Dopuszczalna jest aktywność zawodowa podczas pobierania zasiłku macierzyńskiego. W zależności jednak od jej rodzaju różne będą zasady opłacania składek.
Aktywność zawodowa pracownika przebywającego na urlopie rodzicielskim nie pozostaje bez wypływu na zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu.

Na etacie

W okresie korzystania z urlopu rodzicielskiego pracownik zasadniczo nie podlega pracowniczym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. Za okres tego urlopu przysługuje mu bowiem zasiłek macierzyński, a jego pobieranie stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Jakkolwiek pobieranie zasiłku macierzyńskiego nie stanowi tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, to osoba pobierająca taki zasiłek ma wraz z członkami rodziny prawo do świadczeń opieki zdrowotnej.
Inaczej rzecz ma się z pracownikiem, który korzystanie z urlopu rodzicielskiego łączy z pracą na etacie. Niezależnie od tego, czy wykonuje on pracę na rzecz pracodawcy, który udzielił mu urlopu czy też z pracą na rzecz innego podmiotu, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obydwu tytułów. [przykład 1]

Inna umowa

Osoba korzystająca z urlopu rodzicielskiego może łączyć go również z inną aktywnością zawodową. Na przykład może prowadzić pozarolniczą działalność gospodarczą czy też wykonywać pracę na podstawie umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług. Osoba korzystająca z urlopu rodzicielskiego i pobierająca z tego tytułu zasiłek macierzyński, która spełnia warunki do objęcia jej obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu:
- pracy nakładczej,
- wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, lub współpracy ze zleceniobiorcą,
- pozarolniczej działalności lub współpracy z osobą prowadzącą taką działalność,
- wykonywania odpłatnie pracy, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- bycia duchownym,
jest objęta obowiązkowo tymi ubezpieczeniami tylko z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Natomiast z pozostałych tytułów ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dla takiej osoby dobrowolne. [przykład 2]
Wykonywanie pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług przez osobę pobierającą zasiłek macierzyński w okresie urlopu rodzicielskiego nie stanowi tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Wyjątkowa sytuacja

Wyjątek dotyczy pracownika, który łączy urlop rodzicielski z wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy, który udzielił tego urlopu. Jeżeli bowiem taki pracownik zawarł umowę agencyjną, umowę-zlecenie lub inną umowę o świadczenie usług z własnym pracodawcą bądź w ramach takiej umowy świadczy pracę na jego rzecz, przychód z tytułu takiej umowy dla potrzeb ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego jest traktowany tak jak przychód ze stosunku pracy. Pracownik łączący urlop rodzicielski z wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy, który udzielił tego urlopu, w odróżnieniu od pracownika, który tylko korzysta z urlopu rodzicielskiego na gruncie ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego zachowuje status pracownika.
Zasadniczo przychód z tytułu umowy o dzieło wykonywanej przez osobę przebywającą na urlopie rodzicielskim jest wolny od składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Nie odnosi się to jednak do przychodu z umowy o dzieło, którą osoba przebywająca na urlopie rodzicielskim zawarła lub wykonuje na rzecz pracodawcy, u którego łączy przedmiotowy urlop z wykonywaniem pracy.

PRZYKŁAD 1: Dwa tytuły

Pani Elżbieta przebywa na urlopie rodzicielskim od 31 marca 2014 r. i pobiera z tego tytułu zasiłek macierzyński. Jednocześnie nadal w wymiarze 1 etatu świadczy pracę na rzecz pracodawcy, który udzielił jej tego urlopu. Podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Z kolei z tytułu zatrudnienia w wymiarze 1 etatu jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnym.

PRZYKŁAD 2: Tylko zdrowotne

Anna K. jest pracownikiem spółki z o.o. Od 31 marca 2014 r. przebywa na urlopie rodzicielskim i pobiera z tego tytułu zasiłek macierzyński. Ponadto prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Natomiast z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej obowiązkowe jest dla niej ubezpieczenie zdrowotne.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 1 i 19, art. 8 ust. 2a, art. 9 ust. 1c, 1d i 6b i art. 18 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a, c, d i e, art. 67 ust. 6 oraz art. 82 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Adam Jagiełło, ekspert od ubezpieczeń społecznych