Do gmin zgłasza się coraz więcej osób, które chcą otrzymywać zasiłek pielęgnacyjny, mimo że nie spełniają warunków do ich przyznania. Gdy dostają decyzje odmowne, odwołują się do sądów.
Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie, która rezygnuje z pracy, aby opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny, o ile jest obciążona względem niej obowiązkiem alimentacyjnym. Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym są to krewni w linii prostej oraz rodzeństwo osoby wymagającej opieki. Tymczasem wnioski o przyznanie świadczenia składają też dalsi krewni i osoby spowinowacone.
– Są to na przykład siostrzenice i bratanice, które opiekują się niepełnosprawnym wujem lub ciotką, oraz synowe zajmujące się teściami – mówi Katarzyna Szymańska, kierownik działu świadczeń rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Gnieźnie.
Jedna z osób, która ubiegała się o świadczenie z powodu opieki nad teściem i otrzymała decyzję odmowną, odwołała się do samorządowego kolegium odwoławczego, a następnie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu. Ten w wyroku z 2 lutego (IV SA/Po 1292/11) uchylił decyzję gminy. Uznał, że prawo do świadczenia pielęgnacyjnego może być poszerzone również o osoby będące członkami rodziny, ale niezobowiązanymi do alimentacji, jeżeli są jedynymi, które mogą sprawować opiekę nad niepełnosprawnym. Sąd stwierdził, że powinowaci, czyli synowe i zięciowie, często na równi z dziećmi lub w ich miejsce wypełniają obowiązki wobec teściów. Zawężenie grupy uprawnionych do pomocy narusza konstytucyjną gwarancję równego traktowania wobec prawa.
Uzasadniając swój wyrok, sąd dodał też, że alimentacja nie może być postrzegana tylko jako realizacja ustawowego obowiązku alimentacji. Gdy rodzina potrafi samodzielnie zapewnić opiekę osobie niepełnosprawnej, zadaniem państwa powinno być wsparcie w wypełnianiu tej powinności. Jedną z form pomocy jest przyznawanie świadczeń, które rekompensują aktywność poświęconą przez opiekuna niepełnosprawnemu krewnemu, umożliwiając tym samym normalne funkcjonowanie rodziny.
Takie samo stanowisko zajmowały też w podobnych sprawach inne sądy, np. WSA w Łodzi (II SA/Łd 943/11) oraz WSA w Białymstoku (II SA/Bk 776/10).
520 zł miesięcznie wynosi świadczenie pielęgnacyjne
168 tys. osób otrzymywało je w 2011 roku
1,27 mld zł wydał budżet na ich wypłatę