Pytanie prawne nie zawierało żadnych konkretnych argumentów, które uzasadniałaby postawienie zarzutu niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów – wskazał Trybunał Konstytucyjny i umorzył postępowanie w sprawie.
Z pytaniem do TK wystąpił Sąd Rejonowy w Koninie. Zapadło ono na kanwie sprawy dotyczącej odwołania od decyzji ZUS dotyczącej świadczenia rehabilitacyjnego. Sąd pytający doszedł do wniosku, że tego typu przypadki powinny zostać poddane właściwości sądów administracyjnych, a nie powszechnych. Powód? Zgodnie z art. 176 ust. 2 konstytucji określenie właściwości poszczególnych sądów należy do ustawodawcy. Koniński sąd tłumaczył, że przepis ten powinno się odczytywać w związku z art. 177 ustawy zasadniczej. Stanowi on, że sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem przypadków zastrzeżonych dla właściwości innych sądów. Tymczasem art. 184 konstytucji wskazuje, iż to sądy administracyjne są powołane do kontroli działalności administracji publicznej. Zdaniem sądu pytającego jest to zatem wyjątek, o którym mowa w art. 177. W związku z tym ma on wątpliwości, czy art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (na jego podstawie odwołanie od decyzji ZUS przysługuje na zasadach i w terminie określonym w kodeksie postępowania cywilnego) oraz art. 1 k.p.c. (zgodnie z nim k.p.c. normuje postępowanie sądowe m.in. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych) są zgodne z art. 184 i art. 45 ust. 1 konstytucji.
W sprawie wypowiedzieli się już Sejm i prokurator generalny jako uczestnicy postępowania przed TK. Zgodnie wnieśli o umorzenie postępowania. Sejm argumentował, że cel, jaki zamierza osiągnąć sąd pytający, nie wymaga interwencji trybunału, ale działania ustawodawcy (pisaliśmy o tym w DGP nr 228/2021 „Właściwość sądów w sprawach ZUS niepewna. Sejm za utrzymaniem status quo”). Prokurator generalny uzasadniał z kolei, że sąd pytający nie określił, na czym polega niezgodność kwestionowanych regulacji z powołanymi wzorcami kontroli, i nie uzasadnił odpowiednio swoich wątpliwości (pisaliśmy o tym w DGP nr 63/2021 „Los spraw ZUS nadal niepewny”).
Trybunał podzielił ich stanowiska i umorzył postępowanie. W uzasadnieniu postanowienia, które zostało właśnie opublikowane, stwierdził, że zarzuty postawione w pytaniu prawnym nie zostały należycie uzasadnione. A jest to jeden z wymogów formalnych wynikających z art. 52 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2393).
TK przypomniał, że w dotychczasowym orzecznictwie wielokrotnie wskazywał, że zarzut niezgodności kwestionowanego aktu normatywnego np. z konstytucją musi być poparty argumentami lub dowodami. Rolą TK nie jest bowiem poszukiwanie przesłanek na rzecz niekonstytucyjności danych regulacji.
Trybunał podkreślił, że aktualny pozostaje pogląd sformułowany w postanowieniu TK z 26 czerwca 2013 r. (sygn. akt P 13/12). Wynika z niego, że dopóki sąd nie powoła przekonujących motywów mających świadczyć o niezgodności kwestionowanego przepisu ze wskazanymi wzorcami kontroli, dopóty trybunał musi uznawać, że są one z nimi zgodne. Pytanie prawne, w którym ograniczono się do wyrażenia przekonania o niekonstytucyjności danych regulacji bądź wskazania istniejących w tej kwestii wątpliwości, nie może więc podlegać rozpoznaniu przez trybunał.
Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że w niniejszej sprawie ze względu na lakoniczność uzasadnienia nie jest w stanie zrekonstruować argumentacji uzasadniającej niezgodność dotychczasowego rozwiązania z konstytucją. Podkreślił, że sąd pytający przedstawił jedynie częściowo proces myślowy, który doprowadził go do postawienia zarzutu o niezgodności z ustawą zasadniczą zaskarżonych przepisów. Nie przytoczył jednak żadnych konkretnych argumentów na rzecz swojego twierdzenia, nie zestawił zaskarżonych przepisów ze wzorcami kontroli, jedynie ogólnie wpisał je w ich zakres. Skupił się na postulacie, by sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych powierzyć kognicji sądów administracyjnych.
Wobec powyższych uchybień pytania prawnego TK umorzył postępowanie w sprawie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
orzecznictwo
Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 21 czerwca 2022 r., sygn. akt P 3/21 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
