Będzie to dotyczyło przedsiębiorców objętych od lutego 2020 r. małym ZUS plus. W ten sposób będą oni obliczali dochód na potrzeby skorzystania z nowej ulgi.
1 lutego wchodzi w życie nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, która zmienia zasady ulgi określonej w art. 18c i znanej jako mały ZUS. Jej nowa wersja, nazywana przez autorów nowelizacji małym ZUS plus, rozszerza krąg osób uprawnionych do jej zastosowania, ale także zmienia sposób obliczania nowej, obniżonej podstawy wymiaru składek (pisaliśmy o tym m.in. w dodatku Ubezpieczenia i Świadczenia z 2 stycznia 2020 r., DGP nr 1, „Zgłoszenia do małego ZUS do końca lutego, a nawet dłużej”). Szczególne zasady będą dotyczyły osób rozliczających się w formie karty podatkowej oraz płacących zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych.

Istotny nie tylko przychód

Podstawą do zakwalifikowania się do ulgi, zarówno w starej, jak i nowej wersji, jest przychód osiągany z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów podatkowych. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychód uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Za datę powstania przychodu uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później jednak niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.
Obowiązujące do końca stycznia przepisy o małym ZUS dopuszczały osiąganie przychodu do granicy 30-krotności minimalnego wynagrodzenia, od 1 lutego będzie to stała kwota – 120 000 zł. W obu wersjach ulgi nie mogą z niej skorzystać przedsiębiorcy, do których w poprzednim roku kalendarzowym miały zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i którzy korzystali ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług. Obie te okoliczności muszą zachodzić łącznie – przedsiębiorca, który rozliczał się w formie karty, ale nie korzystał ze zwolnienia z VAT, może skorzystać z ulgi. Przedsiębiorca korzystający z karty nie jest zobowiązany do prowadzenia księgowości, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy, a jego podatek nie jest zależny od dochodów, ale jest ustalany przez naczelnika urzędu skarbowego.

Bez uwzględnienia VAT

Powstaje wobec tego pytanie, jak obliczyć przychód takiego przedsiębiorcy. Zgodnie z obowiązującym do 31 stycznia art. 18c ust. 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w przypadku osób, do których miały zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i które nie korzystały ze zwolnienia sprzedaży od VAT, przez przychód należy rozumieć wartość sprzedaży podlegającej opodatkowaniu VAT bez kwoty tego podatku. Przypomnijmy jednak, że w przeciwieństwie do małego ZUS w małym ZUS plus liczy się nie tylko przychód, lecz także dochód. To od wysokości dochodu będzie zależała nowa podstawa wymiaru składek. Konieczne było więc wprowadzenie specjalnych zasad ustalania dochodu dla osób korzystających z karty podatkowej, które w związku z takim sposobem opodatkowania nie obliczają tego dochodu. Nowelizacja zmienia więc art. 18c ust. 12, przy czym sposób ustalania przychodu nie ulega zmianie. Zgodnie z obowiązującym od 1 lutego ust. 12 pkt 1 lit. b za roczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej osób opodatkowanych kartą podatkową uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym należy uznać roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej w dotychczasowym rozumieniu podzielony przez dwa.
W przypadku osób, do których w poprzednim roku kalendarzowym miały zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, ich dochód będzie ustalany podobnie ‒ roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej należy podzielić przez dwa.
Za pomocą tak ustalonego rocznego dochodu należy obliczyć przeciętny miesięczny dochód, który będzie stanowił podstawę obliczenia wymiaru składek do końca roku kalendarzowego, o ile przedsiębiorca nie zrezygnuje z ulgi.

Zbyt duży współczynnik

Przepisy dotyczące sposobu ustalania dochodu dla tych grup nie skupiły na sobie zbyt dużo uwagi podczas procesu opiniowania. Dużo większe spory dotyczyły chociażby ograniczenia długości korzystania z ulgi do 36 miesięcy w trakcie 60-miesięcznego okresu rozliczeniowego. Nie przeszły jednak zupełnie bez echa. Rozwiązanie to zostało poddane krytyce przez Związek Rzemiosła Polskiego. Związek zwrócił przede wszystkim uwagę na to, że mały ZUS plus jest przewidziany tylko dla podatników VAT, a wielu mikroprzedsiębiorców korzystających ze zryczałtowanych form opodatkowania to podatnicy zwolnieni od VAT. Uproszczony sposób ustalania dochodu w wysokości połowy przychodu zdaniem związku wyłączy zaś większość ryczałtowiczów z możliwości opłacania ulgowych składek. Według ZRP niezbędne jest ustalenie innego, niższego współczynnika ustalającego hipotetyczny dochód albo odrębne wyznaczenie współczynnika z podziałem na działalność usługową, produkcyjną i handlową, ale autorzy projektu ustawy w stanowisku do uwag związku nie odnieśli się do drugiego z postulatów.
Podstawa prawna
• art. 1 ustawy z 12 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. poz. 2550).
• art. 18c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 300; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1818).
• art. 14 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200).
• art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1818).