26 kwietnia 2023 roku weszły w życie nowe przepisy Kodeksu pracy, które stanowią odpowiedź na dyrektywę work-life balance. W efekcie pojawiło się nowe uprawnienie dla rodziców i opiekunów, znane jako elastyczna organizacja pracy. Oznacza to, że pracownik ma prawo dostosować m.in. rozkład czasu pracy do swoich osobistych potrzeb. Kto może skorzystać z tej możliwości i jak poprawnie złożyć wniosek?
Głównym celem dyrektywy work-life balance jest zachęcenie rodziców i opiekunów do pozostania na rynku pracy. Elastyczna organizacja pracy polega na wdrożeniu pracy zdalnej, systemu przerywanego lub ruchomego czasu pracy, systemu pracy weekendowej lub skróconego tygodnia pracy. Może być też realizowana poprzez obniżenie czasu wymiaru pracy lub wdrożenie indywidualnego rozkładu czasu pracy. Zatrudniony ma prawo samodzielnie określić preferowaną formę.
Kto może skorzystać z elastycznej organizacji pracy?
Opisywane rozwiązanie zostało stworzone z myślą o rodzicach i opiekunach wychowujących dziecko. Z elastycznej organizacji pracy można skorzystać do momentu ukończenia przez malucha 8. roku życia. Warto zaznaczyć, że w tym przypadku nie liczy się biologiczne rodzicielstwo, tylko faktyczne sprawowanie opieki.
Pracownik ma prawo złożyć wniosek po przepracowaniu minimum 6 miesięcy w danej firmie. Jeśli jednak jest zatrudniony w oparciu o umowę o pracę na okres próbny, nie może skorzystać z tej możliwości. Wniosek składa się tylko raz w ciągu roku kalendarzowego.
Jak wnioskować o zmianę organizacji pracy?
Osoby, które chcą skorzystać z tej możliwości, muszą złożyć wniosek. Należy to zrobić najpóźniej 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z nowego systemu. Co powinno znaleźć się we wniosku?
- Imię i nazwisko dziecka oraz jego data urodzenia.
- Wyjaśnienie, dlaczego pracownik chce skorzystać z elastycznej organizacji pracy.
- Termin rozpoczęcia i zakończenia pracy w nowym systemie.
- Wybrana forma elastycznej organizacji pracy (np. praca zdalna).
Poza tym należy uzupełnić imię i nazwisko pracownika, nazwę zajmowanego stanowiska, miejscowość, datę i dane pracodawcy. Wniosek można rozpocząć od “Na podstawie art. 188(1) § 1 K.p. wnoszę o elastyczną organizację pracy”. Dokument należy również podpisać. Wniosek można złożyć w formie elektronicznej lub papierowej.
Warto wiedzieć o tym, że pracownik ma możliwość powrotu do wcześniejszego systemu w dowolnym momencie, przed wskazanym terminem. W takim przypadku musi złożyć wniosek o powrót do poprzedniej organizacji pracy.
Czy pracodawca może odrzucić wniosek?
Po złożeniu wniosku, jest on rozpatrywany przez pracodawcę. Powinien on wziąć pod uwagę potrzeby pracownika, a także przyczynę złożenia dokumentu, jednocześnie uwzględniając możliwości firmy i rodzaj pracy wykonywanej przez zatrudnionego.
Pracodawca nie ma obowiązku zaakceptowania wniosku. Jeśli jednak wyda odmowną decyzję, musi ją uzasadnić. Może też zaproponować inny termin, niż ten, który wskazał pracownik. Na wydanie decyzji pracodawca ma 7 dni, od momentu otrzymania wniosku. Jeśli zignoruje prośbę podwładnego, grozi mu kara grzywny od 1 tysiąca do nawet 30 tysięcy złotych. Pracownik musi dostosować się do otrzymanej decyzji. Jeśli wdroży elastyczną organizację pracy bez posiadanej zgody, może w najgorszym przypadku zostać zwolniony dyscyplinarnie.
Warto dodać, że samo złożenie wniosku nie może być przyczyną zwolnienia. Jeśli jednak pracodawca poda inne przyczyny uzasadniające zwolnienie pracownika, który taki wniosek złożył, ma prawo rozwiązać umowę. W tym przypadku nie występuje zatem szczególna ochrona stosunku pracy.