W 2021 r. ZUS wydał o 9,56 proc. więcej niż rok wcześniej zaświadczeń A1, które potwierdzają podleganie ubezpieczeniom społecznym w Polsce przez pracowników delegowanych do pracy w UE. Od 1 kwietnia można się o nie starać wyłącznie online.
Dane ZUS, do których dotarł DGP, pokazują, że mimo pandemii polscy pracownicy nie rezygnowali ze swobodnego przemieszczania się poUE. Chodzi o osoby delegowane przez rodzime przedsiębiorstwa do wykonywania pracy w innych państwach członkowskich. Z uwagi na przejściowy charakter delegowania nadal podlegają one w tym czasie polskim ubezpieczeniom społecznym i opłacają składki do krajowego systemu.
W tym celu muszą uzyskać specjalny dokument - zaświadczenie A1 wydawane przez ZUS. Potwierdza on, że pracownik wykonujący pracę na terenie UE podlega ustawodawstwu z zakresu zabezpieczenia społecznego (tj. ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu) na terenie Polski. Brak takiego zaświadczenia powoduje, że pracownik powinien być ubezpieczony tam, gdzie wykonuje pracę.
Zaświadczenie A1 wydane przez instytucję jednego państwa członkowskiego jest wiążące dla instytucji oraz służb zatrudnienia innych krajów UE tak długo, aż nie zostanie ono wycofane lub uznane za nieważne.
Więcej delegowań
ZUS wydał w 2021 r. 676 775 zaświadczeń A1, czyli o 9,56 proc. więcej niż w 2020 r., kiedy wystawił ich 617 709 (patrz infografika).
- Takie dane nie są zaskoczeniem. Trend wzrostowy obserwujemy od kilku lat. Pozycja Polski w obszarze wymiany usług poza granicami naszego kraju jest mocna i stabilna - mówi Łukasz Kozłowski z Federacji Przedsiębiorców Polskich.
Katarzyna Siemienkiewicz, ekspert ds. prawa pracy Pracodawców RP, dodaje, że szczególnie chętnie delegują pracowników firmy z branży transportowej, ale nie tylko one. - Te dane świadczą o tym, że krajowi przedsiębiorcy są otwarci na rozwój swoich biznesów poza granicami Polski. Są na tyle elastyczni, żeby odnaleźć się na innych rynkach -wyjaśnia.
W jej ocenie to korzystny trend, który pokazuje, że polskie firmy korzystają z pracy własnych obywateli, a nie szukają pracowników w kraju delegowania.
Łukasz Kozłowski przyznaje, że były obawy o to, jak pandemia wpłynie na delegowanie. -2020 r. mógł być pod tym względem gorszy niż poprzednie ze względu na ograniczenia w przemieszczaniu się obowiązujące na całym świecie, w tym w UE. Nawet wtedy nie nastąpił jednak znaczący spadek liczby delegowanych pracowników. W 2021 r. tego rodzaju restrykcje już nie obowiązywały, a swoboda firm w zakresie delegowania nie była ograniczona. Stąd ten wzrost - wyjaśnia.
Ekspert spodziewa się, że ten trend się utrzyma. Uważa, że napięta sytuacja w Europie wywołana wojną w Ukrainie nie powinna mieć wpływu na te kwestie. - Nie dotyka ona bezpośrednio rynku pracy w Unii Europejskiej - wyjaśnia.
Zaznacza, że z danych ZUS wynika, że państwem, dla którego wydawana jest największa liczba zaświadczeń, są Niemcy, a następna w kolejności jest Francja. - Są to duże unijne rynki, na których możliwości działania są większe niż gdzie indziej. Istotny jest też czynnik geograficzny. Bezpośrednie sąsiedztwo Niemiec na pewno wpływa na te dane - wskazuje.
Tylko online
Od 1 kwietnia 2022 r. weszła w życie ważna zmiana przepisów - nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1621). Został do niej dodany art. 83e dotyczący ubiegania się i wydawania zaświadczenia A1.
- Od tego dnia zasadą jest, że wniosek o wydanie zaświadczenia A1 składa się do organu rentowego wyłącznie online poprzez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Wnioski papierowe nie będą już przyjmowane - mówi Paweł Żebrowski, rzecznik ZUS.
Organ rentowy przygotował specjalne narzędzie, które ma ułatwić wnioskodawcy zadanie. - Dzięki podzieleniu procesu wypełniania wniosku na etapy oraz pytaniom pomocniczym kreator prowadzi użytkownika krok po kroku przez cały proces. Wnioskodawca uzupełnia jedynie dane i oświadczenia adekwatne do jego sprawy. W ten sposób technika wspiera poprawne wypełnienie wniosku, zmniejsza liczbę błędów i tym samym przyspiesza załatwienie sprawy - wyjaśnia rzecznik ZUS.
Złożenie wniosku online spowoduje też, że ZUS wyda zaświadczenie A1 wyłącznie w postaci dokumentu elektronicznego i udostępni go wnioskodawcy na PUE. - Wydruk zaświadczenia stanowi dowód tego, co zostało stwierdzone przez ZUS w formie elektronicznej. Jest on dokumentem urzędowym w rozumieniu kodeksu postępowania administracyjnego i dowodem w procedurach prawnych - wyjaśnia Paweł Żebrowski.
Autentyczność
ZUS informuje, że od 1 kwietnia 2022 r. uruchomił na swojej stronie internetowej (www.zus.pl) usługę weryfikacji autentyczności zaświadczeń A1. Jak z niej skorzystać? Do formularza elektronicznego należy wprowadzić wymagane przez system informacje zawarte w zaświadczeniu, a w odpowiedzi walidator poinformuje o ważności dokumentu.
- W ten sposób zagraniczna instytucja zabezpieczenia społecznego, zagraniczny pracodawca lub inny podmiot mogą sprawdzić ważność przedłożonego dokumentu i jego prawdziwość -wyjaśnia rzecznik ZUS.
Jak tłumaczy, znowelizowane przepisy oraz wdrożone na ich podstawie narzędzia mają na celu usprawnienie procesu ubiegania się i wydawania zaświadczeń A1, m.in. pozwalając uniknąć błędów przy ich wypełnianiu, zapobiegając nadużyciom oraz ograniczając obieg dokumentacji papierowej. ©℗
/>
