Długotrwała choroba a rozwiązanie umowy. Co z niewykorzystanym urlopem?

5 stycznia 2023 r. pracownik uległ wypadkowi w pracy. Do 21 maja 2023 r. wpłacono mu zasiłek chorobowy. Od 22 maja 2023 r. otrzymał świadczenie rehabilitacyjne do 16 stycznia 2024 r. Pracownik starał się o kontynuację świadczenia, lecz go nie otrzymał.

Do spółki jeszcze nie wpłynęła decyzja. Pracownik nie jest zdolny do pracy na dotychczasowym stanowisku, ale nie ma możliwości zatrudnienia go na lżejszym stanowisku. Nadal ma niewykorzystany urlop. Czy można zwolnić tego pracownika, wysyłając go wcześniej na urlop?

Jeżeli mimo wyczerpania prawa do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego pracownik jest nadal niezdolny do pracy, to pracodawca może rozwiązać z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia. W okresie niezdolności do pracy pracodawca nie może mu jednak udzielić urlopu wypoczynkowego. W sytuacji gdy niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze trzy miesiące (art. 53 par. 1 pkt 1 lit. b k.p.). Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.

Przedłużająca się nieobecność

W piśmiennictwie wskazuje się, że prawo pracy stwarza pracodawcy możliwość rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia nie tylko w przypadkach zawinionych przez pracownika, lecz także w razie jego przedłużającej się usprawiedliwionej nieobecności. W okresie tej nieobecności pracownik jest objęty zakazem wypowiedzenia umowy o pracę z mocy art. 41 k.p. Po upływie jednak okresu, w którym pracownik korzysta z tej ochrony, po stronie pracodawcy powstaje prawo natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę.

Pracodawca nie może bowiem w nieskończoność utrzymywać z takim pracownikiem stosunku pracy, lecz musi być uprawniony do zwolnienia miejsca pracy, potrzebnego do zatrudnienia innego pracownika. Niezwłoczne rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem z przyczyn przez niego niezawinionych jest – tak samo jak zwolnienie z winy pracownika – prawem pracodawcy (a więc nie musi on z niego korzystać). Artykuł 53 par. 1 pkt 1 lit. b k.p. nie pozwala na rozwiązanie stosunku pracy, gdy nie upłynął jeszcze łączny okres pobierania w czasie niezdolności do pracy wynagrodzenia i zasiłku chorobowego oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze trzy miesiące. Regulacja jest jasna i obowiązuje również wtedy, gdy opóźnia się pozytywne rozpoznanie wniosku o zasiłek chorobowy albo o świadczenie rehabilitacyjne (L. Florek, T. Zieliński [w:] Kodeks pracy. Komentarz, Lex 2017/el).

W opisywanym przypadku pracownik uległ wypadkowi przy pracy i z tego tytułu jest niezdolny do pracy. Z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy pracownik wyczerpał prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego, a następnie pobierał świadczenie rehabilitacyjne z tego ubezpieczenia. Mimo wyczerpania prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia wypadkowego pracownik nadal jest niezdolny do pracy. Uzasadnione jest zatem stanowisko, że w przypadku tego pracownika upłynął okres ochronny przed rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia i w związku z tym pracodawca jest uprawniony do rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 53 par. 1 pkt 1 lit. b k.p.

Niedopuszczalne nawet za zgodą

W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że udzielenie urlopu wypoczynkowego pracownikowi niezdolnemu do pracy jest niezgodne z prawem (wyrok SN z 28 października 2009 r., sygn. akt II PK 123/09). Także w literaturze wskazuje się, że w razie wystąpienia jednego ze zdarzeń usprawiedliwiających nieobecność w pracy niedopuszczalne jest udzielenie urlopu wypoczynkowego. W szczególności nie można więc skutecznie udzielić urlopu wypoczynkowego pracownikowi czasowo niezdolnemu do pracy z powodu choroby; choroba pracownika w oczywisty sposób uniemożliwia mu wykorzystanie przerwy w celu regeneracji sił fizycznych i psychicznych (m.in. wyrok SN z 24 lutego 2015 r., sygn. akt II PK 84/14). Udzielenie urlopu nie jest w takim przypadku możliwe nawet wówczas, gdy zgodę na to wyrażałby zainteresowany pracownik. W rezultacie udzielenie urlopu wypoczynkowego nie przerywa niezdolności pracownika do pracy (wyrok SN z 10 listopada 1999 r., sygn. akt I PKN 350/99).

Tym samym, jeżeli mimo zakończenia pobierania świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia chorobowego pracownik jest nadal niezdolny do pracy, pracodawca nie może mu udzielić urlopu wypoczynkowego. Dotyczy to również zaległego urlopu wypoczynkowego. Rozwiązanie umowy o pracę w trybie art. 53 par. 1 pkt 1 lit. b k.p. sprawia, że stosunek pracy ulega rozwiązaniu w dniu, w którym oświadczenie pracodawcy w tym zakresie dotarło do pracownika w sposób umożliwiający mu zapoznanie się z tym oświadczeniem. W przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny (art. 171 par. 1 k.p.). ©℗