ZUS prowadzi egzekucję przeciwko naszej spółce. Chodzi o składki za okres od grudnia 2013 r. do sierpnia 2014 r. Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy postanowienie ZUS o odmowie umorzenia postępowania, bo rzekomo nie doszło do przedawnienia składek. Uzasadnił to tym, że decyzja o ustaleniu zaległości była wydana w marcu 2018 r. Egzekucja została wszczęta dopiero w styczniu 2019 r., a więc minęło już pięć lat przedawnienia. Do tego zawiadomienie o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji wysłano listem zwykłym. Czy postępowanie nie powinno być więc umorzone?
Aby odpowiedzieć ma to pytanie, należy odnieść się do przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W jej art. 59 zawarto katalog przesłanek powodujących umorzenie postępowania egzekucyjnego. Umarza się je, jeżeli egzekwowany obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał. Jak akcentuje się w orzecznictwie sądowym, umorzenie postępowania egzekucyjnego w administracji następuje wtedy, gdy w jego toku zaistnieją przeszkody o charakterze trwałym, które powodują, że dalsze prowadzenie postępowania jest niemożliwe lub niecelowe. Instytucja umorzenia ma na celu jego zakończenie wówczas, gdy w konkretnej sytuacji zaistniałej w jego toku wykonanie obowiązku przez zobowiązanego jest niemożliwe lub niedopuszczalne. Jedną z takich przyczyn skutkujących koniecznością umorzenia postępowania przez organ egzekucyjny jest upływ terminu przedawnienia egzekwowanej należności (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 4 września 2019 r., sygn. akt I SA/Gd 607/19).

Zazwyczaj pięć lat

Termin przedawnienia został określony w art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z nim należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie pięciu lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Ustawa ta przewiduje jednak kilka przepisów, które wprowadzają wyjątki od tej zasady. Zgodnie z nimi bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu od dnia zawarcia umowy o odroczeniu płatności lub rozłożeniu na raty do dnia terminu płatności odroczonej należności z tytułu składek lub ostatniej raty. Bieg tego terminu zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. Zostaje on przerwany przez ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego lub jego umorzeniu.
W opisywanej sytuacji szczególnie istotny jest art. 24 ust. 5f ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z nim w przypadku wydania przez ZUS decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna.
Decyzja ZUS została wydana w marcu 2018 r., a wtedy nie upłynął jeszcze pięcioletni okres przedawnienia składek za okres 2013‒2014. Wskutek wydania tej decyzji doszło do zawieszenia biegu przedawnienia, co umożliwiało ZUS wszczęcie egzekucji nawet w 2019 r. Nie doszło więc do przedawnienia.

Jaki rodzaj listu

Nie ma w sprawie znaczenia zawiadomienie dłużnika listem zwykłym, a nie poleconym. Nie wpływa to na zawieszenie przedawnienia. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z 23 lipca 2020 r., sygn. akt I SA/Ke 27/20, wskazał, że samo przesłanie zawiadomienie o wszczęciu postępowania w sprawie określenia wysokości składek listem zwykłym nie rodzi skutków prawnych, te wynikają bowiem dopiero z faktu wydania decyzji o wysokości składek. To zatem wydanie tej decyzji rodzi skutek zawieszenia biegu terminu przedawnienia należności składkowych, o czym stanowi wprost art. 24 ust. 5f ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
W opisywanej sytuacji można więc stwierdzić, że w związku z wydaniem przez ZUS decyzji określającej wysokość zaległości za wskazany okres doszło do skutecznego zawieszenie biegu terminu przedawnienia składek. Wydanie w marcu 2018 r. tej decyzji uniemożliwiło zastosowanie pięcioletniego okresu przedawnienia. ©℗
5 lat to okres, po jakim ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek do ZUS, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne
Podstawa prawna
• art. 59 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1427)
• art. 24 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2070)