Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla pracownika naszej spółki – rzekomo wykonywał umowę zlecenie, a nie umowę o dzieło. W uzasadnieniu podał, że uprzednio NFZ uznał w decyzji, iż istnieje obowiązek zapłaty składek na to ubezpieczenie, a pracownik się od niej nie odwołał. Czy w tej sytuacji spółka jako płatnik może kwestionować decyzję ZUS o wysokości składek?
Na mocy art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Podstawę wymiaru składek zleceniobiorców stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Kluczowy jest jednak art. 109 ust. 1 o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zgodnie z którym dyrektor oddziału wojewódzkiego funduszu rozpatruje indywidualne sprawy z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego. Do indywidualnych spraw z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego zalicza się sprawy dotyczące objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym i ustalenia prawa do świadczeń. Do tych spraw nie należą sprawy z zakresu wymierzania i pobierania składek na ubezpieczenie zdrowotne należące do właściwości organów ubezpieczeń społecznych. W wyroku NSA z 6 sierpnia 2019 r., sygn. akt II GSK 1697/17, wskazano zaś, że w odrębnym postępowaniu prowadzonym przed dyrektorem oddziału wojewódzkiego NFZ rozstrzygana jest kwestia podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, a dopiero w razie stwierdzenia, że dana osoba podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, możliwe jest wydanie w innym postępowaniu prowadzonym przez ZUS decyzji wymierzającej należną składkę na to ubezpieczenie. Jak widać, istnieje w tym miejscu dualizm kompetencyjny NFZ i ZUS.
W ocenie opisywanej sytuacji pomocne może być stanowisko zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z 6 września 2017 r., sygn. akt IV U 706/17. Sąd ten wskazał, że zarówno organ rentowy, jak i w konsekwencji sąd rozpoznający odwołanie od decyzji organu rentowego związane są podstawą podlegania ubezpieczeniu ustaloną w decyzji NFZ. Sąd zajmuje się zatem jedynie oceną zgodności decyzji ZUS z podstawą ustaloną w decyzji NFZ oraz prawidłowością naliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Dalej podkreślono, że decyzja ZUS jest w tej sytuacji jedynie decyzją wykonawczą wobec decyzji NFZ, stwierdzającej objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Wreszcie wskazano, że kwestionowanie w odwołaniu od decyzji ZUS samego podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu jest nieprawidłowe i spóźnione. Sąd jednocześnie zaznaczył, że decyzja ZUS może być kwestionowana, lecz jedynie odnośnie co do wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie lub wysokości ustalonej składki. Finalnie odwołanie płatnika składek od decyzji ZUS ustalającej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracownika zostało oddalone.
Prowadzi to do wniosku, że spółka nie ma podstaw, aby kwestionować decyzję ZUS o wysokości składek z argumentacją, że były umowy o dzieło niegenerujące obowiązku składkowego w ubezpieczeniu zdrowotnym. Te kwestie mogły być podnoszone w odwołaniu od decyzji NFZ.
Podstawa prawna
• art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 300; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2070)
• art. 74 ust. 1, art. 85 ust. 4, art. 109 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1373; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2020).