Przekształcenia pracodawcy wywołują skutki także dla prowadzonych PPK i PPE

Będą one różne w zależności m.in. od tego, czy nowy podmiot przejmuje wszystkich, czy tylko część pracowników. W niektórych przypadkach umowa o zarządzenie pracowniczym planem kapitałowym może wygasnąć - piszą Łukasz Kuczkowski i Paulina Zawadzka-Filipczyk z kancelarii Raczkowski.

• Jakie skutki dla pracowniczego planu kapitałowego (PPK) wywiera przejęcie pracowników?

W przypadku przekształceń przedsiębiorców istotną rolę odgrywa zasada związania jedną umową o zarządzanie PPK. W przypadku:

• nabycia przez podmiot zatrudniający przedsiębiorstwa innego podmiotu zatrudniającego (w całości lub jego zorganizowanej części),
• połączenia podmiotów zatrudniających prowadzących PPK

‒ podmiot, który nabył przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część, albo będący podmiotem przejmującym, zawiera w terminie siedmiu dni od dnia tego nabycia lub połączenia, umowy o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych z instytucją finansową, z którą sam ma zawartą umowę o zarządzanie PPK.

Nabycie przedsiębiorstwa oznacza przejęcie pracowników w związku z przejściem zakładu pracy. W sytuacji przejęcia pracowników nabywca, który prowadzi własne PPK, powinien zapisać ich do swojego PPK w terminie siedmiu dni od nabycia. Oczywiście obowiązek zapisu obejmuje tylko pracowników podlegających automatycznemu zapisowi do PPK.

Powyższa zasada przyznaje więc prymat PPK nabywcy przedsiębiorstwa (lub jego części) albo podmiotu przejmującego (np. spółki przejmującej w przypadku połączenia się spółek). Nabywca nie jest natomiast zobowiązany do prowadzenia PPK na podstawie umowy o zarządzanie PPK zawartej przez zbywcę.

Jeśli chodzi natomiast o perspektywę zbywcy, to samo zbycie, nawet całego przedsiębiorstwa, nie wpływa na obowiązywanie umowy o zarządzanie PPK i umowy o prowadzenie PPK zawartych przez zbywcę z instytucją finansową. Umowy te nadal obowiązują, a przejęci pracownicy będą nadal uczestnikami PPK prowadzonego przez zbywcę. Nie ma znaczenia to, że zostaną jednocześnie zapisani do PPK nabywcy w terminie siedmiu dni od dnia nabycia.

Szczególna sytuacja zaistnieje, jeśli przejście obejmuje wszystkich pracowników zbywcy. W takiej sytuacji zbywca pozostanie związany umową o zarządzanie PPK, choć wobec braku osób zatrudnionych taka umowa nie będzie w praktyce realizowana (nie będzie kogo zapisać do PPK ani wykonywać innych obowiązków wynikających z ustawy).

W przypadku połączenia podmiotów, z których każdy prowadzi swoje PPK, należało będzie z kolei przyjąć, że umowa o zarządzanie PPK podmiotu przejmowanego wygasa. Podstawą prawną wygaśnięcia będzie następcza niemożność świadczenia (art. 475 par. 1 kodeksu cywilnego). Takie wygaśnięcie nie wpływa jednocześnie na umowy o prowadzenie PPK, które nadal obowiązują.

• Jakie skutki dla PPK ma przejęcie pracowników w sytuacji, gdy nabywcą jest nowo tworzony podmiot?

Jeśli przejście pracowników następuje na nowo tworzony podmiot, to nabywca będzie zobowiązany założyć PPK na zasadach ogólnych (chyba że korzysta ze zwolnienia z założenia PPK jako mikroprzedsiębiorca). Zasadą jest, że umowa o prowadzenie PPK powinna zostać zawarta nie później niż do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin trzech miesięcy zatrudnienia, a umowa o zarządzanie PPK ‒ nie później niż na 10 dni roboczych przed dniem, w którym w stosunku do pierwszej osoby zatrudnionej pracodawca jest obowiązany zawrzeć umowę o prowadzenie PPK.

Co jednak istotne, ustalając termin założenia PPK w przypadku przejęcia pracowników, należało będzie uwzględnić staż pracy u poprzedniego pracodawcy. Oznacza to, że obowiązek założenia PPK trzeba będzie zrealizować w bardzo krótkim terminie od dnia transakcji. W praktyce zamiast około trzech miesięcy termin na założenie PPK w takim przypadku wyniesie zaledwie około jednego miesiąca.

• Czy deklaracje o rezygnacji z oszczędzania w PPK złożone u dotychczasowego pracodawcy zachowują moc po przejęciu pracowników?

Deklaracje o rezygnacji z oszczędzania w PPK złożone u dotychczasowego pracodawcy (zbywcy) nie obowiązują u nowego pracodawcy (nabywcy), gdyż dotyczą innego PPK. Jeśli więc przejęty pracownik nie chce oszczędzać w PPK nabywcy, to powinien złożyć nową deklarację rezygnacji – wobec nowego pracodawcy. Biorąc pod uwagę bardzo krótki termin na zapisanie pracowników do PPK u nabywcy, wskazane byłoby poinformowanie o tym przejmowanych pracowników.

• Co się dzieje z oszczędnościami pracowników podlegających przejęciu?

Oszczędności zgromadzone przez pracowników na rachunkach PPK pozostają ich własnością. Jednocześnie środki te nie przechodzą automatycznie do PPK u nowego pracodawcy. W zależności od decyzji pracownika możliwe jest skumulowanie w PPK nowego pracodawcy środków zgromadzonych na rachunkach PPK prowadzonych w ramach poprzedniego stosunku zatrudnienia. Służy temu specjalny tryb postępowania – tzw. wypłata transferowa.

Jeżeli jednak pracownik zdecyduje o pozostawieniu środków na rachunku PPK u poprzedniego pracodawcy, to środki zgromadzone dotychczas na tym rachunku pozostaną na rachunku instytucji finansowej zarządzającej środkami PPK w poprzednim podmiocie zatrudniającym.

• Jakie skutki dla pracowniczego planu emerytalnego (PPE) prowadzonego przez dotychczasowego pracodawcę ma przejęcie pracowników?

Przepisy dopuszczają prowadzenie przez jeden podmiot więcej niż jednego PPE w razie nabycia zakładu pracy w całości lub jego zorganizowanej części bądź połączenia pracodawców prowadzących PPE. W tych sytuacjach w terminie trzech lat od nabycia lub połączenia pracodawca powinien zmienić umowę zakładową (którą zawiera z reprezentacją pracowników, gdy tworzy PPE) oraz zmienić umowę z instytucją finansową lub ją wypowiedzieć (ponieważ prowadzenie PPE jest dobrowolne). W tych sytuacjach nowy pracodawca wchodzi w prawa i obowiązki dotychczasowego pracodawcy wynikające z umowy zakładowej.

• Czy pracodawca korzystający ze zwolnienia z prowadzenia PPK z uwagi na prowadzenie PPE zachowuje prawo do tego zwolnienia w przypadku przejęcia pracowników będących u poprzedniego pracodawcy uczestnikami PPK?

Jeżeli pracodawca korzystający ze zwolnienia z obowiązku prowadzenia PPK (z uwagi na prowadzenie PPE i spełnianie wymogów w zakresie minimalnego poziomu partycypacji oraz wysokości składki podstawowej do PPE) przejmuje pracowników, którzy byli uczestnikami PPK u poprzedniego pracodawcy, to takie przejście nie powoduje utraty możliwości korzystania z tego zwolnienia. Oznacza to, że nowy pracodawca nie ma obowiązku tworzenia PPK oraz zapisywania do niego przejętych pracowników. Natomiast liczba przejętych pracowników może mieć wpływ na spełnienie wymogów do zwolnienia z obowiązku tworzenia PPK.

• Czy w efekcie połączenia spółek, z których przejmująca prowadzi PPK, a przejmowana prowadzi PPE, można będzie prowadzić jednocześnie oba programy?

Jeśli spółka, która wdrożyła PPK, przejmie spółkę prowadzącą PPE w drodze połączenia spółek przez przejęcie, to spółka przejmująca wejdzie w prawa i obowiązki spółki przejmowanej wynikające z umowy zakładowej. Połączenie spółek spowoduje, że spółka przejmująca będzie prowadzić oba programy, tj. PPK oraz PPE. Podmiot przejmujący dopóty będzie prowadził dwa programy ‒ PPK i PPE, dopóki nie podejmie decyzji o likwidacji PPE. PPK zlikwidować bowiem nie może.

Spółka przejmująca będzie mogła skorzystać z niefinansowania wpłat do PPK za osoby zatrudnione, które przystąpiły do PPE, pod warunkiem że odprowadza składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5 proc. wynagrodzenia oraz porozumie się w tym zakresie z zakładową organizacją związkową. Przepisy nie przewidują natomiast takiego rozwiązania w przypadku podmiotów zatrudniających, u których nie działa zakładowa organizacja związkowa. Oznacza to, że możliwość zwolnienia podmiotu zatrudniającego z obowiązku finansowania wpłat do PPK jest zaadresowana wyłącznie do podmiotów, u których działa taka organizacja.