Pracownica 1 sierpnia 2019 r. urodziła dziecko i od tego dnia korzysta z urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego (100 proc.). Podstawa wymiaru tego zasiłku była niższa od świadczenia rodzicielskiego, dlatego zostało wypłacone podwyższenie. We wrześniu okazało się, że do podstawy zasiłku macierzyńskiego nie została wliczona miesięczna premia. Po jej uwzględnieniu i przeliczeniu podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego przewyższa to świadczenie i podwyższenie za wrzesień było nienależne. Jak prawidłowo rozliczyć zasiłek i nadpłatę podwyższenia za wrzesień?
odpowiedź
W przypadku gdy miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych jest niższa od kwoty świadczenia rodzicielskiego wynoszącego 1000 zł, zasiłek macierzyński pomniejszony o zaliczkę PIT podwyższa się do wysokości świadczenia rodzicielskiego. Kwota ta jest zwana „podwyższeniem zasiłku macierzyńskiego”.
Osobami uprawnionymi do otrzymania podwyższenia zasiłku macierzyńskiego są osoby, które mają prawo do zasiłku macierzyńskiego w związku z urodzeniem się dziecka lub w związku z przyjęciem dziecka na wychowanie, zarówno gdy zasiłek macierzyński przysługuje w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, w okresie urlopu wychowawczego, jak i wówczas gdy zasiłek ten przysługuje za okres po ustaniu ubezpieczenia, jeśli spełniony jest warunek dotyczący kwoty tego zasiłku. Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego przysługuje w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za czas ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres:
- urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- urlopu rodzicielskiego.
Ulgi uwzględnione
Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego przysługuje przez okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, przez który zasiłek pomniejszony o zaliczkę na podatek dochodowy jest niższy od kwoty świadczenia rodzicielskiego. Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego jest ustalane jako różnica między kwotą świadczenia rodzicielskiego (1000 zł) a zasiłkiem netto. Jeżeli zasiłek macierzyński przysługuje za część miesiąca, to kwota podwyższenia jest ustalana w stosunku do pomniejszonej proporcjonalnie kwoty świadczenia rodzicielskiego. Kwotę świadczenia rodzicielskiego za część miesiąca oblicza się poprzez podzielenie miesięcznej kwoty świadczenia rodzicielskiego przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca, za który zasiłek macierzyński przysługuje (wynik podlega zaokrągleniu do 1 gr według ogólnych zasad) oraz pomnożenie przez liczbę dni, za które przysługuje zasiłek macierzyński. Otrzymany wynik podlega zaokrągleniu do 10 gr w górę.
Przy ustalaniu miesięcznej kwoty zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę PIT, na podstawie której ustalana jest kwota podwyższenia zasiłku macierzyńskiego, uwzględnia się ulgi podatkowe oraz indywidualną stawkę procentową podatku, dotyczące świadczeniobiorcy. Jeżeli do osoby pobierającej zasiłek macierzyński ma zastosowanie zasada obniżenia zaliczki na podatek dochodowy o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej ten podatek, określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej, to podwyższenie zasiłku macierzyńskiego do świadczenia rodzicielskiego powinno być obliczone z zastosowaniem tej zasady. W przypadku gdy w tym samym miesiącu płatnik składek wypłaca osobie ubezpieczonej zasiłek chorobowy (lub inny zasiłek z ubezpieczeń społecznych) oraz zasiłek macierzyński, dla celów obliczenia kwoty netto zasiłku macierzyńskiego i kwoty podwyższenia tego zasiłku kwota zmniejszająca podatek powinna być podzielona proporcjonalnie pomiędzy zasiłek chorobowy (lub inny zasiłek z ubezpieczeń społecznych) i zasiłek macierzyński. Proporcję ustala się z uwzględnieniem liczby dni kalendarzowych miesiąca, którego kwota zmniejszająca podatek dotyczy. Taki sam sposób ZUS rekomenduje, w przypadku gdy w tym samym miesiącu ubezpieczony otrzymał za część miesiąca wynagrodzenie za pracę, a za część miesiąca zasiłek macierzyński.
W trakcie pobierania
Jeśli w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego zmianie ulega jego wysokość, to prawo do podwyższenia ustala się na nowo. W wyniku ponownej kalkulacji:
- powstaje prawo do podwyższenia zasiłku macierzyńskiego – od miesiąca, od którego miesięczna kwota zasiłku netto jest niższa od kwoty świadczenia rodzicielskiego, jeżeli podwyższenie zasiłku macierzyńskiego nie przysługiwało;
- prawo do podwyższenia zasiłku macierzyńskiego nie będzie występowało – od miesiąca, od którego miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego netto jest równa lub wyższa od kwoty świadczenia rodzicielskiego, jeżeli podwyższenie zasiłku było wypłacane;
- zmienia się kwota podwyższenia zasiłku macierzyńskiego – od miesiąca, od którego zmianie uległa miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego netto, jeżeli podwyższenie zasiłku macierzyńskiego było wypłacane.
Mechanizm może mieć zastosowanie, jeśli np.:
- ubezpieczonemu przysługiwał zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, a następnie ma on prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 60 proc.;
- pracownik zaczyna łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy i w związku z tym należny zasiłek macierzyński ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu podjętej pracy;
- zmienia się kwota zasiłku macierzyńskiego za poszczególne miesiące w związku z różną liczbą dni kalendarzowych miesiąca, za który zasiłek przysługuje;
- w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego nastąpi zmiana podstawy wymiaru tego zasiłku, np. w związku z podwyższeniem kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę albo w związku z wyłączeniem składnika przysługującego do określonego terminu.
Konieczna korekta
Jeśli po wypłacie podwyższenia zasiłku macierzyńskiego ulega on przeliczeniu za okres wsteczny (np. w razie wypłaty wyrównania zasiłku macierzyńskiego do 100 proc. podstawy wymiaru w związku z rezygnacją z urlopu rodzicielskiego w wymiarze co najmniej 26 tygodni), to kwota podwyższenia zasiłku macierzyńskiego podlega rewizji. Wówczas, po wyliczeniu nowej miesięcznej kwoty zasiłku macierzyńskiego (brutto) i kwoty zaliczki na podatek dochodowy, ponownie ustala się kwotę podwyższenia zasiłku macierzyńskiego. Jeżeli nowa kwota zasiłku macierzyńskiego po odliczeniu zaliczki PIT (netto) jest niższa od kwoty świadczenia rodzicielskiego, to ustala się różnicę między wypłaconą (wyższą) a ponownie ustaloną (niższą) kwotą podwyższenia zasiłku macierzyńskiego. Kwota ta podlega zaliczeniu na poczet dopłaty zasiłku macierzyńskiego netto, a od kwoty dopłaty zasiłku odprowadzana jest zaliczka na podatek.
Powyższy sposób postępowania dotyczy również przypadku, gdy zachodzi konieczność uwzględnienia w podstawie wymiaru zasiłku macierzyńskiego składnika wynagrodzenia, który wcześniej nie był uwzględniony w tej podstawie.
Jeżeli zaś zasiłek macierzyński netto obliczony w wyniku weryfikacji jest równy lub wyższy od świadczenia rodzicielskiego, to podwyższenie zasiłku nie przysługuje, a już wypłacone podlega zaliczeniu na poczet dopłaty zasiłku macierzyńskiego netto. Różnica między kwotą netto dopłaty zasiłku macierzyńskiego a wypłaconym podwyższeniem przysługuje świadczeniobiorcy, a od kwoty dopłaty zasiłku odprowadza się zaliczkę PIT.
wAŻNE Jeśli płatnik wypłaca ubezpieczonemu zasiłek chorobowy oraz zasiłek macierzyński, to do obliczenia zasiłku macierzyńskiego netto i podwyższenia tego zasiłku kwota zmniejszająca podatek powinna być podzielona proporcjonalnie między te zasiłki.
Pomyłka płatnika
Pracownica 1 sierpnia 2019 r. urodziła dziecko i od tego dnia do 18 grudnia 2019 r. korzysta z 20-tygodniowego urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu. Załóżmy, że podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego za sierpień wyniosła 1020 zł, a stawka dzienna zasiłku przysługującego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru ‒ 34 zł [(1020 zł : 30) x 100 proc.].
Zasiłek macierzyński po pomniejszeniu o zaliczkę na podatek dochodowy za sierpień 2019 r. przysługiwał pracownicy w kwocie 911 zł:
34 zł x 31 dni = 1054 zł
(1054 zł x 18 proc.) ‒ 46,33 zł = 143,39 zł; po zaokrągleniu: 143 zł ‒ zaliczka PIT
1054 zł – 143 zł = 911 zł
Pracownicy wypłacono podwyższenie zasiłku macierzyńskiego za sierpień 2019 r. w kwocie 89 zł (1000 zł – 911 zł).
We wrześniu okazało się, że pracodawca jako płatnik zasiłków błędnie ustalił wysokość podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego, bo nie uwzględnił w niej miesięcznej premii nieprzysługującej za okres pobierania tego rodzaju zasiłku. Po jej doliczeniu podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego wynosi 1410 zł. W związku z tym wysokość zasiłku macierzyńskiego oraz jego podwyższenie trzeba ponownie obliczyć, zarówno na bieżąco, tj. od września 2019 r., jak i za okres, za który zasiłek macierzyński oraz podwyższenie zasiłku macierzyńskiego zostały wypłacone, tj. za sierpień. [ramka] ©℗
Ile do wypłaty
W opisywanej sytuacji nowa stawka dzienna zasiłku macierzyńskiego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru wynosi 47 zł [(1410 zł : 30) x 100 proc.].
Zasiłek macierzyński, po pomniejszeniu o zaliczkę na podatek dochodowy za wrzesień br., przysługuje pracownicy w wysokości 1203 zł. Wyliczony został w następujący sposób:
47 zł x 30 dni = 1410 zł
Zaliczka PIT: (1410 zł x 18 proc.) ‒ 46,33 zł = 207,47 zł (po zaokrągleniu: 207 zł)
1410 zł – 207 zł = 203 zł
Pracownicy nie przysługuje podwyższenie zasiłku macierzyńskiego za wrzesień, bo ustalona ponownie kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy za ten miesiąc (1203 zł) przewyższa kwotę świadczenia rodzicielskiego (1000 zł). Za kolejne miesiące zasiłek macierzyński także będzie obliczany od wyższej podstawy zawierającej premię.
Zasiłek macierzyński oraz podwyższenie zasiłku macierzyńskiego ulegają przeliczeniu za wypłacony okres, tj. za sierpień 2019 r.:
• należny zasiłek macierzyński wynosi 1457 zł (47 zł x 31 dni), a po pomniejszeniu o zaliczkę na podatek dochodowy: 1241 zł [(1457 zł x 18 proc.) ‒ 46,33 zł = 216 zł; 1457 zł ‒ 216 zł = 1241 zł];
• dopłata do wcześniej wypłaconego zasiłku wynosi 403 zł (1457 zł – 1054 zł);
• zaliczka na podatek dochodowy od dopłaty (403 zł) wynosi 73 zł (403 zł x 18 proc.);
• należna dopłata zasiłku macierzyńskiego po pomniejszeniu o zaliczkę na podatek dochodowy wynosi 330 zł (403 zł – 73 zł);
• podwyższenie zasiłku macierzyńskiego za sierpień br. nie przysługuje (kwota 1241 zł przewyższa 1000 zł);
• nadpłata podwyższenia zasiłku macierzyńskiego wynosi 89 zł.
Od wyliczonej kwoty dopłaty zasiłku macierzyńskiego (403 zł) przekazana zostanie zaliczka na podatek wynosząca 73 zł. Kwota dopłaty zasiłku macierzyńskiego po pomniejszeniu o zaliczkę na podatek dochodowy ‒ 330 zł ‒ zostanie pomniejszona o kwotę nadpłaty podwyższenia zasiłku macierzyńskiego (89 zł) i w związku z tym pracownica otrzyma dopłatę zasiłku macierzyńskiego po pomniejszeniu o zaliczkę na podatek dochodowy (netto) za sierpień 2019 r. w kwocie 241 zł (330 zł – 89 zł).
Podstawa prawna
Art. 31 ust. 1‒3c ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.).
