9 stycznia 2020 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, która nie tylko ustaliła zasady waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, lecz także podwyższyła wysokość gwarantowanych najniższych świadczeń. Przy czym niewiadomą nadal pozostaje wskaźnik waloryzacji.

Co rośnie najszybciej

Zgodnie z ustawą, która jeszcze czeka na głosowanie w Senacie (raczej nie należy się spodziewać, by na tym etapie doszło do jakichś istotnych zmian w jej treści), wzrośnie wysokość minimalnych emerytur, rent rodzinnych i rent z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (z 1100 zł na 1200 zł), jak również rent z tytułu częściowej niezdolności do pracy (z 825 zł na 900 zł). Podwyższone zostanie także świadczenie przedemerytalne – z 1140,99 zł na 1210,99 zł. Przy czym nie dotyczy to osób, które uzyskały świadczenia na podstawie art. 2 ust.1 pkt 4 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Zgodnie z nim prawo do świadczenia ma osoba, która zarejestrowała się w urzędzie pracy w ciągu 30 dni od ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez co najmniej pięć lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat (kobieta) oraz 60 lat (mężczyzna) i osiągnęła okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. W takim przypadku świadczenie przedemerytalne nie może być wyższe niż ostatnio otrzymywana renta. Zwiększono także kwotę, do jakiej można maksymalnie zmniejszyć świadczenie w razie osiągania przychodu – z 570,50 zł na 605,50 zł.

Podwyższenie o 100 zł

Ustawa podwyższa również próg przychodów dla osób niepełnosprawnych, które chciałyby uzyskać świadczenie uzupełniające. Przypomnijmy, że świadczenie to przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o:

• całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji;
• niezdolności do samodzielnej egzystencji;
• całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji;
• całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Świadczenie przysługuje osobom uprawnionym, które nie mają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe (z pewnymi wyjątkami) przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 1600 zł miesięcznie. Po wejściu w życiu ustawy dopuszczalny limit będzie wynosił 1700 zł. Osoba, która otrzymuje świadczenia poniżej tej kwoty, pobiera więc świadczenie wyrównujące do tego limitu. Co ważne, osoby już otrzymujące świadczenie uzupełniające nie będą musiały składać nowego wniosku o jego przyznanie w nowej wysokości. Zostanie ona zmieniona z urzędu po wejściu w życie tych przepisów.

1600 zł tyle dotychczas wynosił limit otrzymywanych świadczeń dla osób niepełnosprawnych niezdolnych do samodzielnej egzystencji, które korzystały z tzw. 500+ dla niepełnosprawnych

3,24 proc. taki wskaźnik waloryzacji świadczeń wynika z rządowych założeń

Nie mniej niż 70 zł

Ustawa z 9 stycznia 2020 r. ustala także wysokość waloryzacji rent i emerytur. Przepisy te nie dotyczą jedynie rent i emerytur wypłacanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ale także świadczeń z ubezpieczenia rolników, zaopatrzenia emerytalnego żołnierzy zawodowych itd. Podobnie jak przez ostatnie lata ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie waloryzacji mieszanej, a więc kwotowo-procentowej. Będą z niej mogły skorzystać osoby, którym świadczenia przysługiwały na 29 lutego 2020 r. Świadczenia mają wzrosnąć o wskaźnik waloryzacji (według założeń rządu 3,24 proc.), ale nie mniej niż 70 zł. Zdaniem projektodawców zastosowanie takich zasad waloryzacji zapewniło nie tylko ochronę realnej wartości wszystkich wypłacanych świadczeń emerytalno-rentowych, lecz wyszło naprzeciw oczekiwaniom wyższych podwyżek przez większość emerytów i rencistów.

W przypadku emerytury częściowej minimalna podwyżka to 35 zł, zaś w przypadku renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy i renty inwalidzkiej III grupy – nie mniej niż 52,50 zł. Od kilku więc lat obowiązuje więc niepisana zasada, że im ktoś ma mniejsze świadczenie, tym (procentowo) najwięcej zyskuje na waloryzacji. Jak informują sami autorzy ustawy w uzasadnieniu, przyjęcie w 2020 r. zasady waloryzacji procentowej z gwarantowaną minimalną podwyżką na poziomie 70 zł spowoduje, że świadczenia wypłacane w kwocie poniżej 2160,49 zł miesięcznie będą podwyższone w stopniu większym, niż gdyby przeprowadzono waloryzację według obecnie funkcjonujących zasad.

Trzeba jednak pamiętać, że nie dotyczy to osób, które nie mają prawa do minimalnej emerytury, a więc nie mają odpowiedniego stażu składkowego i nieskładkowego (20 lat kobiety i 25 lat mężczyźni). Ich świadczenie zostanie podwyższone tylko wskaźnikiem waloryzacji.

Podwyższone świadczenia minimalne 

Podstawa prawna

• ustawa z 9 stycznia 2019 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw – ustawa czeka na rozpatrzenie przez Senat

• art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2173)