Zwiększyłem zatrudnienie w swojej firmie. Dotychczas to ja kierowałem pracownikami, ale teraz muszę powierzyć jednej z osób funkcje kierownicze. Jak skonstruować zakres obowiązków takiej osoby? Czy może on być bardzo ogólny? Nigdy nie zatrudniałem nikogo na stanowisku kierowniczym.
Sebastian Kryczka, prawnik, ekspert prawa pracy
Prawo pracy nie przewiduje możliwości zatrudnienia pracownika uniwersalnego, który będzie wykonywał rozmaite czynności w zależności od konkretnych potrzeb pracodawcy. Zgodnie bowiem z art. 22 kodeksu pracy (dalej: k.p.) przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Dlatego też obowiązki pracownika, w tym kadry zarządzającej, nie mogą być określone ogólnie.
Obowiązkiem pracodawcy jest zaznajomienie pracownika z zakresem jego obowiązków oraz sposobem wykonywania pracy. Trzeba jednak podkreślić, że nie jest to równoznaczne z obowiązkiem sporządzenia zakresu czynności w formie pisemnej. Tym samym pracownik nie ma roszczenia wobec pracodawcy o wręczenie mu zakresu obowiązków w wyżej wskazanej formie.
Zasady te dotyczą także osób kierujących. Prawo pracy odwołuje się do takich pojęć jak „osoba kierująca pracownikami” oraz „przełożony”. Przepisy o czasie pracy wyróżniają dodatkową kategorię, jaką stanowią „kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych”.
Do obowiązków kierownika odwołuje się art. 212 k.p., który dotyczy jednak jedynie obowiązków osoby kierującej pracownikami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. [ramka] Rola osoby kierującej nie ogranicza się tylko do sytuacji, w której pracownicy wykonują pracę bezpośrednio w siedzibie zakładu pracy. Nie można przyjąć, że kierownicy nie wykonują swoich zadań z zakresu bhp w stosunku do osób świadczących pracę w formie telepracy lub pracy zdalnej. Co także ważne, kierownik nie może delegować zadań z tego zakresu i przekazać ich innym pracownikom, np. służbom bhp.
To przewiduje kodeks pracy
Zgodnie z art. 212 k.p. osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:
• organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy;
• dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;
• organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy;
• dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;
• egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
• zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.
W pozostałym zakresie należy przyjąć, że zakres czynności będzie dostosowany do specyfiki wykonywanej pracy. Inny będzie zakres przełożonego osób pracujących na budowie, a inny zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych. Wspólnym mianownikiem będzie jednak zawsze zakres obowiązków osób kierujących w sferze bhp.
Podsumowując, należy stwierdzić, że zakres obowiązków z zakresu bhp wynikający z art. 212 k.p. jest wiążący dla osób wykonujących funkcje kierownicze. Niezależnie od tego, czy obowiązki te zostały przywołane w zakresie czynności, czy też nie. Niezależnie od powyższego, zatrudniając osobę kierującą, należy ją poinstruować o zakresie obowiązków związanych z koniecznością zapewnienia podwładnym bezpiecznych warunków pracy. Obowiązki kierownika w pozostałym zakresie zależą od specyfiki pracodawcy i to od niego zależy, jak je skonstruuje. Przepisy prawa pracy ich nie precyzują.
Podstawa prawna
• art. 22 i 212 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162)
