Długo oczekiwana, bo od ponad 20 lat, nowelizacja rozporządzenia w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. poz. 2367) wchodzi w życie już jutro, 17 listopada 2023 r. Nie oznacza to jednak, że już od tego dnia trzeba będzie wdrożyć nowe regulacje w stosunku do wszystkich stanowisk pracy.

Rozporządzenie zmieniające, wydane przez ministra rodziny i polityki społecznej, przewiduje w tym zakresie podział na stanowiska pracy utworzone przed dniem jego wejścia w życie i te powstałe od tej daty. Tak więc nowe minimalne wymagania bhp i ergonomii pracodawcy będą musieli stosować od razu, jeśli stworzą nowe stanowisko pracy 17 listopada lub później. Natomiast w stosunku do tych stanowisk, które istniały już przed tą datą, na dostosowanie do nowych wymogów będzie można poczekać sześć miesięcy, czyli do 17 maja 2024 r. Wszystko też wskazuje na to, że rozszerzenie obowiązku zapewnienia pracownikom okularów również na szkła kontaktowe zacznie obowiązywać już od jutra. ©℗

Czytaj też o nowym bhp na stanowiskach pracy w tygodniku Kadry i Płace (dla prenumeratorów)

Najważniejsze zmiany, które wprowadza nowelizacja

Czego dotyczy zmiana Tak jest Tak będzie
Główne regulacje
Definicja stanowiska pracy Obecnie obejmuje ono trzy rodzaje wyposażenia:1) podstawowe,2) dodatkowe,3) pomocnicze.W wyposażeniu podstawowym wymienia się m.in. jednostkę centralną i stację dyskietek, a w dodatkowym – trackball (rodzaj myszy komputerowej). Z kolei wyposażenie pomocnicze obejmuje m.in. stół, krzesło, uchwyt na dokument, podnóżek. Po nowelizacji definicja stanowiska pracy obejmie dwa rodzaje wyposażenia:1) podstawowe,2) opcjonalne dodatkowe.W wyposażeniu podstawowym nie ma już mowy o jednostce centralnej i stacji dyskietek. Wspomina się tu za to o „innych urządzeniach wejściowych” oraz o oprogramowaniu z interfejsem dla użytkownika.W wyposażeniu opcjonalnym dodatkowym nie ma już mowy o trackballu, natomiast wymienia się tu m.in. stację dysków, uchwyt na dokumenty, podnóżek.Odrębnie wskazano też, że stanowisko pracy obejmuje stół i krzesło (ale sprzęty te nie określa się już jako wyposażenie).
Wyłączenie części systemów przenośnych Przepisów rozporządzenia nie stosuje się m.in. do systemów przenośnych nieprzeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy. Przepisy rozporządzenia nie będą stosowane m.in. do systemów przenośnych nieprzeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.
Ochrona zdrowia Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, gdy wyniki badań w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego. Pracodawca będzie mieć obowiązek zapewnić pracownikom okulary lub szkła kontaktowe korygujące wzrok – pozostałe warunki dotyczące tego obowiązku pozostają bez zmian.
Minimalne wymagania bhp i ergonomii dla stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe
Systemy przenośne Brak wymagań dla systemów przenośnych (np. laptopów) ze względu na dotychczasowe wyłączenie stosowania przepisów rozporządzenia. Zostaną wprowadzone wymogi w przypadku stosowania systemów przenośnych przeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy. W takiej sytuacji stanowisko pracy powinno być wyposażone w:1) stacjonarny monitor ekranowy lub podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu tak, aby jego górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu pracownika,2) dodatkową klawiaturę,3) mysz.
Monitor ekranowy Regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu o co najmniej 20° do tyłu i o 5° do przodu oraz obrót wokół własnej osi co najmniej o 120° – po 60° w obu kierunkach.Ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr.W razie potrzeby wynikającej z indywidualnych cech antropometrycznych pracownika powinna zostać użyta oddzielna podstawa monitora lub regulowany stół. Regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu (zrezygnowano z dotychczasowego uszczegółowienia).W nowych wymogach nie ma już mowy o warstwie antyodbiciowej ani o filtrze, o oddzielnej podstawie monitora czy regulowanym stole. Wymaga się natomiast, by ustawienie monitora i innych elementów wyposażenia nie wymuszało niewygodnych ruchów głowy i szyi. Górna krawędź monitora ekranowego powinna zaś znajdować się na wysokości oczu pracownika.
Klawiatura i mysz Przewidziano, że w skład podstawowego wyposażenia stanowiska pracy wchodzi tylko klawiatura.Klawiatura powinna mieć m.in.:a) możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0÷15°,b) odpowiednią wysokość – tak, aby wysokość środkowego rzędu klawiszy alfanumerycznych z literami A, S..., licząc od płaszczyzny stołu, nie przekraczała 30 mm dla przynajmniej jednej pozycji pochylenia klawiatury. Do podstawowego wyposażenia zostanie dodana mysz.Nie będzie już natomiast wymogów dotyczących regulacji kąta nachylenia klawiatury i jej wysokości.
Stół Obecne wymogi odnoszą się do szerokości i głębokości stołu. Parametry te powinny zapewniać m.in. ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niż 100 mm między klawiaturą a przednią krawędzią stołu.Ponadto wysokość stołu i siedziska krzesła powinna być taka, aby zapewniała m.in.:1) naturalne położenie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury, z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem,2) odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20°÷50° w dół, przy czym górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu pracownika.Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa, najlepiej barwy jasnej. Nowe wymogi nie będą dotyczyć już szerokości i głębokości stołu ani też wysokości stołu i siedziska krzesła.Konstrukcja stołu będzie musiała jednak umożliwiać m.in. ustawienie klawiatury z zachowaniem takiej odległości od przedniej krawędzi stołu, która umożliwia podparcie dla rąk i przedramion z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem.Zrezygnowano z zalecenia, aby powierzchnia stołu była jasna.
Krzesło Krzesło powinno mieć m.in.:1) regulację wysokości siedziska w zakresie 400÷500 mm, licząc od podłogi,2) regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie: 5° do przodu i 30° do tyłu,3) podłokietniki. Według nowych wymagań krzesło powinno mieć m.in.:1) regulację wysokości siedziska, regulację wysokości oparcia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, regulację kąta pochylenia oparcia (zrezygnowano z określenia zakresu regulacji),2) regulowane podłokietniki.
Uchwyt na dokumenty Wyposażenie stanowiska pracy w uchwyt na dokumenty jest obowiązkowe, jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów.Ponadto powinien on znajdować się przed pracownikiem, między ekranem monitora i klawiaturą lub w innym miejscu, w pozycji minimalizującej uciążliwe ruchy głowy i oczu. Jeżeli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, to stanowisko pracy należy wyposażyć w uchwyt na dokumenty tylko na życzenie pracownika.Zrezygnowano z określenia, gdzie taki uchwyt powinien być umiejscowiony.
Podnóżek Stanowisko pracy trzeba wyposażyć w podnóżek na życzenie pracownika, a także wtedy, gdy wysokość krzesła uniemożliwia pracownikowi płaskie, spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze.Podnóżek powinien mieć kąt pochylenia w zakresie 0°÷15°, a jego wysokość powinna być dostosowana do potrzeb wynikających z cech antropometrycznych pracownika.Powierzchnia podnóżka nie powinna być śliska, a sam podnóżek nie powinien przesuwać się po podłodze podczas używania. Stanowisko pracy trzeba będzie wyposażyć w podnóżek tylko na życzenie pracownika. Zrezygnowano z pozostałych wymogów dotyczących podnóżka.
Organizacja przestrzeni Stanowisko pracy wyposażone w monitor ekranowy powinno być tak usytuowane w pomieszczeniu, aby zapewniało pracownikowi swobodny dostęp do niego. Odległości między sąsiednimi monitorami powinny wynosić co najmniej 0,6 m, a między pracownikiem i tyłem sąsiedniego monitora – co najmniej 0,8 m.Odległość oczu pracownika od ekranu monitora powinna wynosić 400÷750 mm. Stanowisko pracy powinno być tak usytuowane w pomieszczeniu, aby pracownik miał do niego swobodny dostęp. Zrezygnowano z wymogów dotyczących odległości od monitorów.
Oświetlenie Oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej, m.in. poziom natężenia oświetlenia powinien spełniać wymagania określone w Polskich Normach. Zrezygnowano z wymogu, by natężenie oświetlenia miało spełniać wymagania z Polskich Norm. Dodano natomiast, że oświetlenie na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac.