Zwolnienia lekarskie, czyli L4, mogą być skontrolowane przez ZUS. Zazwyczaj jednak kontrola ta dotyczy takich przypadków, które z jakiegoś powodu już z góry wydają się podejrzane. Co sprawdza ZUS i kiedy możemy spodziewać się, że zapuka do naszych drzwi?
Co może skontrolować ZUS, kiedy jesteś na L4?
Jak możemy przeczytać na stronie samorzad.gov.pl, ZUS ma obowiązek ustawowy kontrolowania prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich (pracownicy ZUS-u sprawdzają, jak osoba kontrolowana wykorzystuje swoje zwolnienie i czy robi to zgodnie z jego przeznaczeniem) oraz orzekania o czasowej niezdolności do pracy (lekarz orzecznik ZUS sprawdza, czy kontrolowany nadal jest chory i niezdolny do pracy).
W przypadku sprawdzenia, czy L4 wykorzystywane jest zgodnie z przeznaczeniem, nieistotne jest, czy na zwolnieniu dodana jest adnotacja "chory powinien leżeć" lub "chory może chodzić". Z racji tego, że przy każdym L4 nie wolno wykonywać żadnej pracy zarobkowej, kontrola może dotyczyć każdego z nich.
Jeśli okaże się, że zwolnienie nie jest wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem, to ZUS wstrzymuje wypłatę zasiłku chorobowego, a jeśli został wypłacony – należy go zwrócić.
Które L4 zostanie skontrolowane?
Jak podaje portal Medonet, w 2023 roku skontrolowano ponad 461 tys. zwolnień lekarskich, z czego 28,9 tys. obejmowało nadużycia – ich łączna kwota to niespełna 29,3 mln zł.
Według informacji zgromadzonych przez portal, kontrolerzy nie sprawdzają zazwyczaj zwolnień od pracy wyrywkowo, a w konkretnych przepadkach. NajpewniejL4 zostanie skontrolowane na przykład: jeśli ubezpieczony dostaje zwolnienia od różnych lekarzy na różne schorzenia, jeśli wcześniej w przypadku tej osoby były stwierdzone nadużycia, czas zwolnienia jest dłuższy niż wynikałoby to ze schorzenia czy pracownik nie stawił się na badania w wyznaczonym terminie.
To jednak nie wszystko – czasami bowiem do ZUS-u wpływają dowody na to, że ktoś nie wykorzystuje L4 w prawidłowy sposób. Może to być na przykład link do mediów społecznościowych, w których pracownik pokazuje swoje wakacje czy wykonywanie pracy, w czasie gdy powinien przebywać na zwolnieniu.
Jak przebiega kontrola L4?
Zdarza się, że pracownicy ZUS pojawiają się u osoby, która przebywa na zwolnieniu. Możliwe jest jednak także sprawdzenie wspomnianych wcześniej dowodów i "zdalne" ustalenie, czy warunki L4 zostały złamane. W drugim przypadku kontroler może się kontaktować z pracodawcami, świadkami czy samym zainteresowanym. Musi zweryfikować otrzymane doniesienie, a jeśli stwierdzi, że z całą pewnością pracownik wykorzystuje L4 niezgodnie z przeznaczeniem, ZUS nie wypłaca zasiłku lub też nakazuje jego zwrot.
Kiedy pracownik ZUS osobiście stawia się u pracownika na zwolnieniu, może to zrobić tylko w czasie trwania L4. Osoba na nim przebywająca powinna więc zadbać o to, by lekarz wpisał w zwolnieniu prawidłowy adres przebywania pacjenta. Jeśli jednak zdecyduje się on zmienić miejsce zamieszkania (na przykład przeprowadzić do kogoś w czasie choroby, by otrzymać pomoc), to ma on 3 dni na powiadomienie o tym pracodawcy i ZUS-u. Jeżeli kontroler nie zastanie pracownika we wskazanym miejscu, to ZUS ponawia kontrolę i wówczas konieczne jest uzasadnienie nieobecności. Może być bowiem ona zasadna – na przykład wyjście do lekarza, po zakupy, do apteki. Jeżeli jednak osoba przebywająca na zwolnieniu odmówi wyjaśnień, to może być to przyczyna pozbawienia prawa do zasiłku chorobowego.