Na jakich zasadach można wykorzystać wizerunek nauczycieli? Czy można zainstalować monitoring w pokoju nauczycielskim?
Nauczycielka zatrudniona w placówce nieferyjnej ma od sześciu miesięcy urlop dla poratowania zdrowia. Urlop ten kończy się 31 stycznia 2023 r. Nauczycielka wnosi o jego przedłużenie. Uważa, że z powodu pandemii miała utrudniony dostęp do niektórych specjalistów. Czy można jej przedłużyć przerwę zdrowotną?
Przepisy nie przewidują takiej możliwości. Z art. 73 ust. 1 i ust. 10c Karty nauczyciela (dalej: KN) wynika, że urlop dla poratowania zdrowia jest udzielany w wymiarze jednorazowo nieprzekraczającym roku, a o czasie potrzebnym na przeprowadzenie zalecanego leczenia decyduje lekarz medycyny pracy, orzekający o potrzebie jego udzielenia. Zgodnie z art. 73 ust. 8 KN nauczycielowi można udzielić kolejnego urlopu dla poratowania zdrowia nie wcześniej niż po upływie roku od dnia zakończenia poprzedniego urlopu dla poratowania zdrowia. Łączny wymiar przerwy zdrowotnej nauczyciela w okresie całego zatrudnienia nie może przekraczać trzech lat. Warto wskazać, że żadnych dodatkowych regulacji w związku z korzystaniem z urlopu zdrowotnego w czasie epidemii nie wprowadziła ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.
Powyższy pogląd potwierdza także wyrok Sądu Najwyższego z 23 lutego 2010 r. (sygn. akt II PK 233/09), w którym stwierdzono, że w KN nie ma regulacji umożliwiającej przedłużanie urlopu lub udzielanie go w ratach, a w związku z tym nie można przyjąć, że nauczyciel ma zawsze prawo do wykorzystania urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze całego (jednego) roku. Zdaniem SN w sytuacji, gdy zostanie udzielony urlop dla poratowania zdrowia, po jego wykorzystaniu może być udzielony urlop kolejny na zasadach wynikających z KN. Kolejny urlop może być udzielony nie wcześniej niż po upływie roku od dnia zakończenia urlopu poprzedniego. Wynika więc z tego, że nie zmienia zasad udzielania kolejnych urlopów dla poratowania zdrowia fakt udzielenia tego urlopu w wymiarze niższym niż jeden rok. W konsekwencji należy przyjąć, że skoro pomiędzy kolejnymi okresami urlopu dla poratowania zdrowia musi występować roczna przerwa, to kolejne urlopy nie mogą być udzielane bezpośrednio po wykorzystaniu poprzednio udzielonego urlopu. Po zakończeniu sześciomiesięcznego urlopu zdrowotnego nie można nauczycielce ani wydłużyć dotychczasowego urlopu z powodu braku podstawy prawnej do takiego działania, ani udzielić następnego urlopu.
Podstawa prawna
• art. 73 ust. 1, 8 i 10c ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1730)
Podczas balu karnawałowego będą wykonywane zdjęcia m.in. nauczycielom. Zdjęcia te będą następnie wykorzystane do pamiątkowego kalendarza szkolnego. Czy do opublikowania wizerunku potrzebna jest zgoda poszczególnych nauczycieli?
Na publikację zdjęć, na których będą wizerunki nauczycieli, wymagana jest ich zgoda. Przetwarzanie wizerunku nauczyciela możliwe jest bowiem jedynie na podstawie jego zgody (art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady [UE] 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE; dalej: RODO). Warunki wyrażenia zgody zostały określone w art. 7 i art. 4 pkt 11 RODO. Wizerunek nauczyciela stanowi dane osobowe, dlatego przetwarzanie danych dotyczących wizerunku podlega rygorom RODO. Przetwarzanie danych osobowych jest dopuszczalne na zasadach określonym w przepisach RODO. Przy czym pojęcie to oznacza operację lub zestaw operacji wykonywanych na danych osobowych lub zestawach danych osobowych w sposób zautomatyzowany lub niezautomatyzowany, tj. zbieranie, utrwalanie, organizowanie, porządkowanie, przechowywanie, adaptowanie lub modyfikowanie, pobieranie, przeglądanie, wykorzystywanie, ujawnianie poprzez przesłanie, rozpowszechnianie lub innego rodzaju udostępnianie, dopasowywanie lub łączenie, ograniczanie, usuwanie lub niszczenie (art. 4 pkt 2 RODO). Podstawy legalnego przetwarzania danych zwykłych określone zostały w art. 6 ust. 1 RODO, w myśl którego przetwarzanie danych jest zgodne z prawem wyłącznie w przypadkach, gdy – i w takim zakresie, w jakim – spełniony jest co najmniej jeden z następujących warunków:
- osoba, której dane dotyczą, wyraziła zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych w jednym lub większej liczbie określonych celów;
- przetwarzanie jest niezbędne do wykonania umowy, której stroną jest osoba, której dane dotyczą, lub do podjęcia działań na żądanie osoby, której dane dotyczą, przed zawarciem umowy;
- przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze;
- przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej;
- przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi;
- przetwarzanie jest niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony danych osobowych, w szczególności gdy osoba, której dane dotyczą, jest dzieckiem.
W odniesieniu do podstawy przetwarzania zawartej w art. 6 ust. 1 lit. c RODO wskazać należy, że zakres danych osobowych nauczyciela, które szkoła (pracodawca) może przetwarzać, określony został w szczególności w art. 221 k.p. i Karcie nauczyciela. Regulacje te i żadne inne nie uprawniają szkoły do przetwarzania wizerunku nauczyciela. Również podstawy przetwarzania określone w art. 6 ust. 1 lit. b i lit. d‒f RODO nie upoważniają do przetwarzania przez szkołę wizerunku nauczyciela.
Podstawa prawna
• art. 4 pkt 1, 2 i 11, art. 6 ust. 1, art. 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE z 2016 r. L 119, s. 1)
• art. 221 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1700)
W ostatnim miesiącu nasiliły się przypadki kradzieży w pokoju nauczycielskim. Czy dyrektor szkoły może polecić umieszczenie monitoringu w tym pomieszczeniu?
Zasadniczo nie jest to dopuszczalne, bo zwyczajowo pokój nauczycielski służy do odpoczynku członkom kadry dydaktycznej placówki. Zgodnie zaś z art. 108a ust. 3 prawa oświatowego (dalej: u.p.o.) monitoring nie obejmuje pomieszczeń, w których odbywają się zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, pomieszczeń, w których uczniom jest udzielana pomoc psychologiczno-pedagogiczna, pomieszczeń przeznaczonych do odpoczynku i rekreacji pracowników, pomieszczeń sanitarno-higienicznych, gabinetu profilaktyki zdrowotnej, szatni i przebieralni, chyba że stosowanie monitoringu w tych pomieszczeniach jest niezbędne ze względu na istniejące zagrożenie dla realizacji celu określonego w ust. 1 i nie naruszy to godności oraz innych dóbr osobistych uczniów, pracowników i innych osób, w szczególności zostaną zastosowane techniki uniemożliwiające rozpoznanie przebywających w tych pomieszczeniach osób. Ogólne warunki wprowadzenia monitoringu zakreśla art. 108a ust. 1 i 2 u.p.o., wskazując, że jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa uczniów i pracowników lub ochrony mienia, dyrektor szkoły lub placówki, w uzgodnieniu z organem prowadzącym szkołę lub placówkę oraz po przeprowadzeniu konsultacji z radą pedagogiczną, radą rodziców i samorządem uczniowskim, może wprowadzić szczególny nadzór nad pomieszczeniami szkoły lub placówki lub terenem wokół szkoły lub placówki w postaci środków technicznych umożliwiających rejestrację obrazu (monitoring). Monitoring nie powinien stanowić środka nadzoru nad jakością wykonywania pracy przez pracowników szkoły lub placówki. Podkreślić należy, że przesłanką wprowadzenia monitoringu w szkole jest niezbędność do zapewnienia bezpieczeństwa uczniów i pracowników lub ochrony mienia. Dyrektor szkoły, podejmując decyzję o wprowadzeniu monitoringu, powinien pamiętać o zasadzie minimalizacji przetwarzania danych osobowych (art. 5 ust. 1 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady [UE] 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE; dalej: RODO). W pokoju nauczycielskim zapewnienie bezpieczeństwa nauczycielom lub ochrona mienia może być zagwarantowane w inny sposób niż przez stosowanie monitoringu wizyjnego. Może tu chodzić np. o: ograniczenie dostępu do pokoju nauczycielskiego tylko do określonych osób (nauczycieli), zamykanie pomieszczenia na klucz przez upoważnione osoby, stosowanie zamykanych szaf. Możliwość wprowadzenia takich działań uzasadnia pogląd, że stosowanie monitoringu w pokoju nauczycielskim może być niezasadne na gruncie art. 108a ust. 1 u.p.o. oraz art. 5 ust. 1 lit. c RODO.©℗
Podstawa prawna
• art. 108a ust. 1‒3 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2089)
• art. 5 ust. 1 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE z 2016 r. L 119, s. 1)
