Unia uruchomi internetową platformę do wyrabiania niektórych wiz. Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że niespecjalnie ułatwi to zatrudnianie cudzoziemców polskim pracodawcom, ale jest sposób, żeby skorzystać na tej zmianie.
W UE trwają prace nad projektem cyfryzacji procedury wizowej. Nowe regulacje mają umożliwić ubieganie się o wizę przez internet, a stosowaną obecnie naklejkę wizową zastąpić wizą cyfrową. Celem zmian jest usprawnienie procedury wizowej i zwiększenie bezpieczeństwa strefy Schengen.
Będzie szybciej i łatwiej…
Projekt unijnego rozporządzenia w tej sprawie został przedstawiony przez Komisję Europejską rok temu. Pod koniec marca 2023 r. Rada UE uzgodniła swój mandat do negocjacji z europarlamentem w sprawie tej regulacji. W myśl proponowanych przepisów miałaby powstać specjalna platforma do składania wniosków wizowych. Wnioskodawcy podawaliby na niej potrzebne dane, dołączaliby elektroniczne kopie dokumentów (podróży i innych) oraz uiszczali opłaty wizowe. Poprzez platformę byliby też powiadamiani o decyzjach w sprawie wizy. Projekt zakłada, że wizy byłyby wydawane w formacie cyfrowym jako kod QR, co wyeliminowałoby problem podrabiania i kradzieży naklejek wizowych.
Nie jest to jednak rozwiązanie dla wszystkich. W konsulatach nadal musiałyby się stawiać osoby występujące o wizę po raz pierwszy, a także mające nieważne dane biometryczne lub nowy dokument podróży.
– Zmiana ta potencjalnie może usprawnić oraz przyspieszyć całą procedurę ubiegania się o wizę. Może to być spore ułatwienie dla osób przebywających tam, gdzie są problemy logistyczne, bo np. konsulat w danym państwie jest źle skomunikowany z innymi częściami kraju i trudno do niego dotrzeć – wyjaśnia Nadia Kurtieva, ekspertka Konfederacji Lewiatan.
…ale tylko dla niektórych
Co istotne, elektronizacja procedur wizowych będzie dotyczyć tylko wiz Schengen, czyli krótkoterminowych, pozwalających na pobyt do 90 dni w okresie 180 dni. Z takich wiz najczęściej korzystają u nas obywatele Białorusi, Indii, Turcji, Armenii i Chin. Natomiast poprzez platformę wizową prawdopodobnie nie da się uzyskać długoterminowych wiz krajowych, ważnych do jednego roku. A to te wizy, ze względu na dłuższy okres ważności, są najczęściej potrzebne osobom, które zamierzają podjąć pracę w Polsce. Mimo to digitalizacja procedury może przyspieszyć podjęcie pracy przez cudzoziemca w Polsce.
– Osoba, która ma wizę Schengen, może wjechać do Polski i już tu, na miejscu uzyskać zezwolenie na pobyt w związku z wykonywaniem pracy. Taka praktyka jest stosowana, więc możliwość uzyskania wizy przez internet może przyspieszyć drogę do legalnego pobytu i pracy w Polsce – wskazuje Nadia Kurtieva.
Same wizy Schengen pozwalają się starać o legalizację pracy w Polsce (jeśli nie zostały wydane w celu turystycznym – są to wizy o symbolu „01”, lub w celu korzystania z ochrony czasowej – wizy z kodem „20”). Mogą być przydatne np. dla osób, które chcą podjąć pracę sezonową. Dotychczas nie były zbyt często używane w tym celu (w przeciwieństwie do wiz krajowych), ale gdy pojawi się możliwość szybkiego uzyskania wizy krótkoterminowej przez internet, może się to zmienić.
– Jeśli nowelizacja umożliwi przeprowadzanie od drugiego wjazdu procedury wizowej elektronicznie, na usprawnienie procedury wizowej będą mogli liczyć cudzoziemcy regularnie przyjeżdżający do Polski na podstawie wiz na pracę sezonową – uważa dr Izabela Florczak, radca prawny, szefowa działu employment immigration w kancelarii C&C Chakowski & Ciszek, adiunkt na Uniwersytecie Łódzkim.
Najbardziej przydatna, również ze względu na skrócenie kolejek w urzędach, byłaby elektronizacja innych postępowań – w sprawie wiz krajowych i zezwoleń pobytowych. Jednak na takie zmiany na razie się nie zanosi.
Kiedy będą zmiany
Całkowita cyfryzacja procedur wizowych to jeden z celów przewidzianych w nowym pakcie o migracji i azylu, nad którym pracuje UE.
– Zgodnie z założeniami rozwój platformy do przeprowadzania procedury wizowej mógłby się rozpocząć w 2024 r. Według tych założeń platforma zaczęłaby funkcjonować w 2026 r., a państwa członkowskie miałyby pięć lat na dostosowanie swoich procedur. Korzystać z platformy mogłyby więc w 2031 r. Nie jest to zatem rozwiązanie, które zostanie szybko wprowadzone – mówi Izabela Florczak.
Ekspertka zwraca też uwagę, że UE od 2016 r. pracuje jeszcze nad innym rozwiązaniem – systemem ETIAS. To automatyczny system informatyczny, który ma umożliwiać określenie ryzyka związanego z bezpieczeństwem lub ryzyka nielegalnej imigracji stwarzanego przez osoby zwolnione z obowiązku wizowego podróżujące do strefy Schengen. Data jego uruchomienia jest wciąż przesuwana – aktualnie jest to 2024 r. W tym systemie będą się rejestrować cudzoziemcy korzystający z ruchu bezwizowego, np. Ukraińcy czy Gruzini.
Zdalna legalizacja pracy
Trwają też prace nad digitalizacją procesu legalizacji pracy obcokrajowców. Zmiany w tym zakresie przewiduje projekt ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców, który obecnie czeka na przyjęcie przez rząd.
– Zakłada on, że całe postępowanie w sprawie udzielenia zezwolenia na pracę, a także postępowania dotyczące rejestracji oświadczeń o zatrudnieniu cudzoziemca mają być prowadzone elektronicznie – wyjaśnia Nadia Kurtieva.
– Projekt przewiduje również porady dla pracodawców, co powinno zminimalizować ewentualne trudności w rozeznawaniu się w nowej procedurze – dodaje dr Florczak.©℗
Wyjaśnienia MSZ
Polska popiera cyfryzację procedury wizowej. Sam proces jest długotrwały – jego wdrożenie ma nastąpić w ciągu najbliższej dekady. Należy najpierw dokonać niezbędnych zmian w przepisach (vide: projekt KE), a także stworzyć niezbędne narzędzia teleinformatyczne.
Cyfryzacja procedury wizowej nie jest nowym rozwiązaniem z perspektywy globalnej – została wdrożona m.in. przez USA i Australię. Projekt unijny jest wyjątkowy m.in. właśnie z tego powodu, że nie jest wdrażany przez pojedyncze państwo. Skala wyzwań zarówno dla poszczególnych państw członkowskich, jak i całej UE jest duża i dlatego już na tym etapie przewidziano okresy przejściowe.
W założeniu elektroniczna procedura wizowa nie tylko przyśpieszy wydawanie wiz, lecz także zwiększy bezpieczeństwo całej strefy Schengen. Usprawni i ujednolici procedurę składania wniosku, w związku z czym zaoszczędzi czas wnioskodawcom, ale również ograniczy negatywne zjawiska, takie jak visa shopping (wykorzystywanie różnic w krajowych procedurach w celu prostszego uzyskania wizy – np. przez ukrywanie prawdziwego celu podróży).
Cyfryzacja procedury wizowej jest wpisana w szerszy projekt interoperacyjności systemów informacyjnych UE, wykorzystywanych do kontroli granic. Ustanowienie interoperacyjności dotychczasowych systemów (są to m.in. System informacyjny Schengen, Wizowy system informacyjny, EURODAC) i wdrożenie nowych, w tym Systemu wjazdu/wyjazdu i Europejskiego systemu informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż, ma wzmocnić skuteczność kontroli na granicach zewnętrznych. Zwiększy też możliwości wykrywania zagrożeń związanych z ruchem osobowym i nielegalną migracją na różnych etapach – w tym na etapie rozpatrywania wniosku o wizę.
