Wątpliwości związane z prawem do urlopu rozstrzygnięte

Od dnia wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, a nie od dnia przedstawienia go pracodawcy, liczy się przepracowanie rocznego okresu.

Tak wynika z odpowiedzi udzielonej przez Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób niepełnosprawnych (BON) Edycie Sieradzkiej, eksperta ds. zatrudniania osób niepełnosprawnych Federacji Przedsiębiorców Polskich. Pytanie dotyczyło firmy, której pracownik do 31 lipca 2023 r. miał lekki stopień niepełnosprawności. 6 lipca ub.r. złożył on wniosek do powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności o wydanie kolejnego orzeczenia. Na posiedzeniu, które odbyło się 19 października 2023 r., pracownik został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, który ustalono od 1 sierpnia 2023 r. Było to pierwsze orzeczenie pracownika o tym stopniu dysfunkcji zdrowotnej i przekazał on je firmie 2 listopada ub.r.

Szczególne uprawnienia

Co istotne, posiadanie takiego dokumentu pozwala na korzystanie ze szczególnych uprawnień pracowniczych, w tym dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni w roku kalendarzowym. Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 44) prawo do pierwszego dodatkowego urlopu jest nabywane po przepracowaniu jednego roku przez osobę zaliczoną do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności. Pracodawca miał jednak wątpliwości, kiedy rozpoczyna się bieg tego okresu, w sytuacji gdy na podstawie art. 2a ust. 2 ustawy o rehabilitacji może wliczyć tego pracownika do stanu zatrudnienia osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności od 1 sierpnia 2023 r. Z kolei art. 20c ustawy wskazuje, że uprawnienia pracownicze przysługują od dnia, od którego osoba niepełnosprawna została wliczona do stanu zatrudnienia na podstawie art. 2a.

BON w swojej odpowiedzi wyjaśnia, że należy zwrócić uwagę na związki art. 19 ust. 1 z innymi przepisami, a zwłaszcza na to, że stanowi on lex specialis wobec art. 20c i ma przed nim pierwszeństwo stosowania. Co więcej, w przypadku ustalania prawa do dodatkowego urlopu art. 2a nie stosuje się, bo art. 19 ust. 1 odnosi się do zaliczenia pracownika do danego stopnia niepełnosprawności, a nie do wliczania pracownika do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych (tego bowiem dotyczy wprost art. 2a ustawy). To oznacza, że art. 19 ust. 1 odnosi się do okresu przepracowanego po zaliczeniu osoby do danego stopnia niepełnosprawności, a nie do okresu, w którym pracodawca wliczył ją do stanów zatrudnienia osób o tych stopniach.

Istotne orzeczenie

BON powołuje się też na wyrok Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2005 r. (sygn. akt II PK 339/04), który orzekł, że prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, o którym mowa w art. 19 ustawy o rehabilitacji, powstaje z mocy prawa, niezależnie od woli stron stosunku pracy, a brak wiedzy pracodawcy jedynie wyłącza możliwość przypisania mu zawinienia w zakresie jego nieudzielenia. Dlatego, jak podkreśla BON, roczny okres przepracowania ustala się na podstawie przesłanek obiektywnych, zliczając 365 dni – począwszy od dnia wydania orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w których jednocześnie osoba miała ten stopień i pozostawała w zatrudnieniu. W efekcie, w przedstawionej w pytaniu sprawie, odliczanie tego okresu rozpoczyna się 19 października 2023 r., tj. od dnia wydania orzeczenia, a nie od daty przedstawienia orzeczenia pracodawcy czy od daty wliczenia pracownika do stanu zatrudnienia osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w myśl art. 2a ustawy. ©℗