Pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim L4 może spodziewać się kontroli zwolnienia lekarskiego w swoim domu. Kontrolować może zarówno ZUS, jak i jego własny pracodawca. Jakie uprawnienia mają kontrolerzy i jak wygląda taka kontrola? Jakie są konsekwencje nadużyć?
Kontrola zwolnienia lekarskiego L4. W jakim celu?
Sezon grypowy już w pełni i wielu pracowników przebywa na zwolnieniach lekarskich L4. W ocenie ZUS i pracodawców proceder brania zwolnienia lekarskiego często prowadzi do nadużyć i wykorzystania L4 nie tylko w celu poratowania zdrowia.
Kontrola ZUS nie zawsze oznacza wizytę w domu pracownika. Czasami ogranicza się do sprawdzenia dokumentacji dotyczącej zwolnienia lekarskiego. Jeśli jednak kontrolerzy wyjdą w teren, pracownik na L4 powinien spodziewać się wizyty kontrolerów z odpowiednimi identyfikatorami.
Podczas kontroli, kontrolerzy sprawdzają, czy pracownik na zwolnieniu lekarskim nie wykonuje pracy zarobkowej i czy nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z jego celem. W przypadku zwolnienia lekarskiego związane z opieką nad członkiem rodziny, kontrolerzy sprawdzają, czy nie ma innych domowników, którzy mogliby się tym zająć.
Kto może skontrolować pracownika na zwolnieniu L4?
Ocena poprawności wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy jest kompetencją podmiotu, który zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w przypadku choroby oraz macierzyństwa ma prawo ustalać i wypłacać świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w przypadku choroby (tj. z ubezpieczenia chorobowego).
Kontrolować pracownika mogą:
-terenowe jednostki organizacyjne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w odniesieniu do:
- ubezpieczonych, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych,
- ubezpieczonych prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym, - ubezpieczonych będącym duchownymi,
- osób uprawnionych do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia,
- ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego,
-pracodawcy, czyli płatnicy składek w odniesieniu do swoich ubezpieczonych – w czasie trwania ubezpieczenia.
Jak wygląda kontrola zwolnienia lekarskiego L4?
Kontrola zwolnienia lekarskiego może być realizowana przez ZUS lub pracodawcę w miejscu zamieszkania lub czasowego pobytu pracownika, w drugim miejscu pracy lub miejscu prowadzenia działalności gospodarczej.
Jeśli pracodawcą jest osoba fizyczna, uprawniona jest do osobistej kontroli. Może także zlecić tę funkcję innemu pracownikowi, na przykład komórce kadrowo-płacowej.
Do przeprowadzenia kontroli prawidłowości korzystania ze zwolnień lekarskich jest uprawniony pracodawca, który:
- wypłaca wynagrodzenie za okres niezdolności do pracy z powodu choroby na podstawie art. 92 kodeksu pracy. Może prowadzić tę kontrolę nawet w przypadku, gdy nie jest zobowiązany do wypłaty zasiłków,
- ustala uprawnienia do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w przypadku choroby i macierzyństwa oraz wypłaca je ubezpieczonym zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w przypadku choroby i macierzyństwa, jeśli zgłasza powyżej 20 ubezpieczonych do ubezpieczenia chorobowego.
Przed osobą przeprowadzającą kontrolę pracodawca wystawia imienne upoważnienie, które powinno być łączone z legitymacją pracowniczą lub dokumentem tożsamości. Numery tych dokumentów powinny być zawarte w upoważnieniu.
Ważne jest, aby kontrole były wykonywane według potrzeb bez wcześniejszego ustalania stałych terminów. Mogą być wzmożone w okresach, gdy zauważalnie wzrasta liczba pracowników korzystających ze zwolnień lekarskich.
Kontrola zwolnienia lekarskiego L4 w miejscu zamieszkania lub pobytu
Jeżeli kontrola zwolnienia lekarskiego zostałaprzeprowadzona w miejscu zamieszkania lub pobytu ubezpieczonego, a kontrolujący nie zastał go tam, może starać się o ponowne przeprowadzenie kontroli, jeśli to możliwe. Ponadto, kontrolujący powinien zwrócić się do pracownika o wyjaśnienie przyczyn jego nieobecności.
Brak obecności podczas kontroli nie oznacza automatycznie nieprawidłowego wykorzystania zwolnienia lekarskiego od pracy. Jeśli pracownik udzieli uzasadnienia nieobecności, np. wizyty u lekarza czy uczestnictwa w rehabilitacji, nie można jednoznacznie stwierdzić niewłaściwego wykorzystania zwolnienia. Jednakże, nieobecność kobiety w ciąży, której zwolnienie nakazuje leżenie w łóżku, jest nieakceptowalna.
Kontrola zwolnienia lekarskiego L4. Jakie są konsekwencje?
Ważne jest, że chory ma 3 dni na udzielenie wyjaśnień. Jeśli tego nie uczyni, ZUS wysyła upomnienie, udzielając kolejnych 7 dni na wytłumaczenie swojej nieobecności.
Jeżeli stwierdzi się, że ubezpieczony niewłaściwie wykorzystuje zwolnienie lekarskie lub wykonuje pracę zarobkową w trakcie niezdolności do pracy, sporządza się protokół kontroli. W protokole opisuje się nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lub okoliczności wykonywania pracy zarobkowej. Protokół podpisują osoby przeprowadzające kontrolę i przekazują go osobie kontrolowanej w celu akceptacji lub zgłoszenia uwag.
Ten protokół stanowi podstawę do pozbawienia prawa do wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, opiekuńczego lub świadczenia rehabilitacyjnego.
Pracodawca może też postanowić o rozwiązaniu stosunku pracy.