Potrzebna podwyżka dla osób z niepełnosprawnościami, a nie tylko dla rencistów socjalnych

Podniesienie kwoty świadczenia dla jednej grupy osób niepełnosprawnych może prowadzić do nieuzasadnionego różnicowania innych osób z dysfunkcjami zdrowotnymi, które znajdują się w podobnej sytuacji.

Takie stanowisko znalazło się w uchwale podjętej przez Krajową Radę Konsultacyjną ds. Osób Niepełnosprawnych (KRK), która jest organem opiniodawczo-doradczym, działającym przy pełnomocniku rządu ds. osób niepełnosprawnych. Na ostatnim posiedzeniu rada zajmowała się m.in. obywatelskim projektem nowelizacji ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2194). Przewiduje on podniesienie wysokości tego świadczenia w taki sposób, że nie będzie ono wynosić 100 proc. najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, ale równowartość najniższego wynagrodzenia za pracę. W efekcie spowodowałoby to wzrost renty socjalnej z 1780,96 zł miesięcznie do 4242 zł.

KRK w swojej uchwale podkreśla, że dostrzega potrzebę podwyższenia kwot świadczeń przysługujących osobom niepełnosprawnym, kompensujących wyższe koszty życia wynikające z dysfunkcji zdrowotnych, w tym trudności w podejmowaniu aktywności zawodowej i społecznej. Jednak zdaniem rady obywatelski projekt ustawy może prowadzić do nieuzasadnionego różnicowania osób niepełnosprawnych znajdujących się w podobnej sytuacji. Dlatego apeluje o podjęcie prac nad nowymi rozwiązaniami w zakresie świadczeń na rzecz osób niepełnosprawnych. KRK podkreśla przy tym, że system powinien wspierać je w sposób zindywidualizowany, adekwatny do ich potrzeb – niezależnie od momentu powstania niepełnosprawności. Jednocześnie rada wnosi o jak najszybsze wypracowanie propozycji legislacyjnych w tej kwestii i poddanie ich konsultacjom społecznym.

Ponadto KRK zwraca uwagę, że w ramach wprowadzanych rozwiązań jest konieczne zniesienie wszelkich ograniczeń, które stanowią czynnik demotywujący i hamujący aktywność zawodową osób niepełnosprawnych. Chodzi tutaj w szczególności o tzw. pułapkę rentową, która sprowadza się do tego, że niektóre osoby powstrzymują się od podejmowania zatrudnienia, bo uzyskiwany z niego dochód powoduje zawieszenie prawa do renty lub zmniejszenie jej wysokości (ze względu na obowiązujący limit dorabiania).

Podobne argumenty znalazły się również w stanowisku Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami (PFON), które zostało przesłane do sejmowej komisji polityki społecznej i rodziny. Wskazano w nim, że tak znaczący wzrost kwoty renty socjalnej, bez zmian odnoszących się do innych rent, budzi wątpliwości pod kątem potencjalnej niezgodności z konstytucyjnymi zasadami sprawiedliwości społecznej i równości. W związku z tym PFON postuluje o opracowanie rozwiązań ustawowych skierowanych do wszystkich osób niepełnosprawnych. Organizacja dodaje, że mogłaby to być też okazja do uporządkowania nieprzejrzystego i chaotycznego systemu świadczeń przeznaczonych dla osób z dysfunkcjami zdrowotnymi, na które składa się wiele form pomocy powstałych w oderwaniu od siebie. Są one skierowane do osób znajdujących się w podobnej sytuacji życiowej, o zbliżonych potrzebach wsparcia, ale będących w różnej sytuacji prawnej. ©℗