Spłaty pożyczki z ZFŚS można żądać jednocześnie od pożyczkobiorcy i od poręczycieli

Nasza spółka w 2022 r. udzieliła pracownikowi pożyczki z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Została ona poręczona przez dwóch innych pracowników. Pożyczkobiorca został zwolniony dyscyplinarnie w styczniu 2024 r., co zgodnie z umową pożyczki oznacza, że jej zwrot staje się natychmiast wymagalny. Były pracownik twierdzi, że nie ma środków na spłatę, a poręczyciele oświadczyli, że pożyczki spłacać nie będą. Jakie powinniśmy podjąć działania, żeby odzyskać pożyczone pieniądze?

W myśl art. 10 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych środkami tego funduszu administruje, choć nie dowolnie, pracodawca, on też określa w regulaminie zasady przeznaczania środków tego funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej oraz zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu.

Jednocześnie należy wskazać, że jednym z celów finansowanych z funduszu są cele mieszkaniowe, na które są udzielane pożyczki na podstawie art. 720 i nast. kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przekracza 1000 zł, wymaga zachowania formy dokumentowej.

Odpowiedzialność solidarna

Pożyczka udzielania z ZFŚS może, a wręcz powinna mieć odpowiednie zabezpieczenie spłaty, czemu służy poręczenie. Zgodnie z art. 876 k.c. przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika. Zgodnie zaś z art. 880 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, to wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela. W braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik.

W kontekście opisywanej sprawy znaczenie ma orzecznictwo sądowe. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 30 sierpnia 2019 r., sygn. akt I ACa 759/18, podkreślono m.in., że wynikające z poręczenia zobowiązanie poręczyciela pozostaje w zależności od istnienia, ważności i zakresu zobowiązania głównego. Ze względu na solidarną odpowiedzialność dłużnika głównego i poręczyciela wierzycielowi służy wybór tego z nich, do którego skieruje roszczenie. Pracodawca występujący w roli administratora funduszu może skierować roszczenie zarówno wobec pożyczkobiorcy, jak i wobec poręczycieli.

Uwaga na przedawnienie

W wyroku Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2013 r., sygn. akt III PK 43/12, wskazano m.in., że roszczenie pracodawcy przeciwko pracownikowi o zwrot pożyczki mieszkaniowej udzielonej z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 291 par. 1 kodeksu pracy). Zarzut przedawnienia może zostać podniesiony także przez poręczyciela tej pożyczki. W tych okolicznościach pracodawca powinien podjąć kroki prawne w celu dochodzenia zwrotu pożyczki zarówno od pożyczkobiorcy, jak i od poręczycieli. Wstrzymywanie się od czynności sądowych wobec poręczycieli nie może być uzależnione od podjęcia czynności sądowych wobec pożyczkobiorcy, chyba że wynika to z treści umowy pożyczki. Gdy brak takich zastrzeżeń, czynności wobec dłużnika i poręczyciela należy podejmować równolegle.

Tak też stwierdził Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 28 lutego 2022 r., sygn. akt V ACa 165/21. Uznał, że skoro pozwana spółka jako dłużnik nie wywiązała się ze swojego zobowiązania i nie zwróciła powodowi wypłaconej kwoty gwarancji bankowej, to dochodzenie należności w tym zakresie równolegle od tej spółki i od poręczycieli będących członkami jej zarządu jest dopuszczalne.

W opisywanej sytuacji istnieją zatem podstawy do wszczęcia jednocześnie postępowania sądowego zarówno wobec pożyczkobiorcy, jak i wobec poręczycieli nawet w ramach jednego powództwa, o ile w umowie poręczenia nie zastrzeżono dla pracodawcy obowiązku dochodzenia zwrotu pożyczki w pierwszej kolejności od pożyczkobiorcy. ©℗