Pracodawca nie musi dokonywać w niej zmian po otrzymaniu wykazu dni, w których pracownicy mają pełnić służbę wojskową rotacyjnie. W ostateczności będą musieli wziąć na te dni urlop bezpłatny.
Ministerstwo Obrony Narodowej zajęło korzystne dla pracodawców stanowisko, z którego wynika, że ich potrzeby organizacyjne są ważniejsze i nie muszą, organizując czas pracy załogi, dostosowywać się do wykazu dni szkoleń odbywanych rotacyjnie przez żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej. I to mimo że jest on tworzony na rok i jest obowiązek jego przekazania pracodawcy przez żołnierza.
Zgodnie z art. 171 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie ojczyzny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2305; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1615; dalej: ustawa o obronie) terytorialna służba wojskowa może być pełniona dyspozycyjnie lub rotacyjnie, przy czym ta druga forma ma miejsce co najmniej raz w miesiącu przez okres dwóch dni i co do zasady powinna odbywać się w czasie wolnym od pracy. W pozostałe dni żołnierz pełni służbę dyspozycyjnie, co polega po prostu na pozostawaniu w gotowości do stawienia się na wezwanie dowódcy jednostki wojskowej. Służbę rotacyjną żołnierz może pełnić także w inne dni, co może mieć miejsce po uzgodnieniu z nim lub na jego wniosek.
Dowódcy jednostek wojskowych opracowują w formie zbiorowego wykazu dni, w których w danym roku służba jest pełniona rotacyjnie. Zasady sporządzania takiego wykazu i informowania o nim żołnierza oraz jego pracodawcy określa art. 177 ustawy o obronie, z którego wynika, że wykaz powinien zostać sporządzony nie później niż na 30 dni przed upływem roku kalendarzowego poprzedzającego rok kalendarzowy, w którym służba będzie pełniona rotacyjnie. Następnie z wykazem tym zapoznaje się żołnierzy WOT, którzy po zapoznaniu się z nim są z kolei zobowiązani do niezwłocznego zawiadomienia pracodawców o wykazie dni, w które służba będzie pełniona rotacyjnie. Dniami tymi są tradycyjnie weekendy, a więc z zasady nie będzie to kolidowało z rytmem pracy wielu firm, ale w niektórych branżach dni takie mogą się pokrywać z dniami roboczymi i wtedy pojawia się praktyczne pytanie, w jakim stopniu taki wykaz wymusza na pracodawcy dostosowanie organizacji pracy danego pracownika.
W związku z brakiem jasnej regulacji ustawowej w tym zakresie MON zostało zadane następujące pytanie: „Czy pracodawca, firma produkcyjna pracująca 7 dni w tygodniu, może wymagać od żołnierza WOT skorzystania z urlopu bezpłatnego na podstawie art. 305 ustawy o obronie ojczyzny w weekendy, które zostały wyznaczone jako odbywanie służby wojskowej rotacyjnie, która co do zasady powinna być odbywana w dniach wolnych od pracy? Czy w takim przypadku pracodawca powinien dostosować organizację czasu pracy do wykazu rocznego dni pełnienia służby rotacyjnej, który zgodnie z art. 177 ustawy jest przekazywany pracodawcy z wyprzedzeniem?”.
W odpowiedzi na to pytanie w stanowisku z 2 lutego 2024 r. MON wskazało, że pracodawca nie musi dostosowywać organizacji pracy do wykazu dni służby wojskowej pełnionej rotacyjnie, ale bezwzględnie powinien na takie dni udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego. Stanowisko powyższe jest więc bardzo korzystne dla branż, w których praca odbywa się także w weekendy, takich jak: energetyka, gastronomia i hotelarstwo, turystyka, rolnictwo itp. Jeśli bowiem dojdzie do kolizji dni służby pełnionej rotacyjnie z rozkładem czasu pracy obowiązującym u pracodawcy, to na pracowniku będzie ciążyła konieczność złożenia wniosku o urlop bezpłatny zgodnie z art. 305 ustawy o obronie. Alternatywą może być co najwyżej wniosek złożony przez pracownika żołnierza do jednostki wojskowej o zmianę wykazu, co umożliwia art. 177 ust. 4 ustawy o obronie. ©℗
Stanowisko MON z 2 lutego 2024 r. w sprawie terytorialnej służby wojskowej
/>
DGP: Czy pracodawca (firma produkcyjna), pracujący 7 dni w tygodniu, może wymagać od żołnierza WOT skorzystania z urlopu bezpłatnego na podstawie art. 305 ustawy o obronie ojczyzny w weekendy, które zostały wyznaczone jako odbywanie służby wojskowej rotacyjnie, która co do zasady powinna być odbywana w dniach wolnych od pracy?
Czy w takim przypadku pracodawca powinien dostosować organizację czasu pracy do wykazu rocznego dni pełnienia służby rotacyjnej, który zgodnie z art. 177 ustawy jest przekazywany pracodawcy z wyprzedzeniem?
MON: Zgodnie z przepisami prawa (ustawa z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny):
n co do zasady: pracodawca udziela pracownikowi, który jest żołnierzem pełniącym Terytorialną Służbę Wojskową (TSW), urlopu bezpłatnego na okres trwania tej służby (okres powołania na szkolenie rotacyjne);
– ustawodawca ustanowił, że dowódca jednostki wojskowej, ustala pod koniec roku kalendarzowego, wykaz dni, w których realizowane będzie w jednostce szkolenie rotacyjne w roku przyszłym; z wykazem zapoznaje się żołnierzy pełniących TSW;
– żołnierz pełniący TSW, po zapoznaniu się z wykazem zaplanowanych na przyszły rok kalendarzowy dni szkolenia rotacyjnego, zobowiązany jest powiadomić swojego pracodawcę o dniach, w których będzie pełnił TSW na szkoleniach rotacyjnych, a także o zmianach tych terminów – jeśli taka zmiana nastąpi w trakcie roku.
Tak więc ustosunkowując się do pytania:
Pracodawca nie ma obowiązku zmiany organizacji czasu pracy ze względu na fakt posiadania pracownika/pracowników pełniących TSW. Ma natomiast obowiązek udzielenia takiemu pracownikowi urlopu bezpłatnego na czas powołania na szkolenie rotacyjne. Dlatego pracownik będący żołnierzem pełniącym TSW ma obowiązek powiadomić swojego pracodawcę z wyprzedzeniem, kiedy będzie brał udział w szkoleniach rotacyjnych – zgodnie z wykazem ustalonym na dany rok przez dowódcę jednostki.
Wybrane uprawnienia pracownicze terytorialsów
Zgodnie z ustawą o obronie:
• Stosunek pracy z osobą powołaną do pełnienia terytorialnej służby wojskowej może być rozwiązany tylko za zgodą pracownika. Zakazu tego nie stosuje się do umów o pracę zawartych na okres próbny lub na czas określony nie dłuższy niż 12 miesięcy, a także jeżeli pracodawca może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Jeżeli okres dokonanego przez pracodawcę lub przez pracownika wypowiedzenia stosunku pracy upływa po dniu powołania pracownika do służby, to wypowiedzenie staje się bezskuteczne i w tym przypadku rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić tylko na żądanie pracownika (art. 303 ust. 1‒3).
• Pracodawca udziela pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, z wyjątkiem służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy, urlopu bezpłatnego na okres trwania tej służby. Urlopu tego udziela się na wniosek, a w przypadku wezwania w trybie natychmiastowego stawiennictwa ‒ na podstawie zawiadomienia szefa wojskowego centrum rekrutacji. W czasie trwania tego urlopu pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia (art. 305 ust. 1‒3).
• Pracownik powołany do terytorialnej służby wojskowej otrzymuje od pracodawcy odprawę w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia obliczonego według zasad określonych dla ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Odprawa nie przysługuje w razie ponownego powołania do tej samej służby (art. 306 ust. 2).
• Na wniosek pracownika, który pełnił terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, jednorazowo, nieprzerwanie przez okres co najmniej 30 dni, pracodawca jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy po odbyciu tej służby na jeden dzień, bez zachowania prawa do wynagrodzenia (art. 311 ust. 3).
• Żołnierzom WOT, którzy pełnili terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, z wyjątkiem służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy, przysługuje świadczenie pieniężne rekompensujące utracone wynagrodzenie ze stosunku pracy, stosunku służbowego, dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej lub rolniczej, które mogliby uzyskać w okresie pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie. Świadczenie pieniężne za każdy dzień terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie stanowi kwota 1/22 całkowitego miesięcznego wynagrodzenia brutto, dochodu lub przychodu dla żołnierzy rozliczających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, o których mowa w ust. 1, pomnożona przez liczbę dni pełnienia tej służby w danym miesiącu (art. 312 ust. 1‒2). ©℗
