo po jakimś czasie od powrotu do pracy u pracodawcy.
Na bezpłatnym bez wynagrodzenia
W wielu przypadkach powołanie do zawodowej służby wojskowej następuje właśnie po odbyciu lub w trakcie dobrowolnej służby wojskowej, a art. 121 ust. 1 u.o.o. wskazuje, że pierwszeństwo w powołaniu do zawodowej służby wojskowej mają osoby, które odbyły dobrowolną zasadniczą służbę wojskową. Ponadto, zgodnie z art. 147 u.o.o., dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni dobrowolną zasadniczą służbę wojskową, w przypadku gdy przebieg tej służby wskazuje na szczególne zaangażowanie tego żołnierza, powołuje go na stanowisko etatowe do zawodowej służby wojskowej, uwzględniając jego wniosek i potrzeby sił zbrojnych.
W trakcie odbywania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym zgodnie z art. 304 u.o.o. i powołanie w takim okresie do zawodowej służby wojskowej skutkuje powstaniem uzasadnionego pytania, jak wypłacić wynagrodzenie takiemu pracownikowi zgodnie z przytoczonym na wstępie art. 189 u.o.o.
Otóż wielu pracodawców wypłaca w takim przypadku ostatnio pobierane wynagrodzenie, czyli wynagrodzenie z ostatniego miesiąca przed urlopem bezpłatnym. Tymczasem MON w omawianym stanowisku wyraziło odmienną opinię, która jest jednocześnie bardzo korzystna dla pracodawców. Ministerstwo stwierdziło bowiem, że w takim przypadku nie należy w ogóle wypłacać wynagrodzenia. Pogląd ten został uzasadniony dwoma argumentami:
- użyciem w przepisie zwrotu „zachowuje prawo”, a nie „ma prawo” do wynagrodzenia;
- sprzecznością innej wykładni z konstrukcją urlopu bezpłatnego, za który nie przysługuje wynagrodzenie.
MON stwierdziło, że pracownik musi nabyć prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów prawa pracy i tylko wtedy zachowa do niego prawo, w przypadku gdy zostanie powołany do zawodowej służby wojskowej. Zatem jeśli pracownika powołano w trakcie odbywania dobrowolnej służby wojskowej do służby zawodowej, to w miesiącu stawienia się do obywania tej służby pracodawca nie wypłaca mu żadnego wynagrodzenia. Nadrzędność w tym zakresie mają urlop bezpłatny i to, że ostatnio pracownik nie miał prawa do wynagrodzenia, a więc firmy nie muszą się cofać do wynagrodzenia sprzed urlopu bezpłatnego
Ostatnio pobierane
MON w omawianym stanowisku stwierdziło, że zwrot „ostatnio pobierane wynagrodzenie” należy odnieść do wynagrodzenia pracownika, które jest określone w jego umowie o pracę i które przysługiwałoby mu normalnie, gdyby przepracował cały miesiąc. MON podkreśla także, że pracownik nie może zostać pozbawiony swoich uprawnień ze względu na powołanie do zawodowej służby wojskowej.
Przykład
Prawo do premii miesięcznej
Pracownik zarabia 5000 zł i ma prawo do premii miesięcznej, która jest zależna od absencji i przy jej braku wynosi 500 zł, czyli 10 proc. wynagrodzenia. Pracownik został w marcu 2024 r. powołany do zawodowej służby wojskowej i stawił się do jej pełnienia 25 marca. W świetle stanowiska MON powinien otrzymać pełne wynagrodzenie za marzec oraz premię, czyli w sumie 5500 zł, mimo że jego stosunek pracy wygaśnie 25 marca 2024 r. ©℗
