Nawet 75 tys. mikroprzedsiębiorców, którzy w 2022 r. przestali opłacać mały ZUS plus, nie ma teraz prawa do dodatkowych 12 miesięcy obniżonej składki. Część ze 180 tys. uprawnionych do ulgi musi złożyć wniosek najpóźniej w grudniu, inaczej preferencja im przepadnie.
ZUS opublikował pytania i odpowiedzi w sprawie dodatkowej rocznej ulgi mały ZUS plus dla mikroprzedsiębiorców, która została wprowadzona do ustawy z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1429). Zmiana przewiduje, że mikroprzedsiębiorcy mogą liczyć na dodatkowe 12 miesięcy ulgi (pisaliśmy o tym jako pierwsi: „Mały ZUS plus dłużej o rok”, DGP 103/2023). Okazuje się jednak, że spora grupa opłacających w poprzednich latach mały ZUS plus nie będzie miała prawa do tego przedłużenia.
Rzecz w tym, że w myśl nowej regulacji prawo do tego ma wyłącznie osoba, która w tym roku zapłaciła składkę na ubezpieczenia społeczne do ZUS z kodem 05 90 (lub 05 92, jeśli przedsiębiorca miał prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy).
Z informacji na stronie ZUS wynika, że mikroprzedsiębiorca, który najpóźniej w zeszłym roku zakończył dotychczasowy trzyletni okres opłacania małego ZUS plus, nie ma prawa do przedłużenia o dodatkowe 12 miesięcy.
– Jeżeli płatnik wykorzystał ulgę w latach 2021 i 2022 nie ma prawa do jej przedłużenia o dodatkowe 12 miesięcy – potwierdza Paweł Żebrowski z Centrali ZUS w Warszawie.
Oznacza to, że co najmniej 75 tys. mikroprzedsiębiorców opłacających w 2022 r. nie skorzysta z tego przywileju. Wynika to ze statystyk ZUS (patrz: infografika), które wskazują, że jeszcze w 2021 r. aż 313 tys. mikroprzedsiębiorców opłacało mały ZUS plus. W 2022 r. było ich już 58 tys. mniej, a w zeszłym roku ta liczba stopniała o kolejne 75 tys. mikroprzedsiębiorców i wynosi obecnie tylko 180 tys. uprawnionych do tej ulgi. To oni mają obecnie prawo do przedłużenia. Z wyliczeń ZUS wynika, że z przedłużenia w tym roku skorzysta ok. 66 tys. mikroprzedsiębiorców, a w przyszłym ponad 140 tys. osób.
Nierówne traktowanie
– Przepis wydłużający o rok prawo do ulgowych składek w małym ZUS plus został niepotrzebnie skomplikowany, przez to mikroprzedsiębiorcy będą nierówno traktowani, ze względu na to, kiedy rozpoczęli działalność, a od tego będzie teraz zależało, czy będą mieli prawo do ulgi, czy zapłacą pełne składki do ZUS, przez co nie będą tak konkurencyjni, jak osoby, które skorzystają z nowej możliwości – komentuje dr Tomasz Lasocki, adiunkt w Katedrze Prawa Ubezpieczeń Uniwersytetu Warszawskiego. – Przykładowo osoba, która z małego ZUS plus korzystała przez trzy lata od 2019 r., nie ma prawa do dodatkowej ulgi, choć mogła opłacać zmniejszone składki nawet do grudnia zeszłego roku. A to całkiem spora grupa mikroprzedsiębiorców, którą można oszacować nawet na 75–100 tys. osób – wyjaśnia ekspert.
Dodaje, że podobnie będzie z osobami, które obecnie korzystają z ulg poprzedzających mały ZUS plus, czyli z trwającej sześć miesięcy ulgi na start, gdy opłaca się tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne, i następującym po tym okresie małym ZUS (bez plus), gdy taka osoba opłaca przez dwa lata zryczałtowaną mikroskładkę w stałej wysokości liczoną na podstawie minimalnego wynagrodzenia. Takich przedsiębiorców jest obecnie ponad 300 tys. i znowu wszystko zależy od przypadku. Przykładowo, osoba, która działalność rozpoczęła od czerwca 2021 r. lub później, nie skorzysta z dodatkowego roku ulgowej składki małego ZUS plus, bo pierwszą składkę w ramach małego ZUS plus będzie mogła zapłacić dopiero za styczeń 2024 r. Tymczasem warunkiem skorzystania z dodatkowej ulgi jest opłacenie choć raz małego ZUS plus w 2023 r. Inaczej będzie w przypadku osoby, która działalność rozpoczęła kilka tygodni wcześniej i załapie się na mały ZUS plus jeszcze przed końcem tego roku.
Zdaniem dr. Lasockiego zamiast obecnej skomplikowanej regulacji wystarczyłoby zapisać, że prawo do dodatkowej rocznej ulgi w małym ZUS plus mają wszystkie osoby, które w tym roku prowadziły działalność i spełniają pozostałe warunki do zapłaty obniżonych składek, czyli prowadziły działalność w poprzednim roku przez co najmniej 60 dni i roczny przychód z tej działalności nie przekroczył 120 tys. zł.
– Znacznie uprościłoby to stosowanie nowego przepisu i byłoby bardziej sprawiedliwe w stosunku do mikroprzedsiębiorców, którzy po zmianach mogą być różnie traktowani, choć działalność rozpoczęli w podobnym okresie i znajdują się w porównywalnej sytuacji. Jeden będzie miał prawo do ulgi, a drugi nie. Uważam, że nie było obiektywnej potrzeby przedłużania ulgi, ale skoro już się na to zdecydowano, to powinno być to wprowadzone, jak należy – zaznacza dr Tomasz Lasocki.
Ulga dopiero od 1 września
Nowela przewiduje także różne procedury dla ok. 66 tys. mikroprzedsiębiorców, którzy jeszcze w tym roku skorzystają z nowego przepisu. Osoby, które obecnie wyliczają swoje zobowiązania do ZUS w ramach małego ZUS plus, skorzystają z przedłużenia w sposób automatyczny.
Z kolei osoby, którym okres opłacania małego ZUS plus skończył się w lipcu lub we wcześniejszych miesiącach tego roku, będą musiały złożyć wniosek o ponowne objęcie nową preferencją na dodatkowe 12 miesięcy. Jeśli zrobią to w sierpniu, niższą składkę zapłacą dopiero od 1 września.
– Jeśli ktoś teraz korzysta z ulgi (na 1 sierpnia 2023 r. nie wyczerpało się 36 miesięcy), to automatycznie przedłużymy mu mały ZUS plus na kolejne 12 miesięcy. Jeśli dana osoba wykorzystała mały ZUS plus w całości do połowy tego roku i nadal prowadzi działalność, np. z kodem 0510, musi wysłać zgłoszenie do ubezpieczeń najpóźniej do 31 grudnia 2023 r. Jeśli tego nie zrobi, straci prawo do dodatkowych 12 miesięcy małego ZUS plus. Jeśli ktoś wykorzystał ulgę w całości w pierwszej połowie 2023 r., a następnie zawiesił działalność lub jej zaprzestał, może wysłać zgłoszenie również po 31 grudnia – tłumaczy Paweł Żebrowski z ZUS.
Jak podkreśla ZUS, nie można składać zgłoszenia z okresem wstecznym. Zgłoszenie do małego ZUS plus na druku ZUS ZUA z kodem 0590 złożone do 31 grudnia 2023 r. będzie miało skutek od 1 stycznia 2024 r. i od tego miesiąca rozpocznie się 12 miesięcy dodatkowej ulgi. ©℗
/>
