Nasza firma miała sporą kwotę nadpłaconych składek. Nie mieliśmy prawa do zwolnienia ze składek, bo zgłaszaliśmy do ubezpieczeń zbyt dużo osób. Złożyliśmy wniosek o zwrot nadpłaty w marcu, a otrzymaliśmy pieniądze dopiero pod koniec czerwca. Czy możemy domagać się dodatkowo odsetek od ZUS za to opóźnienie? Podobno przepisy antykryzysowe pozwalają ZUS wypłacać pieniądze w dowolnym czasie i nie musi on płacić odsetek.
Rzeczywiście, ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: specustawa o COVID-19) wprowadza przepisy, dzięki którym ZUS nie jest narażony na wypłatę odsetek w razie opóźnień. Nie będzie tak jednak w każdym przypadku.
Nadpłacone składki, zgodnie z ogólnymi zasadami wynikającymi z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podlegają zwrotowi na wniosek płatnika. ZUS ma na to 30 dni od dnia otrzymania wniosku. Jeżeli nienależnie opłacone składki nie zostaną zwrócone w tym terminie, to podlegają oprocentowaniu w wysokości równej odsetkom za zwłokę pobieranym od zaległości podatkowych, począwszy od dnia złożenia wniosku. Jeśli płatnik już nie istnieje i nie ma następcy prawnego, to ZUS zawiadamia ubezpieczonego o kwocie nienależnie opłaconych składek w części przez niego sfinansowanej i na jego wniosek zwraca nienależnie opłacone składki. Uprawnienie do żądania zwrotu składek nie jest kwestionowane w orzecznictwie sądowym. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 14 lutego 2017 r., sygn. akt III AUa 1603/16, podkreślił np., że ubezpieczona była uprawniona do złożenia wniosku o zwrot nienależnie opłaconych składek po stwierdzeniu, iż składki zostały nienależnie opłacone. Nienależnie opłacone lub opłacone w zawyżonej wysokości składki podlegały zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku. Brak zwrotu pobranych składek powodował, że podlegały one oprocentowaniu liczonemu od dnia złożenia wniosku o zwrot przez płatnika.
To nie jedyny przypadek, gdy ZUS zobowiązany jest do wypłaty odsetek. Jest tak także wtedy, gdy np. zbyt późno wyda decyzję o przyznaniu świadczenia lub wypłaci świadczenie z opóźnieniem. Zdarza się niejednokrotnie, że ZUS wydając błędną decyzję (gdy dysponował wszelkimi dowodami), następnie zaskarżoną do sądu, musi zapłacić odsetki za wiele miesięcy trwania postępowania sądowego.
Na jakich zasadach składki są zwracane
• ZUS zawiadamia płatnika o kwocie nienależnie opłaconych składek, które mogą być zwrócone, chyba że nie przekraczają wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym.
• Nadpłacone składki podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku ‒ na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik złoży wniosek o ich zwrot.
• Płatnik nie musi czekać na zawiadomienie od ZUS. Jeśli we własnym zakresie stwierdził, że nadpłacił składki, to także może złożyć wniosek o zwrot.
• Zwrot składek musi nastąpić w ciągu 30 dni od wpływu wniosku do ZUS, a jeśli tak się nie stało, to naliczane są odsetki.
• Nadpłacone składki ulegają przedawnieniu po upływie pięciu lat, licząc od dnia:
‒ otrzymania zawiadomienia lub
‒ opłacenia składek 9 (w przypadku braku zawiadomienia). ©℗
W okresie epidemii ZUS został obciążony wieloma dodatkowymi obowiązkami, jak np. wypłatą świadczenia postojowego, oczywiste więc było, że opóźnienia w wypłatach będą. Ustawodawca, aby uchronić zakład przed dodatkowymi kosztami z powodu odsetek, wprowadził pewien mechanizm bezpieczeństwa. Otóż zgodnie z art. 31zd specustaw o COVID-19, jeżeli termin wydania decyzji lub wypłaty świadczeń przez ZUS przypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, to w razie przekroczenia tego terminu zakład nie jest zobowiązany do wypłaty odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego. Jak więc widać, przepis ten ma zastosowanie do tych tylko przypadków, w których ZUS będzie musiał wydać decyzję albo wypłacić świadczenie. Zwrot nadpłaconych składek nie wchodzi jednak do tego zakresu. A to oznacza, że płatnik ma podstawy do ubiegania się o odsetki z powodu przekroczenia przez ZUS ustawowego terminu na zwrot nadpłaconych składek. Powinien złożyć wniosek o ich wypłatę, a jeśli otrzyma odmowę – zaskarżyć ją do sądu. ©℗
Podstawa prawna
• art. 24 ust. 6c‒6f ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695)
• art. 31zd ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1086; specustawa o COVID-19)