Kiedy zwalnianego nauczyciela nie należy ujmować w arkuszu organizacyjnym? [Poradnia Oświatowa]

Czy gmina może ograniczyć rodzaj dokumentów, które potwierdzają okresy pracy wliczane do podstawy dodatku za wysługę lat? Jak obliczyć długość urlopu dla nauczyciela przedszkola, który pracuje w niepełnym wymiarze czasu pracy?
Jak ustalić wysokość ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy dla nauczycielki powracającej z urlopu wychowawczego? Jaką odprawę należy wypłacić nauczycielowi odchodzącemu na emeryturę po 40 latach pracy?

Nauczycielki nie należy wykazywać w arkuszu organizacyjnym szkoły. Jej stosunek pracy ustaje bowiem z końcem roku szkolnego, tj. 31 sierpnia. Zgodnie z art. 110 ust. 3 prawa oświatowego arkusz organizacji szkoły i przedszkola zatwierdza organ prowadzący, po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Natomiast w myśl par. 17 ust. 3 pkt 1 i 2 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli arkusz organizacji szkoły określa liczbę nauczycieli ogółem, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, a także imię, nazwisko, stopień awansu zawodowego i kwalifikacje poszczególnych nauczycieli oraz rodzaj prowadzonych przez nich zajęć i liczbę ich godzin. W przypadku wystąpienia przyczyn, o których mowa w art. 20 KN, dyrektor szkoły rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy następuje z końcem roku szkolnego (tj. 31 sierpnia) po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu.

Oznacza to, że z końcem roku szkolnego stosunek pracy nauczycielki ustaje i z nowym rokiem szkolnym nie będzie już pracownicą szkoły. Nie powinna być zatem wskazana w arkuszu.

Rada nie może decydować o tym, na podstawie jakich dokumentów ustala się okres pracy uprawniającego do nabycia dodatku. W myśl art. 30 ust. 1 pkt 2 Karty nauczyciela (dalej: KN) dodatki za wysługę lat, motywacyjny oraz funkcyjny są składnikami wynagrodzenia nauczycieli. Tak więc wypłata tych dodatków nauczycielowi następuje w tych samych sytuacjach jak te, w których wypłaca się mu wynagrodzenie. Przy czym obowiązkiem pracodawcy jest zaliczenie pracownikowi poprzednich okresów pracy, jeśli obiektywnie one istniały. Pracodawca nie może w tej kwestii stawiać pracownikowi wymogów udowodnienia ich określonym dokumentem, np. oryginałem dokumentu. Jeśli pracownik potrafi udowodnić poprzedni okresy pracy za pomocą innych środków dowodowych, pracodawca powinien zaakceptować ten fakt (tak m.in. wojewoda świętokrzyski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 8 lutego 2023 r. nr PNK.I.4130.16.2023). Zgodnie zaś z art. 33 ust. 1 KN nauczycielom przysługuje dodatek za wysługę lat, w wysokości 1 proc. wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy, wypłacany w okresach miesięcznych, poczynając od czwartego roku pracy, z tym że dodatek ten nie może przekroczyć 20 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Natomiast zasady obliczania okresów pracy uprawniających do dodatku za wysługę lat unormowano w par. 7 rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy, wskazując, że do okresów pracy uprawniających do dodatku za wysługę lat wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy oraz inne udowodnione okresy. Na gruncie powyższego przepisu wojewoda świętokrzyski we wskazanym wyżej rozstrzygnięciu nadzorczym z 8 lutego 2023 r. podał, że posłużenie się przez ustawodawcę sformułowaniem „udowodnione”, a nie „udokumentowane” stanowi zasadniczą różnicę. Sformułowanie „udowodnione” oznacza katalog szerszy, może dotyczyć również innych form dowodzenia niż postać dokumentu. Zdaniem wojewody rada gminy nie może ograniczać pracowników do możliwości dowodzenia okresów pracy do dowodu z dokumentu.

Nauczycielom zatrudnionym w placówkach, w których nie są przewidziane ferie szkolne (do takich należy przedszkole), przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów. Wymiar urlopu dla nauczyciela zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, a niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Udzielenie urlopu nauczycielowi przedszkola następuje bowiem z uwzględnieniem regulacji kodeksu pracy (dalej: k.p.), a także zasady wynikającej z art. 64 ust. 5a KN, zgodnie z którą nauczyciel zatrudniony w szkole, w której nie są przewidziane ferie szkolne (w przypadku nawiązania lub ustania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego), ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego zgodnie z odrębnymi przepisami. Tymi odrębnymi przepisami są właśnie regulacje k.p. Chodzi tu konkretnie o art. 154, art. 1551, art. 1552 oraz art. 1552a k.p.

Z okoliczności wskazanych w pytaniu wynika, że nauczycielka jest zatrudniona w przedszkolu w wymiarze 2/20 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin. Stosując wskazane regulacje z wyliczenia, należy uznać, że ma ona prawo do czterech dni urlopu wypoczynkowego za cały rok kalendarzowy:

• 2/20 = 0,1 etatu,
• 35 dni roboczych x 0,1 etatu = 3,5 ~ 4 dni (tj. 32 godziny).

Należy przy tym pamiętać, że urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Przy udzielaniu urlopu jeden dzień urlopu odpowiada ośmiu godzinom pracy. Urlop wypoczynkowy nauczyciela należy więc rozliczyć w godzinach. Nauczycielka zatrudniona jest w wymiarze 0,1 etatu. Ogólny jej wymiar czasu pracy – zgodnie z art. 42 ust. 1 KN – wynosi: 40 h x 0,1 etatu = 4 godziny tygodniowo. Biorąc pod uwagę świadczenie pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy przez jeden dzień w tygodniu, nauczycielka pracuje cztery godziny dziennie (w tym dwie godziny pensum). Udzielenie jej jednego dnia urlopu powoduje odjęcie z przysługującego jej wymiaru czterech godzin urlopu (32 godziny przysługujące nauczycielowi – 4 godziny za jeden dzień). Reasumując: wymiar urlopu nauczycielki po przeliczeniu na godziny wynosi 32 godziny (4 dni × 8 godzin). Liczba dni urlopu została pomnożona przez 8 godzin (art. 1542 par. 2 k.p.), co odpowiada przeciętnemu dziennemu wymiarowi czasu pracy (art. 129 par. 1 k.p.). Udzielając urlopu wypoczynkowego z puli godzinowej urlopu danego pracownika, odliczamy wymiar czasu pracy, jaki miał do przepracowania w danym dniu, bez względu na liczbę godzin dydaktycznych (pensum).

W celu ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycielki trzeba będzie uwzględnić jej wynagrodzenie zasadnicze oraz dodatek za wysługę lat. Zgodnie z art. 66 ust. 2 KN w razie niewykorzystania przysługującego urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy – nauczycielowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego urlopu, nie więcej jednak niż za 35 dni roboczych w odniesieniu do nauczycieli, o których mowa w art. 64 ust. 3 KN. Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy nauczyciela ustala się na podstawie rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (dalej: r.s.z.u.w.). Zgodnie z par. 1 ust. 1 pkt 1–2 r.s.z.u.w. w wynagrodzeniu za urlop wypoczynkowy nauczyciela co do zasady uwzględnia się wynagrodzenie zasadnicze oraz dodatek za wysługę lat. Oznacza to, że w celu ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycielki, o której jest mowa w pytaniu, uwzględnia się jej wynagrodzenie zasadnicze oraz dodatek za wysługę lat.

Nauczycielce należy wypłacić odprawę emerytalną w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Zacznijmy jednak od przypomnienia, że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 1 KN stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu na wniosek nauczyciela. Z kolei na podstawie art. 88 ust. 1 KN nauczyciele mający 30-letni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, zaś nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich – 25-letni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, mogą – po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy – przejść na emeryturę. Jednocześnie art. 87 ust. 2 w zw. z art. 3 pkt 2 KN wskazuje, że nauczycielowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, który przepracował w przedszkolu co najmniej 20 lat, przyznaje się odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia ostatnio pobieranego w przedszkolu będącym podstawowym miejscem jego pracy. Tym samym art. 87 ust. 2 KN nie uzależnia prawa do odprawy emerytalnej od określonego sposobu zakończenia nauczycielskiego stosunku pracy, lecz od przejścia na emeryturę w związku z jego definitywnym ustaniem. Taki właśnie przypadek zachodzi w odniesieniu do nauczycielki, której dotyczy powyższe pytanie. Natomiast art. 20 ust. 2 KN oraz art. 28 ust. 1 i ust. 2 KN, przewidujące odprawę dla nauczyciela mianowanego w wysokości nawet i sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, odwołują się do przyczyn rozwiązania stosunku pracy, które nie zachodzą w niniejszym stanie faktycznym.©℗