Osoby pracujące na umowę o pracę mają prawo do skorzystania z tzw. urlopu na żądanie. W ciągu roku przysługują cztery takie dni, w dowolnym, wybranym przez pracownika terminie. Otrzymuje on za nie normalne wynagrodzenie. Co do zasady, pracodawca jest obowiązany udzielić wolnego, o ile podwładny zgłosi chęć skorzystania z niego w odpowiednim czasie. Czy ma jednak prawo odmówić?
Wybierając urlop na żądanie, zmniejszamy liczbę dni urlopu wypoczynkowego, które przysługują nam w danym roku kalendarzowym (20 lub 26 dni). Z reguły z tej formy korzysta się w nagłych sytuacjach losowych, gdy z różnych powodów nie możemy stawić się w biurze. Z tego względu wspomniane już cztery dni nie są objęte planem urlopów i pracodawca nie może nam nakazać ich wykorzystania w danym czasie. Są one zatem pozostawione do dyspozycji pracownika.
Urlop na żądanie - co mówi Kodeks pracy?
O urlopie na żądanie mówi art. 167 Kodeksu pracy. “Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu”.
Bardzo ważną kwestią jest skuteczność przekazania informacji o urlopie. Pracownik może to zrobić zarówno osobiście, jak i telefonicznie lub mailowo. Poza tym konieczne jest zachowanie terminu, o którym wspomina KP. O fakcie należy poinformować jeszcze przed rozpoczęciem pracy w danym dniu. Osoby, które wezmą wolne bez powiadomienia pracodawcy lub bez uzyskania zgody na urlop, mogą zostać posądzone o naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, co wiąże się z negatywnymi konsekwencjami.
Kiedy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?
Pracodawca ma prawo odmówić pracownikowi urlopu na żądanie, jeśli wystąpią szczególne okoliczności. O jakich sytuacjach mowa?
- Gdy obecność pracownika jest niezbędna do ochrony interesów firmy. W takim przypadku pracodawca może powołać się na art. 100 § 2 pkt 4 Kodeksu pracy, argumentując swoje działanie dobrem przedsiębiorstwa. Przykładem może być sytuacja dużych braków kadrowych ze względu na sezon chorobowy lub urlopowy.
- Kolejnym powodem odmowy może być wykorzystanie wszystkich dni urlopu wypoczynkowego przez pracownika lub nienabycie prawa do tego urlopu.
- Pracownik może spotkać się z negatywną odpowiedzią również wtedy, gdy wykorzystał już wszystkie cztery dni urlopu na żądanie.
W przypadku decyzji odmownej zatrudniony musi uszanować decyzję pracodawcy, nawet jeśli szef bezpodstawnie odmawia urlopu na żądanie. Warto jednak wiedzieć, że w takiej sytuacji można zgłosić skargę do Państwowej Inspekcji Pracy, a na pracodawcę może zostać nałożona kara grzywny.
Dodatkowe informacje o urlopie na żądanie
Dni wolne w ramach urlopu na żądanie mogą zostać wykorzystane pojedynczo lub następować po sobie. Warto pamiętać, że wniosek w tej sprawie prawdopodobnie zostanie uznany za bezpodstawny, jeśli pracownik już wcześniej zgłaszał chęć wolnego z uwagi na zaplanowany wypoczynek, ale spotkał się z odmową.
W niektórych przypadkach żądania podwładnego mogą też zostać potraktowane jako naruszenie prawa. Dotyczy to sytuacji, gdy urlop ma być wykorzystany niezgodnie z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, przykładowo jako forma wywarcia presji na pracodawcy z uwagi na toczące się strajki.