Jeśli jesteś zatrudniony na umowę o pracę w biurze architektonicznym lub projektowym pamiętaj o art. 12 ust. 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: praut).
Wskazuje on, że jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.
W sytuacji gdy do obowiązków pracownika należy wykonywanie dokumentacji projektowej, to z chwilą przyjęcia każdego kolejnego utworu, autorskie prawa majątkowe do niego przechodzą na pracodawcę.
Podstawa przejścia praw na pracodawcę
Podstawą przejścia autorskich praw majątkowych jest przyjęcie utworu (art. 12 ust. 1 praut). Przyjęcie jest oświadczeniem woli pracodawcy, że utwór został przygotowany w sposób należyty. Oświadczenie to nie wymaga zgody pracownika i wywołuje skutki z chwilą, gdy dojdzie do pracownika w taki sposób, że może on zapoznać się z jego treścią (art. 61 § 1 Kodeksu cywilnego). Przyjęcie utworu nie wymaga formy pisemnej ani żadnej formy szczególnej. Może nastąpić także w sposób dorozumiany, np. gdy pracodawca zaczął korzystać z utworu pracowniczego.
Uzależnienie przejścia autorskich praw majątkowych od przyjęcia utworu przez pracodawcę ma charakter dyspozytywny, tj. dopuszczalne jest uregulowanie tej kwestii na podstawie umowy stron. Z tego względu można np. wskazać w umowie o pracę, że pracodawca nabywa autorskie prawa majątkowe z chwilą ustalenia utworu, tj. z momentem uzewnętrznienia utworu w takiej formie, by było możliwe zapoznanie się z nim przez inne osoby i odróżnienie go od innych dzieł.
Dla ustalania chwili przejścia autorskich praw majątkowych pomocny może okazać się również art. 13 praut stanowiący, że jeżeli pracodawca nie zawiadomi twórcy w terminie 6 miesięcy od dostarczenia utworu o jego nieprzyjęciu lub uzależnieniu przyjęcia od dokonania określonych zmian w wyznaczonym w tym celu odpowiednim terminie, uważa się, że utwór został przyjęty bez zastrzeżeń. Strony mogą jednak określić inny termin.
Należy pamiętać, że wyjątek od reguły przejścia autorskich praw majątkowych dotyczy utworów pracowniczych będących programami komputerowymi. W odniesieniu do tych utworów, nabycie autorskich praw majątkowych nie jest zależne od złożenia oświadczenia woli o przyjęciu, tylko następuje „automatycznie” z mocy ustawy, o ile umowa nie stanowi inaczej (art. 74 ust. 3 praut).
Skutki nabycia praw autorskich
/>
Najważniejszymi skutkami nabycia autorskich praw majątkowych do utworu przez pracodawcę są przede wszystkim: zobowiązanie się pracodawcy wobec twórcy-pracownika do rozpowszechnienia stworzonego przez niego utworu pracowniczego (art. 12 ust. 2 praut) oraz nabycie przez pracodawcę własności przedmiotu, na którym utwór utrwalono chyba, że strony umówiły się inaczej (art. 12 ust. 3 praut).
Prawo autorskie nie przewiduje dodatkowego wynagrodzenia dla pracownika z tytułu stworzenia utworu pracowniczego. Utwór powstaje bowiem w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy (art. 12 ust. 1 praut). Pracownik może jednak w umowie z pracodawcą określić dodatkowe wynagrodzenie, ale wymaga to odrębnych uzgodnień między stronami.
Nabycie utworu przez pracodawcę nie zmienia niczego w sferze autorskich praw osobistych twórcy-pracownika. Twórca nadal może żądać oznaczenia utworu swoim imieniem i nazwiskiem, czy też ma prawo nadzoru nad sposobem korzystania z utworu (art. 16 praut).
W praktyce zdarza się, że pracownik w umowie o pracę zobowiązuje się do niewykonywania autorskich praw osobistych, co pozbawia go możliwości np. domagania się oznaczenia utworu swoim nazwiskiem.
Należy także pamiętać, że ustanie stosunku pracy (niezależnie od sposobu rozwiązania umowy o pracę – za wypowiedzeniem, bez wypowiedzenia, za porozumieniem stron, bądź z upływem czasu, na który umowa była zawarta) nie powoduje zwrotnego przeniesienia autorskich praw majątkowych na twórcę-pracownika.