Bezprawnie pobrany zasiłek rodzinny musi być oddany wraz z odsetkami. Opiekun może jednak się ubiegać o rozłożenie na raty lub zmniejszenie wysokości kwoty podlegającej ściągnięciu.

Czy trzeba informować gminę o zmianach

Czytelniczka, która pobiera zasiłek oraz przysługujące do niego dodatki, wyszła za mąż. Nie powiadomiła jednak o tym ośrodka pomocy społecznej i nie przekazała dokumentów wskazujących na wysokość dochodów męża. Czy urząd może żądać zwrotu świadczeń?
Osoby otrzymujące świadczenia rodzinne mają obowiązek informować gminę o każdej zmianie ich sytuacji rodzinnej i dochodowej, ponieważ może to mieć wpływ na ich dalsze uprawnienia. Taki wymóg dotyczy też zamążpójścia. Zarobki nowego członka rodziny mogą bowiem spowodować przekroczenie kryterium dochodowego. Rodzic, który nie dopełni formalności, może narazić się na to, że uzyskane świadczenia zostaną uznane za nienależnie pobrane. Zgodnie z ustawową definicją są nimi świadczenia rodzinne wypłacone mimo okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do nich albo wstrzymanie ich w całości lub części, jeżeli otrzymujący je był pouczony o braku podstaw do ich otrzymywania. Ponadto przepisy wymieniają jeszcze trzy sytuacje, w których mowa jest o nienależnej pomocy. Należy do nich świadczenie wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo świadomego wprowadzenia w błąd przez rodzica. Kolejne wsparcie, które trzeba oddać, to takie, które przyznano na podstawie decyzji, wobec której stwierdzono nieważność z powodu wydania jej bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa. Dotyczy to również pomocy przyznanej na podstawie decyzji, która została następnie uchylona w wyniku wznowienia postępowania. Ostatni przypadek dotyczy świadczeń wypłaconych za okres, w którym rodzinie przysługiwał zasiłek w jednym z krajów UE w związku z podjęciem tam pracy przez jednego z rodziców i objęciem rodziny unijnymi przepisami dotyczącymi koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Podstawa prawna
Art. 25 ust. 1 i art. 30 ust. 2 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1456).

Czy można się odwołać od decyzji gminy

Gmina uznała, że pan Paweł bezprawnie pobierał przez sześć miesięcy zasiłek na dwójkę dzieci. Rodzic nie zgadza się z tą decyzją. Czy może się od niej odwołać?
Jeżeli w trakcie postępowania w sprawie ustalenia nienależnie pobranych świadczeń okaże się, że taka sytuacja miała miejsce, wydawana jest decyzja zawierająca kwotę, która musi być oddana. Jeżeli rodzic tego nie zrobi, będzie ona ściągana w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zanim to nastąpi, może on odwołać się do samorządowego kolegium odwoławczego (SKO). Ma na to 14 dni od daty doręczenia mu decyzji. W przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń można złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Podstawa prawna
Art. 30 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1456).

Czy zasiłki będą potrącane z bieżących wypłat

Rodzic otrzymał decyzję nakazującą mu zwrot nienależnego zasiłku na dziecko. Dotyczy ona świadczeń za poprzedni okres zasiłkowy. Natomiast w tym obecnie trwającym, rozpoczętym w listopadzie 2013 r., opiekun ponownie spełnia ustawowe warunki i gmina przyznała mu pomoc. Czy jej kwoty mogą być pomniejszone o bezprawnie otrzymane wcześniej wsparcie?
W przypadku gdy decyzja o zwrocie nienależnych świadczeń rodzinnych stanie się ostateczna, a rodzic jest uprawniony do pomocy, to kwota, którą musi oddać, może być potrącana z bieżąco wypłacanych świadczeń. Może się jednak zdarzyć, że bezprawnie pobrane wsparcie dotyczy kilku lat wstecz. Wtedy może dojść do przedawnienia i opiekun nie będzie musiał zwracać żadnych pieniędzy. Ustawa wskazuje, że należności ulegają przedawnieniu po trzech latach. Są one liczone od dnia, w którym decyzja o zwrocie pomocy stała się ostateczna. Natomiast gdyby od terminu pobrania nienależnych zasiłków upłynęło więcej niż 10 lat, to gmina w ogóle odstąpi od ich dochodzenia.
Podstawa prawna
Art. 30 ust. 3, 5 i 6 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1456).

Czy decyduje świadomość działania rodzica

Ojciec dzieci pani Elizy pracuje za granicą i tam uzyskiwał na nie świadczenia. W tym samym czasie matka pobierała zasiłek w swojej gminie. W wyniku przeprowadzonego postępowania o ustalenie kraju właściwego do wypłaty wsparcia okazało się, że musi ona zwrócić pieniądze wypłacone w Polsce. Czy może uniknąć zwrotu świadczeń, jeżeli z ojcem dzieci nie utrzymuje żadnych kontaktów, a on nie przekazywał jej uzyskanych za granicą zasiłków?
W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że aby świadczenie zostało uznane za nienależnie pobrane, to osoba, która je uzyskała, musi mieć świadomość, że wsparcie jej nie przysługuje. Jak podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku wydanym 6 czerwca 2013 r. (sygn. akt II SA/Łd 1211/12), trzeba odróżnić świadczenie nienależne od nienależnie pobranego. Nienależne świadczenie jest pojęciem obiektywnym i występuje m.in. wówczas, gdy zostaje ono wypłacone bez podstawy prawnej. Natomiast świadczenie nienależnie pobrane, to wsparcie uzyskane przez osobę, której można przypisać określone cechy dotyczące stanu świadomości (woli) lub określone działania (zaniechania). Zwrot obciąża więc tylko tego, kto przyjął zasiłek w złej wierze, wiedząc, że mu się on nie należy. Dotyczy to zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak i tej uzyskującej pieniądze na dzieci na podstawie nieprawdziwych zeznań, dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji zobowiązanej do ich wypłaty. Ponadto dla ustalenia, kiedy świadczenia można traktować jako pobierane nienależnie, decydujące znaczenie ma chwila, w której osoba dowiedziała się o okoliczności powodującej ustanie prawa do pomocy i z którą powinna zawiadomić o tym właściwy organ. Podobne stanowisko zajął też WSA w Warszawie (sygn. akt VIII SA/Wa 538/10) oraz WSA w Szczecinie (sygn. akt II SA/Sz 780/10).
Podstawa prawna
Art. 30 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1456).

Czy należy złożyć wniosek o umorzenie

Pani Karolina będzie musiała zwrócić ponad 5 tys. zł bezprawnie otrzymanych zasiłków na trójkę dzieci. Czy może wystąpić do ośrodka pomocy społecznej, by ten umorzył jej chociaż część tej kwoty?
Rodzic może złożyć wniosek o umorzenie nienależnych świadczeń rodzinnych w całości lub części oraz razem z odsetkami. Może też starać się o odroczenie terminu płatności długu lub rozłożenie go na raty. Wzór pisma, które powinien złożyć, nie jest określony w przepisach. Należy w nim odpowiednio umotywować prośbę, wskazując na konkretne argumenty przemawiające za jej pozytywnym rozpatrzeniem, np. zdarzenie losowe, długotrwała choroba, utrata pracy lub śmierć drugiego z rodziców. Ich katalog nie jest w przepisach określony.
Podstawa prawna
Art. 30 ust. 9 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1456).

Czy świadczenia są zwracane bez odsetek

Ośrodek pomocy społecznej prowadzi wobec rodziny postępowanie o uznanie wypłaconych im zasiłków za nienależne. Czy kwota ta jest wolna od odsetek?
Przepisy przewidują, że bezprawna pomoc podlega zwrotowi łącznie z odsetkami na rachunek bankowy wskazany przez organ ją wypłacający. Są to odsetki ustawowe, które są naliczane od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczeń do dnia uregulowania przez rodzica należności.
Podstawa prawna
Art. 30 ust. 8 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1456).

Czy gmina zawsze rozłoży dług na raty

Czytelniczka chce starać się o podzielenie na dziesięć miesięcy kwoty nienależnie uzyskanych zasiłków na dziecko, ponieważ po utracie zatrudnienia utrzymuje się z prac sezonowych. Czy jej wniosek na pewno będzie pozytywnie rozpatrzony?
Ośrodek pomocy społecznej nie ma obowiązku umorzenia lub rozłożenia na raty bezprawnie otrzymanych zasiłków. Decyzja w tej sprawie ma charakter uznaniowy i nieobowiązkowy. Wymaga ocenienia przez gminę, czy w danej sprawie zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności związane z sytuacją rodziny. Tak jak przepisy nie określają, jakie konkretne sytuacje uprawniają rodzica do ubiegania się o rozłożenie na raty długu, tak samo nie zawierają wskazań, kiedy samorząd ma prawo taką decyzję podjąć.
Podstawa prawna
Art. 30 ust. 9 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1456).

Czy pomoc alimentacyjna może podlegać zwrotowi

Czytelniczka, która ma problem z egzekucją alimentów, ma przyznane świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego (FA). W ubiegłym miesiącu ojciec dzieci przekazał jej jednorazowo 1 tys. zł. Czy może to spowodować, że otrzyma decyzję o uznaniu pomocy z funduszu za nienależnie pobraną?
Świadczenia z FA są uznawane za nienależnie pobrane w podobnych sytuacjach, jak ma to miejsce w przypadku zasiłków rodzinnych, za wyjątkiem tych związanych z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego. Dodatkowo rodzic może być zobowiązany do zwrotu wsparcia, jeżeli w okresie jego wypłacania otrzymywał zaległe lub bieżące alimenty bezpośrednio od dłużnika. Kwota nienależnych świadczeń jest ustalana w decyzji i jest powiększana o odsetki, które są naliczane na takich samych zasadach, jak ma to miejsce przy bezprawnie uzyskanym zasiłku na dziecko. Należności z tego tytułu są ściągane w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji i mogą być potrącane z bieżąco wypłacanych świadczeń z FA. Taki sam jest też termin przedawnienia i okres czasu, po którym gmina w ogóle odstępuje od wydania decyzji w sprawie ustalenia nienależnej pomocy z funduszu. Ponadto rodzic ma możliwość wystąpienia o umorzenie w całości lub części długu razem z odsetkami, rozłożenie go na raty lub odroczenie terminu płatności. Gmina może przychylić się do jego prośby, o ile uzasadnia to sytuacja rodziny.
Podstawa prawna
Art. 2 pkt 7 i art. 23 ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1228 ze zm.).
DGP
DGP
DGP
DGP
DGP
DGP
DGP
DGP