Jak opłacać składki na Fundusz Pracy, gdy pracownik pracuje jednocześnie na umowę zlecenia

Pracownik jest zatrudniony na 3/4 etatu z wynagrodzeniem 2750 zł. Oprócz tego wykonuje umowę zlecenia dla innego podmiotu i tam ma 500 zł miesięcznie. Czy składki na FP opłaca tylko pracodawca z umowy o pracę? Zatrudniliśmy również pracownicę, która u poprzedniego pracodawcy zakończyła urlop rodzicielski i po złożeniu wypowiedzenia umowy o pracę podjęła pracę w naszej firmie. Czy możemy skorzystać ze zwolnienia z opłacania składek na FP za tę pracownicę?

ODPOWIEDŹ

W przypadku pierwszego pracownika należy stwierdzić, że w 2023 r. obowiązkowo składkę na FP płaci tylko zakład pracy. Natomiast zleceniodawca nie, ponieważ ubezpieczenia emerytalne i rentowe z umowy cywilnej mają w tym przypadku charakter dobrowolny. W przypadku zaś pracownicy nowy pracodawca nie ma prawa do zwolnienia z opłacania składek na FP za tę pracownicę.

Kto jest płatnikiem

Pracodawcy oprócz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne mają obowiązek opłacać za pracobiorców również składki na Fundusz Pracy. Składki te w całości (2,45 proc. podstawy takiej jak dla składek społecznych) pokrywają z własnych środków według zasad określonych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (dalej: ustawa o promocji zatrudnienia). Płatnicy składek na FP opłacają je m.in. za osoby:

• pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym,
• wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą,
• wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz za osoby z nimi współpracujące (z wyłączeniem umów uaktywniających z nianiami).

Składki te opłacają płatnicy będący pracodawcami lub jednostkami organizacyjnymi. Pracodawcą, w rozumieniu ustawy, jest jednostka organizacyjna, chociażby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one co najmniej jednego pracownika. Zatem właściciel firmy zatrudniający tylko zleceniobiorców nie jest w stosunku do nich płatnikiem składek na FP. Natomiast jednostka organizacyjna (np. spółki prawa handlowego), choćby nie miała żadnych pracowników, opłaca składki na ogólnych zasadach.

Obowiązek zapłaty

Składki na FP opłaca płatnik za osoby, które obowiązkowo podlegają z danego tytułu ubezpieczeniom emerytalno-rentowym. Tym samym pozostawanie w ubezpieczeniach o charakterze dobrowolnym (na wniosek zainteresowanego) wyklucza ponoszenie składek na ten fundusz. Składka staje się należna wtedy, gdy przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, w przeliczeniu na okres miesiąca, wynosi co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie za pracę, czyli od 1 lipca 2023 r. – 3600 zł.

Składki odprowadza się bez względu na kwotę rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składki emerytalnej i rentowej (limitu 30-krotności).

W przypadku gdy ubezpieczony osiąga przychody z kilku źródeł, od których obowiązkowo są opłacane składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, i łącznie ze wszystkich tych źródeł w przeliczeniu na miesiąc podstawa dorówna wysokości płacy minimalnej lub ją przewyższy, wówczas każdy z płatników odprowadza składki na FP. Osoba osiągająca przychody od różnych płatników składa stosowne oświadczenie każdemu z nich. Z taką informacją wszyscy płatnicy mogą ustalić obowiązek w zakresie zapłaty składek na FP. [przykład 1]

Przeliczenie podstawy

Przeliczenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na okres miesiąca polega na ustaleniu, jaka byłaby ta podstawa, gdyby praca wykonywana była przez pełny miesiąc. Jeśli wynosiłaby ona co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, składka na FP jest należna. Przeliczenia dokonuje się, gdy co najmniej minimalne wynagrodzenie nie zostało osiągnięte ze względu na nieobecność powodującą zmniejszenie pensji. Tak może być w razie rozpoczęcia/zakończenia zatrudnienia w trakcie miesiąca lub nieobecności spowodowanej chorobą, urlopem bezpłatnym czy wychowawczym albo nieobecnością nieusprawiedliwioną. W przypadku pracownika pełnoetatowego zawsze składka jest należna, gdyż ma on zagwarantowaną płacę minimalną w razie przepracowania pełnego miesiąca.

Przeliczenia na okres pełnego miesiąca nie dokonuje się u pracowników niepełnoetatowych, których przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższy niż minimalne wynagrodzenie (nie ustala się, ile by wyniosła podstawa, gdyby zatrudnienie było na pełny etat). Ponadto przeliczenia podstawy składkowej na okres miesiąca dokonuje się tylko w celu ustalenia obowiązku opłacania składki na FP za dany miesiąc. Natomiast samą składkę nalicza się od faktycznego przychodu. Płatnik opłaca składkę na FP, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

• osoba objęta jest obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi (a nie dobrowolnymi),
• przychody stanowiące podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych w przeliczeniu na pełen miesiąc wynoszą co najmniej minimalne wynagrodzenie.

Zwolnienia ze składki

Ustawa o promocji zatrudnienia przewiduje kilka wyjątków polegających na zwolnieniu pracodawcy od obowiązku opłacania składek na FP za niektórych pracowników (zleceniobiorców). I tak pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne nie opłacają składek na Fundusz Pracy za zatrudnionych pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego w okresie 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z wymienionego urlopu związanego z rodzicielstwem. Zwolnienie powyższe przysługuje pracodawcy tylko w odniesieniu do:

• pracowników w rozumieniu kodeksu pracy;
• tych pracowników, którzy powrócili po urlopie, jaki został im udzielony przez tego pracodawcę (z pewnymi wyjątkami).

Powyższe oznacza, że prawo do zwolnienia od opłacania składek na FP nie przechodzi na kolejnego pracodawcę. Jedynie w przypadku przejęcia pracowników w trybie art. 23 [1] k.p. pracodawca przejmujący nabywa prawo do kontynuowania 36-miesięcznego okresu zwolnienia z obowiązku opłacania składek na FP za przejętych pracowników, jeżeli poprzedni pracodawca korzystał z takiego zwolnienia.

Okres 36 miesięcy zwolnienia z opłacania składek na FP należy liczyć od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie urlopu. [przykład 2]

Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na omawiany FP należy odnosić do kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – bez stosowania ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych (limit 30-krotności) – wypłaconych bądź postawionych do dyspozycji pracownika w okresie przysługującego zwolnienia. Nie ma znaczenia, za jaki okres wynagrodzenia są należne.

Co istotne, w przypadku pracowników, w stosunku do których pracodawca będzie korzystał z przedmiotowego zwolnienia z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy, którzy zawarli dodatkowo z pracodawcą umowę zlecenia/umowę o dzieło lub jeżeli w ramach takiej umowy będą wykonywali pracę na rzecz swojego pracodawcy, zwolnienie to nie obejmuje przychodów uzyskiwanych z tytułu świadczenia pracy na podstawie tej umowy. Zatem dla celów zwolnienia rozgranicza się przychody z obu rodzajów umów (o pracę oraz cywilnej), mimo że podlegają one sumowaniu przy ustalaniu podstawy składek społecznych i są traktowane jak przychód ze stosunku pracy.

Często zdarza się, że bezpośrednio po powrocie z urlopu związanego z rodzicielstwem pracownik korzysta z urlopu wypoczynkowego, zwolnienia lekarskiego lub dni wolnych od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem w wieku do 14 lat. Wtedy uznaje się, że jego powrót do pracy nastąpił po zakończeniu urlopu, a nie od daty faktycznego podjęcia pracy po urlopie wypoczynkowym, okresie niezdolności do pracy z powodu choroby czy innego zwolnienia od pracy. Wówczas początkiem 36-miesięcznego okresu zwolnienia z opłacania składek za daną osobę jest pierwszy dzień mie siąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie urlopu. [przykład 3]

Okres 36 miesięcy zwolnienia z opłacania składek na Fundusz Pracy zaczyna się po powrocie z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego – od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie urlopu, do miesiąca, w którym następuje rozpoczęcie urlopu wychowawczego lub jego części. Okres ten zaczyna się także po powrocie z każdej części wykorzystanego urlopu wychowawczego – trwa od pierwszego dnia miesiąca następującego po powrocie do miesiąca rozpoczęcia kolejnej części urlopu wychowawczego, aż do wyczerpania (w wyniku sumowania) 36-miesięcznego okresu zwolnienia z opłacania tych składek. [przykład 4]

Gdy pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu (w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy) lub jako uprawniony do urlopu wychowawczego pracuje w obniżonym (maksymalnie do połowy) wymiarze czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu, pracodawcy nie przysługuje zwolnienie z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy w odniesieniu do przychodów uzyskiwanych w okresie świadczenia pracy w takim układzie.

Składek nie opłaca się także za:

• pracowników młodocianych, zatrudnionych w ramach umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego;
• osoby przebywające na urlopach wychowawczych oraz pobierające zasiłek macierzyński;
• osoby zatrudnione, które ukończyły 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawały w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy – przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę;
• skierowanych zatrudnionych bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30. roku życia – przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę
• ubezpieczonych, którzy osiągnęli wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn. ©℗

PRZYKŁAD 1

PRZYKŁAD 2

PRZYKŁAD 3

PRZYKŁAD 4