Nowości w prawie HR. Najważniejsze zmiany i orzecznictwo z lutego 2024

Wyższe limity dorabiania do emerytury i renty, zmiany w kasowym PIT czy też nowe wymogi wobec zatrudniania osób pracujących z dziećmi - to tylko niektóre ze zmian w zakresie prawa HR. Zobacz, jakie nowości w tej tematyce przyniósł luty 2024 r.

Nowe wymogi w zakresie zatrudnienia dla osób mających pracować z dziećmi

15 lutego w życie weszła nowelizacja szeregu ustaw dotyczących ochrony małoletnich, którzy stali się ofiarami przemocy. Pracodawcy, których działalność dotyczy wychowania, edukacji, wypoczynku, leczenia, świadczenia porad psychologicznych, rozwoju duchowego, uprawiania sportu lub realizacji innych zainteresowań przez małoletnich, lub też opieki nad nimi, od 15 lutego 2024 r. zanim zatrudnią nowego pracownika, muszą upewnić się, że nie jest on przestępcą seksualnym.

Weryfikacja ta polegać ma na sprawdzeniu, czy dane tej osoby nie są zamieszczone w Rejestrze Sprawców Przestępstw na tle Seksualnym i jest obowiązkiem, a nie uprawnieniem pracodawcy. Katalog pracodawców zobowiązanych do weryfikacji potencjalnych pracowników uległ więc znaczącemu rozszerzeniu.

Dodatkowo, na placówki oświatowe, opiekuńcze, wychowawcze, resocjalizacyjne, religijne, artystyczne, medyczne, rekreacyjne, sportowe lub związane z rozwijaniem zainteresowań, w której przebywają lub mogą przebywać małoletni, został nałożony obowiązek wprowadzenia standardów ich ochrony, zawierających m. in. procedury szybkiego reagowania czy interwencji. Instrukcje te mają być dostosowane do rodzaju placówki, a dodatkowo napisane w taki sposób, aby zrozumiały je osoby małoletnie. Wprowadzenie ww. standardów musi nastąpić do 15 sierpnia 2024 r.

Kasowy PIT - miał być powszechny, finalnie skorzystają tylko kontraktujący w ramach B2B

Pod koniec lutego w wykazie prac KPRM pojawiły się oficjalne założenia projektu ustawy wprowadzającej instytucję kasowego PIT. Nieoficjalnie projekt ma zostać przyjęty przez Sejm jeszcze w 2024 r., a sama ustawa wejść w życie z początkiem 2025 r. Kasowy PIT jest jedną z obietnic wyborczych nowej koalicji rządzącej. Jego głównym założeniem jest, aby momentem powstania przychodu w kasowym PIT był moment rzeczywistego otrzymania należności. Tym samym przedsiębiorcy zobowiązani byliby zapłacić PIT dopiero po faktycznym otrzymaniu zapłaty za wydany towar albo wykonaną usługę. Powyższe oczywiście skutkowałoby również przesunięciem możliwości potrącania kosztów uzyskania przychodów na możliwość dopiero w dacie zapłaty.

Założenia wskazują, iż nowy sposób rozliczenia będzie mógł zostać zastosowany tylko i wyłącznie, gdy obiema stronami transakcji będą przedsiębiorcy. Bez znaczenia będzie, czy dany przedsiębiorca faktycznie ma jakiekolwiek problemy z otrzymaniem należnej zapłaty od kontrahentów.

Kasowy PIT będzie dobrowolny. Będą go mogli wybrać jednak jedynie przedsiębiorcy, którzy dopiero założyli działalność oraz przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność i w dodatku tylko pod warunkiem, że ich przychody z tej działalności w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyły kwoty 500 000 zł. Powyższe jest o tyle przełomowe, że w zapowiedziach politycznych informowano, że obejmie on wszystkich podatników PIT, których roczna sprzedaż nie przekroczy 2 mln euro, a więc około 17-18 razy wyższej kwoty niż 500 000 zł.

Uprawnienia pomocowe dla Ukraińców przedłużone

Zmiany w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa uległy przedłużeniu do dnia 30 czerwca 2024 r. Ustawa weszła w życie 22 lutego. Przedłużenie obejmuje wszystkie rozwiązania imigracyjne dla Ukraińców przewidziane w specustawie, w tym wizy kończące się Ukraińcom od 24 lutego 2022 r. w górę.

Wzrost minimalnych stawek dla pracowników młodocianych

1 marca obwiązywać zaczęły nowe minimalne stawki dla pracowników młodocianych. Młodociani odbywający naukę zawodu zarobią więc od 603,23 zł do 754,04 zł (w zależności od roku nauki). Młodociany odbywający przyuczenie do wykonywania określonej pracy otrzyma zaś 527,83 zł. Są to kwoty minimalne, pracodawca może wypłacać wyższe wynagrodzenie.

Wyższe limity dorabiania do emerytury i renty

1 marca zmianie uległy również limity wysokości zarobków dorabiania do emerytury i renty. Od tego dnia zarobki do 5278,30 zł brutto miesięcznie w marcu, kwietniu i maju 2024 roku nie wpływają na zmniejszenie emerytury lub renty. To o ponad 240 zł więcej w każdym miesiącu niż w poprzednim kwartale. Limity dotyczą osób, które dorabiają do emerytury lub renty, a nie osiągnęły jeszcze wieku emerytalnego. Emeryt, który już osiągnął powszechny wiek emerytalny może dorabiać bez żadnych limitów i nie martwić się tym, że ZUS zawiesi lub zmniejszy kwotę wypłacanych mu świadczeń.

ZUS: Posiłki dla pracowników nie stanowią podstawy wymiaru składek, ale opakowania na nie już tak (DI/200000/43/93/2024)

W lutym opublikowano ciekawą decyzję ZUS z 29 stycznia 2024 r. dot. zasad zaliczania do podstawy wymiaru składek posiłków sfinansowanych przez pracodawcę pracownikom. ZUS odniósł się do pojęcia "posiłek", wskazując, że należy rozumieć jedynie gotowe posiłki jak i przetworzone produkty żywnościowe nadające się do bezpośredniego spożycia. W efekcie ZUS uznał, że nie można uznać, iż opakowanie jest integralną częścią posiłku. Wskazał on, że opakowanie nie jest bowiem posiłkiem, lecz jedynie bezzwrotnym, wykonanym z jakiegokolwiek materiału produktem przeznaczonym do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji produktów, a jego funkcją jest ochrona produktu znajdującego się wewnątrz przed wystąpieniem ewentualnych uszkodzeń, np. w czasie transportu, magazynowania, czy podczas jego ekspozycji. ZUS podkreślił, że z powyższego wynika, iż opakowanie na posiłek jako, że nie stanowi posiłku nie podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Na uwadze mieć należy, że 1 stycznia 2024 roku weszły w życie nowe przepisy nakładające obowiązek zapłacenia opłaty za jednorazowe produkty wykonane z tworzyw sztucznych. Przepisy jednak nie wskazują, czy i w jaki sposób opłata powinna zostać wykazana na fakturze lub paragonie.

NSA: Pracodawca nie musi usuwać danych kandydatów nieprzyjętych od razu po zakończeniu rekrutacji (III OSK 2700/22)

W lutym zapadł też przełomowy wyrok NSA z zakresu ochrony danych osobowych. NSA analizował, po jakim czasie pracodawca musi usunąć dane kandydatów, którzy nie przeszli procesu rekrutacyjnego. Ostatecznie NSA potwierdził, że pracodawca ma cel, wynikający z prawnie usprawiedliwionych interesów w przechowywaniu danych osobowych kandydatów po zakończonej rekrutacji przez okres przedawnienia roszczeń, czyli aż przez 3 lata od dnia w którym roszczenie stało się wymagalne. Wyrok przełamuje dotychczasowe stanowisko UODO, zgodnie z którym pracodawca powinien usunąć dane o aplikujących, zebrane w procesie rekrutacyjnym, po zawarciu umowy z wybranym kandydatem.

NSA: zapewnienie mieszkania, wyżywienia czy kosztów podróży pracownikowi oddelegowanemu nie stanowi dla niego przychodu (II FSK 434/21, II FSK 609/21 i II FSK 1332/21)

W ostatnim czasie w NSA zapadły orzeczenia utrzymujące zapoczątkowaną w sierpniu przełomową linię orzeczniczą dotyczącą nieodpłatnych świadczeń przyznawanych pracownikom. Do niedawna polskie orzecznictwo szło w całkowicie odmiennym kierunku i uznawało, że świadczenia na rzecz pracowników polegające na zapewnieniu zakwaterowania pracownikowi delegowanemu (lub zwrocie poniesionych kosztów noclegów) muszą być zaliczane jako przychód, a przez to również opodatkowane. NSA zmienił jednak zdanie i uznał, że takie świadczenia nie są zaliczania do przychodu, a przez to nie podlegają opodatkowaniu, bowiem są ponoszone w interesie pracodawcy, a nie pracowników.

SN: Dwuosobowa spółka zawsze jest dwuosobowa (uchwała SN, III UZP 8/23)

21 lutego zapadła przełomowa uchwała Sądu Najwyższego (III UZP 8/23), w której SN jednoznacznie i wprost orzekł, iż jeśli w spółce występuje dwóch wspólników, to nie może być mowy o jednoosobowej działalności gospodarczej. Przytoczona uchwała jest rewolucyjna, ponieważ do tej pory twierdzono, że w przypadku dwuosobowych spółek z o. o., w których występuje istotna dysproporcja udziałów (np. jeden wspólnik ma 99% udziałów, a drugi 1%), było utarte i jednolite – organy zgodnie uznawały, że w takim przypadku możliwość wpływania na spółkę przez wspólnika mniejszościowego jest jedynie iluzoryczna, a przez to na potrzeby ubezpieczeń społecznych wspólnika większościowego należy traktować jak jedynego wspólnika. SN zmienił jednak zdanie i orzekł, że nawet wspólnik, który posiada 1% udziałów, ma uprawnienia z tego tytułu, a spółka taka nie może być uznana za spółkę jednoosobową. Co więcej, SN wprost wskazał, że wszelkie inne wykładnie są niezgodne z prawem.

TSUE: polscy pracownicy zatrudnieni na czas określony byli dyskryminowani (sygn. akt C‑715/20)

W lutym zapadł także istotny wyrok TSUE w polskiej sprawie (sygn. akt C‑715/20). Trybunał jednoznacznie orzekł, iż przepisy polskiego kodeksu pracy (stan prawny sprzed 26 kwietnia 2023 r.) dyskryminowały pracowników zatrudnionych na czas określony w zakresie wymogów wypowiedzenia. TSUE uznał, że przepisy Kodeksu pracy – wskutek nałożenia na pracodawcę obowiązku uzasadnienia wypowiedzenia jedynie w stosunku do osób zatrudnionych na czas nieokreślony – pozbawiały zatrudnionych na czas określony informacji istotnych dla oceny zasadności ich zwolnienia i tym samym uniemożliwiały ewentualne przygotowanie postępowania sądowego. Powyższe naruszało nie tylko prawo unijne, ale także zasadę równości oraz zasadę niedyskryminacji wyrażoną bezpośrednio w Kodeksie pracy. Przepisy w tym zakresie jednak już jakiś czas temu uległy zmianie, bowiem od 26 kwietnia 2023 r. w przypadku umów na czas określony również istnieje obowiązek wskazania przyczyny wypowiedzenia.