Zbliża się Dzień Kobiet, w swoich początkach symbol walki o prawa kobiet – prawo do pracy i prawa wyborcze. Dziś świętowanie tego dnia, szczególnie w kontekście korporacyjnym, nierzadko stanowi okazję do organizacji wspólnych wydarzeń, spotkań integracyjnych oraz kształtowania atmosfery współpracy w zespole.
A ponieważ często towarzyszą temu prezenty, można sobie postawić pytanie, czy w takim razie przy okazji świętowania Dnia Kobiet nie mamy do czynienia z dyskryminacją mężczyzn (którzy tych prezentów nie dostają) albo, paradoksalnie, kobiet – jeśli celebrujemy święto w sposób, który może naruszać przepisy.
Taka koncepcja może się wydawać absurdalna, jednak nie sposób zaprzeczyć, że obchody Dnia Kobiet w miejscu pracy wskazują na skoncentrowanie uwagi tylko na jednej płci, co prowadzi do wniosku, że możemy mieć do czynienia z dyskryminacją mężczyzn. Ocena, czy świętowanie Dnia Kobiet w pracy stanowi formę dyskryminacji wobec mężczyzn, zależy od kontekstu, w jakim obchody są organizowane, oraz od intencji.
Tylko dla kobiet
Oferowanie paniom przywilejów w postaci skróconego czasu pracy, dodatkowej premii, prezentów czy dłuższej przerwy na lunch z pewnością jest podyktowane dobrymi intencjami pracodawcy, jednak może być postrzegane przez męską część załogi jako forma dyskryminacji ze względu na płeć. Bo trzeba mieć określoną płeć, aby wcześniej zakończyć dzień pracy czy dostać prezent. Jeśli nie ma innych istotnych kryteriów, różnicowanie sytuacji pracowników na podstawie płci wydaje się niesłuszne i może wywoływać poczucie, że mężczyźni są marginalizowani lub wykluczani, a także przyczynić się do sformułowania zarzutu dyskryminacji. Czy przekazanie prezentów z okazji specjalnych wydarzeń wyłącznie kobietom może prowadzić do odpowiedzialności pracodawcy za nierówne traktowanie ze względu na płeć, skutkujące zasądzeniem wypłaty odszkodowania na rzecz pozostałych pracowników?
Zasada równego traktowania, określona w art. 112 kodeksu pracy, stanowi, że pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Dotyczy to w szczególności równego traktowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu. Jednak można przyjąć, że uhonorowanie kobiet w dniu ich święta niekoniecznie wiązałoby się z roszczeniem wypłaty odszkodowania pomimo istnienia przepisów i norm stanowiących o równości, zabraniających nieuzasadnionego różnicowania ludzi na wszystkich płaszczyznach życia społecznego.
Zgodnie z zasadami prawa oprócz przepisów ujętych w kodeksach istnieje instytucja zwyczaju, odnosząca się do sposobu, w jaki pewne praktyki, normy i reguły stają się częścią systemu prawnego społeczeństwa przez trwanie przez długi okres i powszechną akceptację. Zwyczaje kształtują się na podstawie powtarzalnych działań i regulują relacje międzyludzkie, odzwierciedlają tradycje, wartości i sposoby postępowania społeczeństwa.
8 marca, mimo że nie jest świętem religijnym ani państwowym, można zakwalifikować jako pewien rodzaj zwyczaju społecznego, który jest powszechnie uznawany i obchodzony w wielu krajach na całym świecie. Wprawdzie ten zwyczaj różnicuje pracowników ze względu na płeć, jednak został co do zasady zaakceptowany i jest uznawany przez większość pracodawców oraz pracowników.
W idealnym scenariuszu inicjatywy obchodzenia świąt w pracy powinny służyć jako okazja do podejmowania działań mających na celu eliminację wszelkich form dyskryminacji przy równoczesnym uwzględnieniu i szacunku dla różnorodności oraz wkładu wszystkich pracowników w rozwój firmy, niezależnie od płci.
Nieodpowiednie prezenty
Z dyskryminującym prezentem mamy do czynienia w sytuacji, gdy oferowany przedmiot lub usługa mają na celu wyrażenie lub promowanie dyskryminacji wobec określonej grupy ludzi na podstawie cech takich jak płeć, rasa, religia czy też inne chronione przez prawo atrybuty. Prawnokarnie dyskryminujący prezent może stanowić formę naruszania praw człowieka oraz być sprzeczny z zasadami równości i sprawiedliwości społecznej.
W przypadku uroczystości Dnia Kobiet istnieje ryzyko, że pewne jego aspekty zostaną uznane za dyskryminujące również wobec kobiet. Obchody święta pań mogą się niektórym osobom wydawać przestarzałe lub nieodpowiednie, zwłaszcza gdy promują stereotypy płciowe czy skupiają się wyłącznie na kwestiach związanych z urodą i wyglądem.
Niektóre prezenty oferowane z okazji Dnia Kobiet mogą być postrzegane jako stygmatyzujące i ograniczające. Na przykład upominki związane wyłącznie z kosmetykami czy gotowym jedzeniem, sugerujące, że kobiety są zainteresowane tylko takimi rzeczami. Przejawem dyskryminacji wobec kobiet mogą być również prezenty wskazujące, że kobiety mają inne, mniej wartościowe zainteresowania lub role społeczne niż mężczyźni. Podarunki mogą także zawierać ukryte przesłanie, które może być obraźliwe lub dyskryminujące wobec osoby, która je otrzymuje – chociażby wręczenie książki o diecie, które może zostać odebrane jako sugestia, że dana osoba powinna popracować nad utratą wagi. Prezenty oparte na stereotypach płciowych sprawiają, że kobiety mogą się poczuć niekomfortowo lub uznać, że są niesprawiedliwie traktowane. ©℗
