Wejście na teren zakładu produkcyjnego osobom spoza firmy? Oto zadania przedsiębiorcy [Poradnia BHP]

Jakie działania z zakresu bhp powinien podjąć przedsiębiorca pozwalający wchodzić na teren zakładu produkcyjnego osobom spoza firmy?

• Jakie działania z zakresu bhp powinien podjąć przedsiębiorca pozwalający wchodzić na teren zakładu produkcyjnego osobom spoza firmy
• Czy pracownikom ochrony wykonującym obowiązki przed monitorami należy zapewnić okulary korygujące
• Na kim ciążą obowiązki związane z ustaleniem okoliczności wypadku, któremu w szpitalu uległa pielęgniarka zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej

Zgodnie z art. 304 par. 4 kodeksu pracy w razie prowadzenia prac w miejscu, do którego mają dostęp osoby niebiorące udziału w procesie pracy, pracodawca jest obowiązany zastosować środki niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia tym osobom.

Przepisy nie określają, jakie to mają być środki. Tym samym to pracodawca, po analizie zagrożeń występujących w danym zakładzie pracy, powinien sam ustalić, jakie działania należy podjąć, aby wyeliminować lub przynajmniej ograniczyć ryzyko zdarzeń niepożądanych. Bez wątpienia jednym z najlepszych działań jest poinstruowanie takich osób o zagrożeniach i sposobach przeciwdziałania tym zagrożeniom, co może nastąpić właśnie podczas krótkiego instruktażu lub udostępnienia odpowiednich materiałów informacyjnych. Potwierdzeniem takiego działania może być podpisanie stosownego oświadczenia, z którego będzie wynikać, że dana osoba została zapoznana z zagrożeniami występującymi w danym obiekcie oraz zobowiązuje się do przestrzegania zasad bhp, z którymi została zapoznana. Takie oświadczenie powinno obejmować datę, dane osoby podpisującej, treść oświadczenia obejmującą jego zakres (np. informacje o zapoznaniu się z zagrożeniami, sposobami ochrony przed zagrożeniami, zobowiązanie do przestrzegania zasad bhp itp.), a także własnoręczny podpis. Treść ww. dokumentu można również rozszerzyć poprzez wymienienie konkretnych zasad, które mają w tym zakresie obowiązywać danego gościa.

Podsumowując, w przedstawionej sytuacji należy stwierdzić, że to pracodawca powinien sam ustalić, jakie działania należy przedsięwziąć, aby wyeliminować lub przynajmniej ograniczyć ryzyko zdarzeń niepożądanych. Podejmowane środki oraz treść oświadczenia powinny być uzależnione od specyfiki danego zakładu pracy oraz występujących tam zagrożeń.

Okulary korygujące wzrok przysługują każdemu pracownikowi, który pracuje przy komputerze przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu oraz posiada zalecenie ich stosowania wydane przez lekarza medycyny pracy. Jeżeli więc pracownicy ochrony spełniają powyższe przesłanki, to pracodawca powinien im takie okulary zapewnić.

Polskie prawodawstwo przewiduje tylko jeden przypadek obowiązku zapewnienia (sfinansowania) pracownikowi przez pracodawcę okularów korygujących wzrok: pracę przy komputerze. W myśl par. 8 ust. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodnie z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej – czyli wstępnych, okresowych lub kontrolnych – wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego. Warunkiem jest jednak, aby pracownik wykonywał pracę przy komputerze powyżej czterech godzin dziennie. Dla porządku jeszcze dodam, że innym szczegółowym przepisem regulującym pracę w okularach korekcyjnych jest rozporządzenia ministra infrastruktury i budownictwa w sprawie licencji i świadectw kwalifikacji personelu służb ruchu lotniczego, które w par. 54 ust. 2 stanowi, iż członek personelu lotniczego (np. pilot), który otrzymał zalecenie stosowania okularów podczas wykonywania czynności zawodowych, ma obowiązek posiadania zapasowych okularów korekcyjnych. Dodaję „dla porządku”, ponieważ w takim przypadku pracodawca nie musi finansować ich zakupu.

Prawo do refundacji kosztów poniesionych na zakup okularów do pracy przy komputerze przysługuje zarówno pracownikom, jak i praktykantom i stażystom, o ile korzystają z komputera co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy. Zatem nie przysługuje ono osobom, których wymiar czasu pracy przy komputerze jest krótszy niż cztery godziny na dobę, przy czym nie chodzi tu o przeciętny wymiar czasu pracy w okresie rozliczeniowym, a o faktyczne przekraczanie – nawet tylko w niektóre dni tygodnia – wymiaru połowy normy czasu pracy.

We wszystkich innych przypadkach (np. kierowcy, kasjera, robotnika, operatora wózka widłowego, spawacza itp.) pracodawca nie ma obowiązku pokrywania kosztów związanych z zakupem okularów. Żaden szczegółowy przepis nie nakłada takiego obowiązku, bowiem okulary korygujące wzrok nie są środkiem ochrony indywidualnej w rozumieniu art. 2376 k.p., a pracodawca ma prawo oczekiwać od pracownika, że jeżeli ma on jakąś wadę wzroku, to zapewni sobie okulary we własnym zakresie, tak aby móc należycie wykonywać swoje obowiązki.

Jeżeli więc pracownicy ochrony spełniają powyższe przesłanki i obsługując monitoring, pracują przy komputerze, to pracodawca powinien im takie okulary zapewnić.

W zależności od tego, czy pielęgniarka, o której mowa w pytaniu, świadczyła pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej jako osoba nieprowadząca lub prowadząca działalność gospodarczą, należy sporządzić kartę wypadku przy pracy lub też nie. Niezależnie od tego dyrektor placówki powinien ustalić okoliczności i przyczyny zdarzenia oraz podjąć działania profilaktyczne w celu ograniczenia lub wyeliminowania takich zdarzeń w przyszłości.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej: u.u.w.) za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

• w czasie podróży służbowej w innych okolicznościach niż wymienione wyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
• podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
• przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Pojęcie wypadku przy pracy stosuje się nie tylko do pracowników. Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas m.in.

• uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe;
• wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
• odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot kierujący, pobierania stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych.

Zgodnie z art. 3 ust. 3 pkt 6 u.u.w. za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Sposób i tryb postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy lub – w przypadku umowy zlecenia – rozporządzenia ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia.

Bez względu na to, czy poszkodowany w chwili zdarzenia był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, czy też na podstawie umowy cywilnoprawnej, pracodawca (lub zleceniodawca) jest obowiązany ustalić okoliczności i przyczyny wypadku oraz sporządzić dokumentację powypadkową (protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku lub kartę wypadku).

Rolą podmiotu odpowiedzialnego za sporządzenie karty wypadku przy pracy (zleceniodawcy) jest przede wszystkim:

• zabezpieczenie miejsca wypadku w sposób pozwalający odtworzyć jego okoliczności;
• dokonanie oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadanie warunków wykonywania pracy i innych okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku;
• wysłuchanie wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala;
• zebranie informacji dotyczących wypadku od świadków wypadku;
• zebranie innych dowodów dotyczących wypadku, uznanych za niezbędne.

Na tej podstawie ww. podmiot powinien sporządzić – nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku – kartę wypadku, której wzór jest określony w załączniku do rozporządzenia przywołanego rozporządzenia.

Istotne jest również to, że niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o wypadku podmiot obowiązany do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku powinien powiadomić pisemnie właściwą terenową jednostkę organizacyjną Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wszczęciu postępowania dotyczącego ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. W postępowaniu tym może uczestniczyć przedstawiciel ZUS.

Nieco inaczej wygląda sytuacja, w której dana osoba świadczy pracę na podstawie współpracy w związku z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą potocznie zwaną „kontraktem”. W takim przypadku w stosunku do prowadzących pozarolniczą działalność – zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 8 u.u.w. – ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy dokonuje w karcie wypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie zgłoszenia dokonanego przez poszkodowanego na formularzu ZUS-EWYP zamieszczonym na stronie internetowej ZUS (www.zus.pl). ©℗