Ojciec bez prawa do urlopu rodzicielskiego, gdy bezrobotna matka urodziła przed 26 kwietnia

Nasz pracownik wystąpił o udzielenie mu trzech tygodni urlopu rodzicielskiego. Jego dziecko urodziło się 15 sierpnia 2022 r. Matka dziecka była jednak bezrobotna i nie pobierała zasiłku macierzyńskiego. Czy po zmianie przepisów powinniśmy mu tego urlopu udzielić?

Do 26 kwietnia 2023 r., czyli dnia wejścia w życie ostatniej nowelizacji kodeksu pracy (dalej: k.p.), jego przepisy dość ściśle regulowały zasady korzystania z urlopu rodzicielskiego. Zgodnie z poprzednim brzmieniem art. 1821c par. 1 k.p. urlop rodzicielski był udzielany jednorazowo albo w częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Ponadto, co trzeba podkreślić, art. 1821c par. 2 przewidywał, że urlop rodzicielski był udzielany bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, nie więcej niż w czterech częściach, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej albo bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego, w wymiarze wielokrotności tygodnia. Urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni mógł być udzielony w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu. Liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejszała liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego. Istniały także ograniczenia co do długości trwania urlopu. Zgodnie z art. 1821c par. 4 żadna z części urlopu rodzicielskiego nie mogła być krótsza niż 8 tygodni, z wyjątkiem:

• pierwszej części urlopu rodzicielskiego, która w przypadku:

‒ urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie nie mogła być krótsza niż 6 tygodni,

‒ przyjęcia przez pracownika na wychowanie dziecka w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10. roku życia, nie mogła być krótsza niż 3 tygodnie;

• sytuacji, gdy pozostała do wykorzystania część urlopu była krótsza niż 8 tygodni.

Nowelizacja znacznie te zasady uprościła. Zgodnie z obecnie obowiązującym brzmieniem art. 1821c k.p. urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w pięciu częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Z tak uproszczonego przepisu nie wynika już, że warunkiem skorzystania z urlopu rodzicielskiego było wcześniejsze wykorzystanie przez matkę dziecka urlopu macierzyńskiego albo pobranie zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego. Z urlopu rodzicielskiego mogą więc skorzystać także ci ojcowie dzieci, których matki w chwili urodzenia dziecka nie były ubezpieczone. Powstaje jednak pytanie, czy prawo do tego urlopu zyskali także ojcowie dzieci urodzonych przed 26 kwietnia 2023 r., na wzór zasady wynikającej z art. 34 ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy i niektórych innych ustaw. Zgodnie z nim pracownik, który w okresie od 2 sierpnia 2022 r. do dnia wejścia w życie ustawy miał prawo do urlopu rodzicielskiego albo jego części lub korzystał z urlopu rodzicielskiego albo jego części udzielonego na podstawie kodeksu pracy w brzmieniu dotychczasowym, ma prawo do skorzystania z urlopu rodzicielskiego na nowych zasadach. Jednak ustawa nowelizacyjna nie odnosi się do sytuacji, gdy matka dziecka nie była ubezpieczona, co w poprzednim stanie prawnym nie dawało prawa ojcu do urlopu rodzicielskiego.

Stanowisko Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej wydane dla DGP potwierdza, że nowe zasady dotyczą pracowników, których dziecko urodziło się po wejściu w życie nowelizacji. Pozostałych pracowników rodziców będą obowiązywały przepisy obowiązujące do 25 kwietnia 2023 r. oraz przepisy ustawy nowelizacyjnej.

Można więc stwierdzić, że w opisywanej sytuacji pracownikowi nie przysługuje urlop rodzicielski. ©℗