Od 1 września nowe stawki dla młodocianych pracowników. Kogo dotyczą?

Ostatnio doszło do zamian stawek wynagrodzenia młodocianych. Od kilku miesięcy zatrudniamy kilka takich osób w celu przygotowania zawodowego. Czy omawiane zmiany mają zastosowanie również względem młodocianych zatrudnionych przed 1 września 2023 r.?

Zgodnie z zasadą wynikająca z kodeksu pracy pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Natomiast na warunkach określonych w dziale IX pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła 18 lat, ale ukończyły 15 lat. Są to tzw. młodociani. Młodociani zatrudniani są na podstawie umów o pracę – czego przykładem są umowy w celu wykonywania prac lekkich. Szczególnym rodzajem umów o pracę z młodocianymi są jednak umowy w celu przygotowania zawodowego, które regulowane są zarówno przepisami kodeksu pracy, jak również rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (dalej: rozporządzenie).

Wynagrodzenie młodocianych pracowników - zasady

Z przywołanego rozporządzenia wynika, że umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, odbywanego w formie nauki zawodu, zawiera pracodawca z młodocianym w terminie przyjęć kandydatów do branżowych szkół I stopnia. Kodeks pracy zaś stanowi, że umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego powinna określać w szczególności:

• rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy);
• czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego;
• sposób dokształcania teoretycznego;
• wysokość wynagrodzenia.

Zasadą wynikającą ze wspomnianego rozporządzenia jest to, że w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Uległy one ostatnio zmianie.

Stawki dla młodocianych pracowników

Zgodnie z aktualnym brzmieniem par. 19 ww. aktu wykonawczego stosunek procentowy wynagrodzenia młodocianego do minimalnego wynagrodzenia w okresie nauki zawodu wynosi:

• nie mniej niż 8 proc. – w pierwszym roku nauki lub klasie I branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole;
• nie mniej niż 9 proc. – w drugim roku nauki lub klasie II branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole;
• nie mniej niż 10 proc. – w trzecim roku nauki lub klasie III branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole.

Dodajmy, że praktyczna nauka zawodu może odbywać się albo poprzez naukę zawodu albo przyuczenie do wykonywania określonej pracy. W przypadku drugiej z tych opcji za wykonywania określonej pracy przysługuje nie mniej niż 7 proc. wynagrodzenia, o którym mowa w par. 19 ust. 1 rozporządzenia.

Nowe brzmienie rozporządzenia obowiązuje od 1 września 2023 r. Tym samym jak najbardziej będzie miało zastosowanie do młodocianych realizujących przygotowanie zawodowe zarówno poprzez naukę zawodu, jak i przyuczenie do wykonywania określonej pracy.

W odniesieniu do młodocianych, których proces przygotowania zawodowego był realizowany na podstawie wcześniejszych przepisów, które przewidywały gorsze warunki w zakresie wynagrodzenia, trzeba zwrócić uwagę na przepis przejściowy zawarty w rozporządzeniu zmieniającym, tj. rozporządzeniu Rady Ministrów z 6 lipca 2023 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania. Zgodnie z jego brzmieniem do młodocianych pracowników zatrudnionych przed 1 września 2023 r. w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonej pracy stosuje się przepisy w nowym brzmieniu, a więc nowe stawki.

Praca za stare stawki. Jakie konsekwencje dla pracodawcy?

Pracodawca, który wobec tych osób będzie nadal stosował stare stawki, musi się liczyć z konsekwencjami. Przede wszystkim taki młodociany pracownik lub jego przedstawiciel ustawowy mogą złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy. Przypomnijmy, PIP jest organem kontroli i nadzoru w szczególności realizującym swe zadania w stosunku do młodocianych, którzy z uwagi na swój wiek mogą mieć gorsze rozeznanie w zakresie przysługujących im praw. Skarga taka będzie więc mogła uruchomić czynności kontrolne inspektora pracy i jeżeli będą ku temu podstawy, spowodować wydanie przez inspektora nakazu zobowiązującego do wypłacenia zaległego wynagrodzenia z uwzględnieniem nowych obowiązujących zasad. ©℗