Prezydent podpisał ustawę o świadczeniu wspierającym. To oznacza, że od 1 stycznia 2024 r. osoby z niepełnosprawnością, jeśli chcą się o nie ubiegać, mogą składać wnioski o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia do wojewódzkich zespołów ds. orzecznictwa. To konieczny punkt wyjścia na drodze do uzyskania świadczenia.
Świadczenie wspierające 2024. Jakie elementy będą punktowane?
Wniosek można składać drogą elektroniczną lub w wersji papierowej na adres, który doprecyzuje resort rodziny. Ustawa mówi, że ocena może odbyć się w domu osoby z niepełnosprawnością, siedzibie zespołu lub w innym dogodnym dla obu stron miejscu. Na ocenę składają się: kwestionariusz, który wypełnia sama osoba (ten trzeba załączyć od razu, na etapie składania wniosku), wywiad bezpośredni i obserwacja zespołu. To, jakie elementy będą punktowane, zależy od tego, jak będzie wyglądał ostatecznie formularz. Szczegóły, jak również wspomniane wzory wniosku i kwestionariusza, zostaną zawarte w rozporządzeniu do ustawy, o którym resort rodziny mówi, że pojawi się niebawem. Bo ustawa zawiera wprawdzie opis, czym jest potrzeba wsparcia, ale narzędzie do jej oceny ma dostarczyć właśnie rozporządzenie. Wojewódzki zespół ma trzy miesiące na rozpatrzenie wniosku. W przypadku, gdy osoba z niepełnosprawnością nie zgadza się z oceną zespołu, ma prawo złożyć w ciągu 14 dni odwołanie, również do wspomnianego wojewódzkiego zespołu. Jest ono rozpatrywane w innym składzie osobowym.
Po ustaleniu potrzeby wsparcia osoba z niepełnosprawnością może przeliczyć, czy przysługuje jej świadczenie wspierające i ewentualnie ile wyniesie. Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego składa się do ZUS. Co ważne, od momentu złożenia wniosku opiekun osoby z niepełnosprawnością, jeśli dotąd pobierał świadczenie pielęgnacyjne, traci do niego prawo (jednocześnie świadczenie wspierające przysługuje od daty złożenia wniosku).
Świadczenie wspierające. Kto może je otrzymać i ile wynosi?
Świadczenie wspierające dotyczy dorosłych osób, niezależnie od tego, kiedy powstała niepełnosprawność. Próg wejścia został ustawiony na poziomie 70 punktów. I im więcej punktów uzyskanych podczas oceny, tym wyższa kwota świadczenia. Do uzyskania świadczenia, poza poddaniem się wspomnianej ocenie, konieczne jest posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności. Świadczenie wyniesie od 635 zł do 3495 zł (kwoty wyliczone są w zależności od wysokości renty socjalnej; tu w odniesieniu do jej wysokości w 2023 r.). Ustawa wprowadza sześć progów wsparcia. Od 40 proc. renty socjalnej (przy uzyskaniu 70 – 74 punktów), przez 60 proc. (75 – 79 punktów, 935 zł), 80 proc. (80 – 84 punkty, 1270 zł), 120 proc. (85 – 89 punktów, 1906 zł), 180 proc. (90 – 94 punkty, 2858 zł) i najwięcej – 220 proc. (95 – 100 punktów, 3495 zł). Waloryzacja świadczenia będzie również przebiegała w odniesieniu do renty socjalnej. Świadczenie jest przyznawane na okres obowiązywania orzeczenia o niepełnosprawności, ale nie dłużej niż na 7 lat. Po tym czasie należy wystąpić o kolejną ocenę.
Co istotne, ustawa powoduje, że de facto będą istniały dwie wersje świadczenia pielęgnacyjnego. Stara – dla osób, którym prawo do świadczenia zostało przyznane do 31 grudnia tego roku, jeśli będą chciały utrzymać jego ciągłość i pobierać je dalej na aktualnych zasadach. W tym przypadku utrzymany będzie zakaz pracy dla opiekunów przy jego pobieraniu. Od nowego roku jednak w każdej chwili opiekun może złożyć wniosek o nowe świadczenie pielęgnacyjne, jeśli sprawuje opiekę nad dzieckiem z niepełnosprawnością i wówczas przejść na nowe zasady. W tej kwestii pojawi się najprawdopodobniej wzór oświadczenia, które będzie składało się do placówek typu MOPS czy MOPR. Bez zmian przy starym świadczeniu pielęgnacyjnym pozostaje kryterium posiadania orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub punktów 7 i 8 w przypadku orzeczeń dla dziecka oraz moment powstania niepełnosprawności (przed uzyskaniem pełnoletności lub do 25 lat – w przypadku pobierania nauki).
W nowej wersji świadczenie pielęgnacyjne będzie dotyczyło opiekunów osób do 18. roku życia, którzy zrezygnują z pobierania go na starych zasadach lub wystąpią o nie po 31 grudnia tego roku. Wówczas takie świadczenie daje opiekunowi możliwość pracy bez żadnych limitów co do wysokości dochodu. Co więcej, świadczenie pielęgnacyjne w nowej wersji będzie wypłacane na każde dziecko z niepełnosprawnością do 18. roku życia. Po tym jednak czasie wygaśnie.
