Skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego rozstrzygnie, według jakiego przelicznika obliczyć okres zatrudnienia na kolei przy ubieganiu się o emeryturę z systemu powszechnego.
Sprawa, na kanwie której powstało zagadnienie prawne, dotyczyła mężczyzny, któremu ZUS odmówił prawa do wcześniejszej emerytury z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 504; dalej: ustawa emerytalna). Aby je otrzymać, ubezpieczony musi spełnić kilka przesłanek:
- urodzić się po 31 grudnia 1948 r.,
- posiadać staż pracy (czyli okresy składkowe i nieskładkowe) wynoszący co najmniej 20 lat (dla kobiet) lub 25 lat (dla mężczyzn),
- wykazać, że na 1 stycznia 1999 r. miał wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, działalności twórczej lub artystycznej czy pracy na kolei,
- osiągnąć obniżony wiek emerytalny (przewidziany do uzyskania przez ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania wspomnianych prac),
- nie być członkiem otwartego funduszu emerytalnego (OFE).
W niniejszej sprawie sporne było m.in. to, czy mężczyzna posiada wymagany staż pracy (25 lat okresów składkowych i nieskładkowych). Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wykazał on jedynie 22 lata, 3 miesiące i 19 dni. Wbrew twierdzeniom wnioskodawcy nie jest bowiem możliwe przeliczenie okresu jego zatrudnienia na kolei z uwzględnieniem przelicznika, o którym mowa w art. 43 ust. 2 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tym przepisem każdy pełny rok zatrudnienia na stanowisku maszynisty pojazdów trakcyjnych odpowiada 14 miesiącom. Jednak w uzasadnieniu SA powołał się m.in. na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 6 czerwca 2019 r. (sygn. III AUa 347/18), który uznał, że przy ustalaniu prawa do emerytury z art. 184 nie stosuje się art. 43 ust. 2, bowiem przepis ma zastosowanie tylko do emerytury kolejowej, o której mowa w art. 40 ustawy emerytalnej. Nie ma w niej przepisu, który pozwalałby na korzystniejsze przeliczenie stażu pracy na kolei przy ustalaniu prawa do wcześniejszej emerytury powszechnej. W podobnym tonie wypowiedział się też Sąd Najwyższy w wyroku z 1 grudnia 2016 r. (I UK 454/15). Wskazał, że umiejscowienie art. 43 ust. 2 wśród przepisów regulujących prawo do emerytury kolejowej wskazuje, że dotyczy on tylko tego rodzaju świadczenia szczególnego.
Sąd Najwyższy, do którego trafiła skarga kasacyjna w tej sprawie, uznał jednak, że nie jest ona oczywista, a w orzecznictwie istnieją rozbieżności. Dlatego przekazał pytanie prawne rozszerzonemu składowi siedmiu sędziów SN. Zapytał, czy przewidziany w art. 43 ust. 2 ustawy emerytalnej sposób liczenia okresu zatrudnienia na kolei znajduje zastosowanie przy ustalaniu 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 184 ust. 1 pkt 2 powołanej ustawy, jako przesłanki prawa do emerytury określonej w tym przepisie. ©℗
ORZECZNICTWO
Postanowienie składu trzech sędziów SN z 28 kwietnia 2022 r. (sygn. II USKP 158/21) www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
