Renta przez chorobę i wypadek. Za co można otrzymać rentę chorobową? [WYKAZ CHORÓB i KWOTA]

Za jaką chorobę można otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy? Czy istnieje wykaz chorób zawodowych? Jaka jest procedura jej otrzymania i ile wynosi renta? Na te pytania odpowiadamy w tekście.

Renta z tytułu niezdolności a wypadek i choroba zawodowa

Jeśli osoba miała wypadek przy pracy lub stwierdzono u niej chorobę zawodową, może otrzymać:

• rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy,
• rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, którą uznano za całkowicie lub częściowo niezdolną do wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Natomiast za osobę częściowo niezdolną do pracy uznaje się osobę, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi przez nią kwalifikacjami.

Niezdolność do pracy orzekana jest na okres nie dłuższy niż 5 lat, chyba że według wiedzy medycznej nie będzie rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, wówczas niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat. Przepisy stanowią również, że jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, tj. 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.

Renta szkoleniowa

Renta z tytułu niezdolności do pracy nie jest jedyną, która może przysługiwać w związku z chorobą. Jeżeli komisja lekarska stwierdzi, że dana osoba możesz się przekwalifikować, wówczas dostanie rentę szkoleniową. Renta przysługuje jedynie na okres 6 miesięcy, ale na wniosek starosty może być skrócona lub przedłużona do 36 miesięcy.

Choroba zawodowa i wypadek przy pracy. Komu ZUS wypłaci rentę?

Rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową ZUS przyznaje, jeśli osoba spełnia trzy warunki:

• jest objęta ubezpieczeniem wypadkowym,
• jest niezdolna do pracy,
• niezdolność ta powstała w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Żeby przyznać rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, lekarz orzecznik ZUS (lub komisja lekarska ZUS) musi stwierdzić, że niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Za wypadek przy pracy uważa się zdarzenie, które charakteryzuje się czterema cechami występującymi jednocześnie:

• nagłością – określenie tego, jakie zdarzenie jest zdarzeniem nagłym, a jakie zdarzenie nie ma cechy nagłości, doprecyzowały orzeczenia sądowe. Przyjmuje się, że co do zasady zdarzenie będące wypadkiem przy pracy powinno zadziać się w ciągu trwania dnia pracy (np. porażenie prądem elektrycznym, upadek na schodach, wypadek samochodowy; poranny stres wynikający z rozmowy pracownika z przełożonym skutkujący zawałem serca tuż przed zakończeniem pracy);
• przyczyną zewnętrzną – czyli taką, która nie wynika z wewnętrznych uwarunkowań organizmu pracownika, np. choroby; do przyczyn zewnętrznych zaliczyć można np. brak osłony na maszynie, uszkodzone urządzenie, działanie innych osób lub zadziałanie sił przyrody; z orzecznictwa sądowego wynika, że przyczyna zewnętrzna nie musi być wyłączną przyczyną wypadku – może nastąpić splot przyczyny zewnętrznej z przyczyną tkwiącą w organizmie człowieka, ale przy tym ważne jest, aby stanowiła ona przyczynę sprawczą zdarzenia, np. nadmierny wysiłek fizyczny powodujący zawał serca;
• związkiem z pracą, czyli nastąpiło: - podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, -podczas wykonywania czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, - w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy w drodze między siedzibą zakładu pracy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze sto­sunku pracy;
• urazem lub śmiercią – które definiuje się jako uszkodzenie tkanek ciała lub narządów wewnętrznych pracownika w wyniku zadziałania czynnika zewnętrznego. Będą to np. skaleczenia, rany, złamania kończyn, amputacje, oparzenia (także chemiczne), odmrożenia, zatrucia, skutki duszenia, działania promieniowania, ale także wstrząs psychiczny, będący reakcją na stres. Uraz nie musi skutkować niezdolnością do pracy (zwolnieniem lekarskim).

W jaki sposób ZUS orzeka o niezdolności do pracy?

Po złożeniu wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy, osoba zainteresowana jest wzywana na badanie przez lekarza orzecznika chyba, że jej przybycie do siedziby Oddziału ZUS nie jest możliwe ze względu na stan zdrowia. Wówczas badanie, na uzasadniony wniosek zainteresowanego, jest przeprowadzone w miejscu zamieszkania (pobytu) osoby ubiegającej się o świadczenie. Na podstawie badania lekarz orzecznik wydaje orzeczenie o:

• całkowitej niezdolności do pracy oraz samodzielnej egzystencji (dawna I grupa inwalidzka)
• całkowitej niezdolności do pracy (dawna II grupa inwalidzka)
• częściowej niezdolności do pracy (dawna III grupa inwalidzka)

Renta z tytułu niezdolności do pracy. Wykaz chorób zawodowych

Niestety nie ma żadnego wykazu ZUS chorób uprawniających do renty z tytułu niezdolności do pracy. Jest to kwestia indywidualna. ZUS pozostawia decyzje lekarzom orzecznikom, którzy zajmują się badaniem osób zainteresowanych uzyskaniem renty chorobowej.

Jest jednak wykaz chorób zawodowych, który publikuje oficjalnie portal GOV.pl wraz z minimalną długością okresu występowania objawów danej choroby.

Wykaz chorób zawodowych

Na jakie grupy chorób można dostać rentę chorobową z tytułu niezdolności do pracy lub rentę szkoleniową?

• Zaburzenia psychiczne (np. depresja, schizofrenia)
• Choroby zawodowe (np. przewlekłe choroby narządu głosu u nauczycieli)
• Choroby układu kostno-stawowego
• Choroby układu nerwowego np. zespół cieśni nadgarstka
• Choroby narządu wzroku
• Choroby przewlekłe
• Choroby płuc wywołane pyłem metali twardych
• Astma oskrzelowa (rok)
• Choroby skóry (fotodermatoza zawodowa – 2 lata, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry – 2 lata,
• pokrzywka kontaktowa – 2 miesiące, kontaktowe zapalenie skóry z podrażnieniami, rozległy trądzik olejowy, smarowy lub chlorowy, drożdżakowe zapalenie skóry rąk, grzybica skóry po dotykaniu materiału biologicznego pochodzenia zwierzęcego – miesiąc)
• Zespół wibracyjny (postać naczyniowo-nerwowa – rok, postać kostno-stawowa lub mieszana – 3 lata)
• Byssinoza (7 dni)
• Choroby spowodowane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego (choroba dekompresyjna – 5 lat, urazy ciśnieniowe lub następstwa oddychania mieszaninami gazowymi pod zwiększonym ciśnieniem – 3 dni)
• Choroby związane z promieniowaniem jonizującym (zaćma popromienna – 10 lat, przewlekłe popromienne zapalenie skóry lub uszkodzenie szpiku kostnego, ostra choroba popromienna całego ciała – 2 miesiące, ostra choroba popromienna ze zmianami zapalno-martwiczymi skóry – miesiąc)
• Choroby osierdzia lub opłucnej wywołane pyłem azbestu (rozległe zgrubienie opłucnej, wysięk opłucnowy przez minimum 3 lata, rozległe blaszki opłucnej lub osierdzia)
• Zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym (rok) Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa
• Przewlekłe choroby układu ruchu (zmęczeniowe złamanie kości, przewlekłe uszkodzenia łąkotki, przewlekłe zapalenie ścięgna, kaletki maziowej, okołostawowe barku, nadkłykcia kości ramiennej – rok)
• Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych (postać ostra i podostra – rok, postać przewlekła – 3 lata)
• Gorączka metaliczna (3 dni)
• Beryloza
• Alergiczny nieżyt nosa (rok)
• Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego (zespół cieśni nadgarstka, zespół rowka nerwu łokciowego, zespół kanału de Guyona, uszkodzenie nerwu strzałkowego)
• Przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami żrącymi lub drażniącymi (2 lata)
• Choroby układu wzroku (alergiczne zapalenie spojówek, epidemiczne zapalenie spojówek – rok, ostre zapalenie spojówek wywołane promieniowaniem nadfioletowym – 3 dni, zwyrodnienie rogówki, centralne zmiany zwyrodnieniowe siatkówki i naczyniówki – 3 lata, zaćma wywołana działaniem promieniowania podczerwonego lub długofalowego nadfioletowego – 10 lat)
• Trwałe upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc na skutek przewlekłego obturacyjnego zapalenia oskrzeli z pojemnością życiową płuc 0,7 po zastosowaniu leku rozszerzającego oskrzela (rok) Zatrucia ostre (3 dni) lub przewlekłe z następstwami wywołanymi przez substancje chemiczne (w zależności od rodzaju substancji)
• Nowotwory złośliwe, które powstały na skutek rakotwórczych czynników obecnych w środowisku pracy
• Obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego z podwyższeniem progu słuchu o co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym (2 lata).

Wykaz chorób zawodowych

Jak uzyskać rentę ZUS? Potrzebne są te dokumenty

Aby starać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową, należy do ZUS złożyć:

• wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy – formularz ERN
• zaświadczenie o stanie zdrowia wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed złożeniem wniosku
• protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, który wystawi pracodawca
• kartę wypadku, którą wystawia ZUS – jeśli osoba prowadzi działalność gospodarczą lub jest osobą współpracującą albo wykonuje pracę na podstawie umowy uaktywniającej,
• decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej, którą wyda państwowy inspektor sanitarny,
• wywiad zawodowy, jeżeli osoba pracuje i jest ubezpieczona
• informację dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych
• dokumenty, które potwierdzają okresy, m.in.: pracy, działalności gospodarczej, zasiłku chorobowego,
• dokumenty, które potwierdzają wynagrodzenie.

Dokumenty należy złożyć najpóźniej 30 dni przed ustaniem prawa, np. do zasiłków chorobowych czy świadczenia rehabilitacyjnego.

ZUS wypłaci rentę od miesiąca, w którym osoba złoży wniosek lub od następnego dnia po tym dniu, w którym skończysz pobierać zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne. Wniosek można wycofać w ciągu miesiąca od daty doręczenia decyzji.

Komu renta nie przysługuje?

ZUS nie przyzna renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, jeżeli:

• umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa osoba naruszyła przepisy o ochronie życia i zdrowia, i udowodniono, że to była jedyna przyczyna wypadku,
• osoba przyczyniła się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, ponieważ była, np. nietrzeźwa, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Jeśli choroba zawodowa powstała w szczególnych okolicznościach

Jeśli osoba jest niezdolna do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, które powstały w szczególnych okolicznościach ZUS przyzna rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową powstałymi w szczególnych okolicznościach.

Ile wynosi renta z tytułu niezdolności do pracy? Jak ją podnieść?

Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:

• 24% tzw. kwoty bazowej (100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne w poprzednim roku kalendarzowym) oraz
• po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych;
• po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych;
• po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.

Od 1 marca 2023 r. kwota bazowa wynosi 5540,25 zł.

Kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy wynoszą od 1 marca 2023:

• 1588,44 zł miesięcznie – dla osób całkowicie niezdolnych do pracy;
• 1191,33 zł miesięcznie – dla osób częściowo niezdolnych do pracy;
• 1906,13 zł miesięcznie – dla osób całkowicie niezdolnych do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową;
• 1429,60 zł miesięcznie – dla osób częściowo niezdolnych do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową.

Jeśli osoba ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, może zgłosić wniosek o przeliczenie wysokości świadczenia (wniosek ERPO). Oznacza to, że świadczenie może wzrosnąć.