Zatrudniamy ponad 75 osób. Jeden z pracowników w październiku poinformował dział kadr, że musi poddać się 10-dniowej kwarantannie. Przy czym w 2020 r. chorował on już łącznie przez 28 dni. Jak traktować nieobecność w związku z kwarantanną i jakie świadczenie przysługuje osobie, która została nią objęta? Jakie dokumenty musi złożyć pracownik?

odpowiedź

Pracownicy, którzy odbywają obowiązkową kwarantannę (niezależnie, czy jako osoby narażone na zakażenie, czy jako domownicy zakażonego), mają prawo do wynagrodzenia chorobowego albo zasiłku chorobowego lub opiekuńczego – jeśli kwarantanna dotyczy dziecka. Możliwe jest powierzenie pracownikowi pracy zdalnej, lecz wtedy należne jest normalne wynagrodzenie – jak za pracę. W opisywanym przypadku pracownik ma jeszcze przez pięć dni prawo do wynagrodzenia chorobowego od pracodawcy, a za kolejne pięć dni prawo do zasiłku chorobowego. Podstawę wymiaru obu tych świadczeń stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od października 2019 r. do września 2020 r. (ostatni okres choroby skończył się w kwietniu br.).

Niezdolność do pracy

Za czas niezdolności do pracy trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa).
Wynagrodzenie chorobowe, tak jak i zasiłek chorobowy, przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy wskutek m.in. poddania się obowiązkowi kwarantanny, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
Zatem czas odbywania kwarantanny został zrównany z niezdolnością do pracy, a to oznacza, że pracownik zachowuje prawo do odpowiedniego świadczenia chorobowego (wynagrodzenie chorobowe, zasiłek) na ogólnych zasadach.

Przepisy „zakaźne”

Ustawa zasiłkowa w sprawie kwarantanny odsyła do ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Akt ten wyróżnia ona dwa pojęcia: izolację, w tym izolację w warunkach domowych, oraz kwarantannę. Kwarantanna to odosobnienie osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych.
Osoby, które były narażone na chorobę zakaźną lub pozostawały w styczności ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego, a nie wykazują objawów chorobowych, podlegają obowiązkowej kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu, jeżeli tak postanowią organy inspekcji sanitarnej, przez okres nie dłuższy niż 21 dni, licząc od dnia następującego po ostatnim dniu odpowiednio narażenia albo styczności.
Państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny może w drodze decyzji nałożyć na taką osobę obowiązek m.in. poddania się kwarantannie. Obowiązek ten powstaje w przypadku narażenia na chorobę wywołaną m.in. wirusem SARS-CoV-2 (COVID-19). Okres obowiązkowej kwarantanny wynosi w tym przypadku 10 dni.

Kwarantanna z rodziną

Kwarantanną nie jest obejmowana jedynie osoba, która była bezpośrednio narażona na kontakt z patogenem. Odosobnieniu są poddawane całe rodziny. Jak wskazuje rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, osoba poddana obowiązkowej kwarantannie na podstawie decyzji inspektora sanitarnego odbywa ją razem z osobami wspólnie zamieszkującymi lub gospodarującymi. To oznacza, że za okres obowiązkowej kwarantanny osoby te mają prawo do świadczeń z tytułu choroby. W celu ich otrzymania potrzebne jest oświadczenie o odbywaniu obowiązkowej kwarantanny – jego wzór ZUS udostępnia na swojej stronie internetowej. W dokumencie tym należy wskazać:
  • dane domownika, który spędza obowiązkową kwarantannę z osobą, która ją odbywa decyzją inspektora sanitarnego lub po przekroczeniu granicy (dane osobowe, dokładny adres pobytu/zamieszkania);
  • dane osoby odbywającej przymusową kwarantannę;
  • dane dotyczące samej kwarantanny, w tym okres jej rozpoczęcia i zakończenia.
Oświadczenie pracownik składa do swojego płatnika składek (pracodawcy) w terminie trzech dni roboczych od zakończenia kwarantanny.
Jeśli świadczeniem za czas odseparowania ma być zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS, płatnik składek oświadczenie o odbywaniu obowiązkowej kwarantanny przekazuje jak najszybciej (nie później niż w terminie siedmiu dni) do ZUS. Może to zrobić za pośrednictwem portalu Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. W takim przypadku skan lub zdjęcie oświadczenia potwierdzonego za zgodność z oryginałem dołącza do zaświadczenia Z-3. [przykład]

przykład

Nieobecność w pracy
Pracownik 8 października nie pojawił się w pracy. Telefonicznie powiadomił pracodawcę, że wraz z małżonką zostali poddani obowiązkowej kwarantannie decyzją inspektora sanitarnego na okres 10 dni, tj. od 8 do 17 października. 19 października pracownik przedłożył pracodawcy wypełnione oświadczenie o przebywaniu w tego rodzaju izolacji jako domownik. Oświadczenie jest dla pracodawcy dokumentem zarówno usprawiedliwiającym nieobecność, jak i będącym podstawą wypłaty wynagrodzenia chorobowego za 10 dni. W 2020 r. z limitu 33 dni pracownik wykorzystał jedynie 5 dni, w których był niezdolny do pracy z powodu choroby. Pracownik został zatrudniony 11 marca 2020 r. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi wynagrodzenie wypłacone za okres od kwietnia do września (pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia) w średniej wysokości. ©℗

Zasiłek opiekuńczy

Jeżeli inspektor sanitarny wyda decyzję o konieczności kwarantanny lub izolacji niepełnoletniego dziecka, jednemu z jego rodziców, który opiekuje się w tym czasie dzieckiem, przysługuje zasiłek opiekuńczy.
Zatem w przypadku gdy dziecko zostało objęte kwarantanną, rodzic jako wspólnie z nim zamieszkujący również odbywa to odseparowanie, zapewniając mu opiekę. W tym czasie nie pracuje i za ten okres zwolnienia od pracy ma prawo do 80-proc. zasiłku opiekuńczego, a nie wynagrodzenia bądź zasiłku chorobowego.

Samoizolacja

Do świadczeń chorobowych nie mają prawa osoby, które poddały się izolacji na własną rękę, dobrowolnie, mając np. kontakt z osobą, która mogła mieć lub miała styczność z osobą zakażoną albo przebywającą na przymusowej kwarantannie.
Może być też tak, że osoba została wskazana jako mająca kontakt z osobą z dodatnim wynikiem testu na koronawirusa. Osoba taka zostaje powiadomiona przez stację epidemiologiczną o konieczności odbycia kwarantanny wraz z członkami rodziny, ale nie dysponuje decyzją inspektora sanitarnego. Nie ma więc żadnego dokumentu dającego uprawnienie do wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego. Okres niewykonywania pracy jest jednak nieobecnością usprawiedliwioną.

Praca zdalna

Nie ma przepisów, które zabraniałyby wykonywania pracy zdalnej w czasie odbywania kwarantanny. Jeśli więc pracownik w czasie tego odosobnienia może ją wykonywać w warunkach domowych, np. za pomocą środków komunikacji elektronicznej (pozwala na to charakter tej pracy), to nie ma ku temu przeszkód. Pracodawca może taką pracę zlecić.
Wtedy pracownikowi nie przysługuje ani zasiłek opiekuńczy (pracując nawet w domu, rodzic nie może zapewnić opieki dziecku), ani wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy, lecz normalne wynagrodzenie za pracę wykonaną (art. 80 kodeksu pracy).
Ważne:Do świadczeń chorobowych nie mają prawa osoby, które poddały się izolacji na własną rękę, dobrowolnie, mając np. kontakt z osobą, która mogła mieć lub miała styczność z osobą zakażoną albo przebywającą na przymusowej kwarantannie.
Podstawa prawna
• art. 80, art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320)
• art. 6 ust. 2 pkt 1a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 870)
• art. 2 pkt 11, pkt 12, art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. f, art. 33 ust. 1, art. 34 ust. 2 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1239)
• rozporządzenie Rady Ministrów z 7 sierpnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 1356)