Prezes zarządu może być ukarany za dopuszczenie do wykonywania pracy bez przeszkolenia bhp

Jestem prezesem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Działamy w branży kosmetycznej. Ostatnio odbyła się u nas kontrola inspekcji pracy, w wyniku której zostałem oskarżony o dopuszczenie do wykonywania pracy (asystowanie przy zabiegu kosmetycznym) jednej z osób, która nie miała szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Była to sytuacja szczególna, bo to szkolenie zostało przeprowadzone 20 września, a 19 września pracownik asystował przy zabiegu. Czy mogę za to ponieść odpowiedzialność? Pracownik wyraził zgodę na asystowanie bez szkolenia.

Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy odwołać się do art. 15 kodeksu pracy (dalej: k.p.), gdzie postanowiono, że pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Z kolei z art. 207 k.p. wynika, że pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Koszty tych działań w żaden sposób nie mogą obciążać pracowników. Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

Szkolenie wstępne

W kontekście poruszonej problematyki znaczenie ma także art. 2373 k.p. Z jego treści wynika m.in., że nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie ma on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Tak więc pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy jest obowiązany zapewnić mu przeszkolenie w zakresie bhp. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę.

Gwoli ścisłości należy dodać, że na pracodawcy ciąży także obowiązek prowadzenia dla pracowników okresowych szkoleń bhp.

Znaczenie ma także par. 8 rozporządzenia ministra gospodarki i pracy w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, gdzie m.in. stwierdzono, że szkolenie wstępne jest przeprowadzane w formie instruktażu według programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk.

Wysoka grzywna

W ocenie opisywanej sytuacji szczególnie użyteczne będzie też stanowisko zawarte w wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z 12 stycznia 2017 r., sygn. akt XI W 2586/16. W podanej sprawie sąd również weryfikował stan faktyczny, w którym pracownik został dopuszczony do wykonywania obowiązków na jeden dzień przed przeprowadzeniem szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp.

Co istotne, sąd zakwalifikował taki stan rzeczy jako wypełniający znamiona art. 283 par. 1 k.p., gdzie postanowiono, że kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. W rozpatrywanej przez sąd sprawie prezes zarządu został ukarany karą grzywny, przy czym została ona wymierzona jako kara łączna również za inne naruszenia praw pracowniczych. Sąd wskazał, że przy wymiarze kary kierował się okolicznościami określonymi w art. 33 kodeksu wykroczeń. Zgodnie z nim organ orzekający wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę za dane wykroczenie, oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu i biorąc pod uwagę cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do ukaranego. Wymierzając karę, organ orzekający bierze pod uwagę w szczególności rodzaj i rozmiar szkody wyrządzonej wykroczeniem, stopień winy, pobudki, sposób działania, stosunek do pokrzywdzonego, jak również właściwości, warunki osobiste i majątkowe sprawcy, jego stosunki rodzinne, sposób życia przed popełnieniem wykroczenia i zachowanie się po jego popełnieniu.

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę wymienione przepisy oraz stanowisko sądów, trzeba stwierdzić, że także w opisywanej sytuacji istnieje ryzyko, że prezes spółki z o.o. poniesie odpowiedzialność wykroczeniową za dopuszczenie pracownika do wykonywania obowiązków bez szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Kwestią otwartą jest jednak wymiar kary, bo sąd analizuje tą kwestię w sposób zindywidualizowany. Wysokość grzywny może wahać się od 1000 zł do 30 000 zł, ale górny wymiar kary w tej sytuacji jest wątpliwy. ©℗