Pracodawca może kupić wózek widłowy z funduszu rehabilitacji

Z przepisów nie wynika, że pieniądze z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) nie mogą być wydatkowane na sprzęt o charakterze standardowym i uniwersalnym.

Tak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny (NSA), który rozpatrywał skargę kasacyjną złożoną przez jednego z pracodawców. Wykorzystał on środki ZFRON na zakup wózka widłowego dla niepełnosprawnego pracownika zatrudnionego na stanowisku belowacza, do którego podstawowych obowiązków należy sortowanie towarów, przenoszenie i układanie ich na paletach. Firma następnie wystąpiła u uznanie tego wydatku za pomoc de minimis, wskazując, że zakupiony pojazd miał na celu przystosowanie stanowiska pracy do jego potrzeb, spowodował wyeliminowanie wysiłku fizycznego oraz wpłynął na poprawę warunków i jakości pracy zatrudnionego.

Jednak naczelnik urzędu skarbowego odmówił wydania zaświadczenia. Stwierdził, że zakup wózka nie może zostać uznany za wydatek służący rehabilitacji zawodowej rozumianej jako wyposażenie stanowiska pracy oraz przystosowanie jego otoczenia do potrzeb osób niepełnosprawnych. Dodał, że wybrany sprzęt ma charakter standardowy, a pracodawca nie wykazał, by miał jakieś szczególne i dodatkowe przystosowanie, które umożliwiałoby zmniejszenie ograniczeń zawodowych niepełnosprawnego pracownika i powodowało wykonywanie pracy w sposób odmienny niż w przypadku pracownika pełnosprawnego. Firma odwołała się od tego postanowienia do dyrektora izby administracji skarbowej, ale ten utrzymał je w mocy. Jego zdaniem pracodawca nie wykazał związku przyczynowego pomiędzy niepełnosprawnością konkretnego pracownika i wynikającymi z niej ograniczeniami a zakupem uniwersalnego wózka widłowego, który może obsługiwać każdy pracownik. Również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, do którego firma złożyła skargę, orzekł, że jest ona niezasadna, przedstawiając stanowisko zbieżne z tym, jakie zajęły organy niższej instancji.

Firma postanowiła więc złożyć skargę kasacyjną do NSA. Zarzuciła w niej łódzkiemu sądowi błędną wykładnię przepisów polegającą m.in. na przyjęciu, że ma obowiązek wykazać, w jaki sposób zakupiony wózek widłowy jest konieczny do przystosowania otoczenia i stanowiska pracy do stopnia niepełnosprawności mającej go używać osoby, podczas gdy tego wydatku dokonano na wyposażenie stanowiska. Pracodawca argumentował też, że dzięki temu zakupowi pracownik podniósł i utrzymał zdolność wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku, co stanowi główny cel rehabilitacji zawodowej, któremu ma służyć wykorzystywanie pieniędzy ZFRON.

NSA uznał zarzuty za zasadne i uchylił wyrok WSA w Łodzi. W jego ocenie obowiązujące przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2007 r. w sprawie ZFRON (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1145) nie stoją na przeszkodzie wydawaniu ich na sprzęt o charakterze uniwersalnym i standardowym, a także nie wymagają, aby miał on jakieś dodatkowe przystosowanie do potrzeb osoby niepełnosprawnej. NSA dodał przy tym, że z funduszu może zostać kupiony każdy sprzęt, który służy realizacji celów wskazanych w rozporządzeniu, w tym ułatwieniu i utrzymaniu zatrudnienia. Ponadto sąd zwrócił uwagę, że spójnik „oraz” użyty w sformułowaniu mówiącym, że środki ZFRON przeznacza się na wyposażenie stanowiska pracy oraz przystosowanie jego otoczenia do potrzeb osób niepełnosprawnych, nie oznacza, że te kryteria muszą być spełnione łącznie. Wystarczy, aby wydatek był poniesiony albo na wyposażenie stanowiska, albo na przystosowanie jego otoczenia. ©℗

orzecznictwo