Zostali pominięci w zmianach wprowadzonych od 2 lutego 2022 r. Nie obejmuje ich definicja delegowania i nie mają także prawa do świadczeń z tytułu podróży służbowej. W przepisach jest więc luka.

Łukasz Prasołek, specjalista z zakresu czasu pracy oraz czasu pracy kierowców, były pracownik PIP
Łukasz Włoch, główny ekspert Grupy Inelo
Od 2 lutego 2022 r. kierowcy wykonujący przewozy kabotażowe lub typu cross-trade są uznawani za pracowników delegowanych, a więc powinni otrzymywać wynagrodzenie za pracę za granicą ustalane według przepisów obowiązujących w krajach oddelegowania, co oznacza, że ich wynagrodzenia wzrosną. Przewozy dwustronne, np. Polska‒Niemcy lub Polska‒Czechy, nie podlegają jednak pod takie regulacje, ale jednocześnie kierowcy je wykonujący nie będą mieli już prawa do diet i ryczałtów za nocleg, bo nie będą odbywali podróży służbowych. Jak więc obliczyć ich wynagrodzenia?
Na pokrycie kosztów
Od 2 lutego 2022 r. definicja podróży służbowej zawarta w art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców (dalej: ustawa) oznacza każde zadanie służbowe wykonywane na polecenie pracodawcy w ramach krajowych przewozów drogowych polegające na wykonywaniu:
  • przewozu drogowego poza miejscowość, w której siedzibę lub inne miejsce prowadzenia działalności ma pracodawca lub
  • wyjazdu poza miejscowość, o której mowa powyżej, w celu wykonania przewozu drogowego.
Zatem z definicji podróży służbowej wyłączone zostały w ogóle zagraniczne podróże służbowe. Potwierdza to również art. 21a ustawy, z którego wynika, że jedynie kierowcy wykonującemu krajowe przewozy drogowe w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w art. 775 par. 3‒5 kodeksu pracy (dalej: k.p.).
Zgodnie z dyrektywą 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług „pracownik delegowany” oznacza pracownika, który przez ograniczony okres wykonuje swoją pracę na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo, w którym zwyczajowo pracuje. W przypadku kierowcy wykonującego przewozy międzynarodowe wykonywanie przewozów kabotażowych lub przewozów międzynarodowych innych niż przewozy dwustronne sprawia, że powiązanie z terytorium przyjmującego państwa członkowskiego jest wystarczające, zatem w takich sytuacjach mówimy o delegowaniu kierowcy.
Podstawy wymiaru składek i opodatkowania
Z art. 21b ustawy wynika, że:
1) kierowcy wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie są w podróży służbowej w rozumieniu art. 775 k.p.;
2) do ww. kierowców znajdą zastosowanie w zakresie ustalania podstawy wymiaru:
a) zaliczek na PIT ‒ przepisy dotyczące osób zatrudnionych w kraju i przebywających czasowo za granicą, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 20 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) oraz
b) składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe – przepisy wydane na podstawie art. 21 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.) dotyczące pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców.
W przypadku składek ZUS, gdy przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie ustalone zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, czyli 5922 zł w 2022 r., można od podstawy wymiaru składek ZUS odliczyć za każdy dzień pobytu równowartość diety przysługującej z tytułu podróży zagranicznej pracownikowi sfery budżetowej. Jednak przychód podlegający oskładkowaniu nie może być nigdy mniejszy niż kwota 5922 zł. Z kolei w przypadku podstawy opodatkowania zwolnienie z opodatkowania dotyczy części przychodów osób przebywających czasowo za granicą i uzyskujących przychody ze stosunku pracy za każdy dzień pobytu za granicą, w którym podatnik pozostawał w stosunku pracy w kwocie odpowiadającej 30 proc. diety, określonej w przepisach dotyczących podróży służbowych w sferze budżetowej.
Dla zastosowania powyższych zasad nie ma znaczenia, czy kierowca jest pracownikiem delegowanym, czy też nie.
Sytuacja prawna
Niestety wyłączenie przewozów międzynarodowych z definicji podróży służbowych nie dotyczy tylko kierowców delegowanych, ale jest szersze, więc objęło również przewozy bilateralne (dwustronne). Zatem polskie przepisy postawiły takich kierowców w najgorszej sytuacji, bo nie są oni ani pracownikami delegowanymi, ani w podróży służbowej, co oznacza, że mogą otrzymać nawet minimalne wynagrodzenie i taka wypłata byłaby zgodna z prawem. Wydaje się więc, że jest to duża luka w przepisach, bo przewozy dwustronne to niemała część rynku transportowego. Na szczęście stosuje się do nich nowe zasady oskładkowania i opodatkowania wynagrodzeń, bo art. 21b ustawy dotyczy wszystkich przewozów międzynarodowych, a nie tylko kierowców delegowanych. Jest to jednak małe pocieszenie, bo dotyczy przypadków, gdy wynagrodzenie kierowcy będzie wyższe niż 5922 zł, a problem w tym, że poza negocjacjami płacowymi z przewoźnikami nie mają oni innych podstaw domagania się wyższych pensji. Niestety więc po raz kolejny pracodawcy będą musieli naprawiać błędy ustawodawcy.
W tabeli wskazano, jak powinny być od lutego 2022 r. wyliczane wynagrodzenia kierowców w zależności od rodzaju wykonywanego przewozu. [tabela]
Tabela. W jaki sposób ustalić pensję
Rodzaj przewozu Krajowy Zagraniczny – bilateralny Zagraniczny – kabotaż lub cross-trade
Prawo do diet i ryczałtów za nocleg Kierowca jest w podroży służbowej jak dotychczas, co wynika ze zmienionych art. 2 pkt 7 oraz 21a ustawy, a więc otrzyma diety i ryczałty za nocleg. Kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej (art. 21b ust. 1 ustawy), a więc brak prawa do diet i ryczałtów za nocleg. Kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej (art. 21b ust. 1 ustawy), a więc brak prawa do diet i ryczałtów za nocleg.
Wynagrodzenie obliczane według przepisów państwa delegowania Nie dotyczy. Nie ma prawa do wynagrodzenia zagranicznego, gdyż nie jest kierowcą delegowanym. Powinien mieć obliczone wynagrodzenie zagraniczne według stawek obowiązujących w państwach, do których był delegowany.
Prawo do obniżenia podstawy wymiaru składek ZUS i podstawy opodatkowania z polskiej ustawy Nie dotyczy. Istnieje możliwość obniżenia podstawy oskładkowania i opodatkowania na zasadach wynikających z art. 21b ustawy, jeśli przychód jest powyżej 5922 zł. Istnieje możliwość obniżenia podstawy oskładkowania i opodatkowania na zasadach wynikających z art. 21b ustawy, jeśli przychód jest powyżej 5922 zł.
Słowniczek pojęć transportowych
Krajowy przewóz drogowy ‒ podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi w kraju, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, na terytorium RP, przy czym jazda pojazdu, miejsce rozpoczęcia lub zakończenia podróży i przejazdu oraz droga znajdują się na terytorium Polski.
Międzynarodowy przewóz drogowy ‒ podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, przy czym jazda pojazdu między miejscem początkowym i docelowym odbywa się z przekroczeniem granicy Polski.
Przewóz kabotażowy – krajowy zarobkowy przewóz wykonywany tymczasowo w przyjmującym państwie członkowskim innym niż państwo siedziby przewoźnika.
Przewóz cross-trade – przewóz międzynarodowy pomiędzy państwami członkowskimi innymi niż państwo siedziby przewoźnika.
Ile do wypłaty za luty 2022 r. (przykładowe rozliczenie)
Załóżmy, że kierowca zawodowy przewoził towary w lutym, wykonując transport dwustronny między Polską a Niemcami. W ciągu pełnego miesiąca kalendarzowego wykonał pięć zadań międzynarodowych z ładunkiem z Polski do Niemiec i z Niemiec do Polski, w których przebywał odpowiednio:
  • trasa nr 1: Polska – 2 dni / Niemcy ‒ 2 dni i 6 godzin,
  • trasa nr 2: Polska – 1,5 dnia / Niemcy ‒ 2 dni i 13 godzin,
  • trasa nr 3: Polska – 1 dzień / Niemcy ‒ 2 dni i 18 godzin,
  • trasa nr 4: Polska – 1 dzień / Niemcy ‒ 1 dzień i 7 godzin,
  • trasa nr 5: Polska – 1,5 dnia / Niemcy ‒ 2 dni i 2 godziny.
Analizując trasy, należy stwierdzić, że kierowca, wykonując przewozy dwustronne, łącznie w Polsce spędził 7 dni, a w Niemczech 10 dni i 22 godziny. Dodatkowo w lutym przez 6 pełnych dni kalendarzowych wykonywał przewozy krajowe z załadunkami i rozładunkami jedynie w Polsce. Łączny czas pracy kierowcy wyniósł 170 godzin, w tym wypracował 10 godzin nadliczbowych z dodatkiem 50 proc., 15 godzin pracy w nocy oraz 20 godzin dyżuru wynikającego z przerw pracownika, tzw. dyżur 50 proc. Kierowca zatrudniony jest na umowę o pracę, w której od początku 2022 r. ustalone zostało wynagrodzenie pracownika w kwocie brutto z podziałem na:
  • wynagrodzenie zasadnicze 3010 zł,
  • ryczałt za godziny nadliczbowe 300 zł,
  • ryczałt za godziny pracy w nocy – 150 zł,
  • dodatek za dyżury 200 zł.
Łączne wynagrodzenie brutto wynosi zatem 3660 zł.
Jak obliczyć wynagrodzenie
Krok 1. Przyjmując jednomiesięczny okres rozliczeniowy, w pierwszej kolejności należy ustalić, czy ustalony ryczałt był wystarczający na pokrycie faktycznie wypracowanych dodatkowych składników płacy.
W lutym stawka za godzinę pracy wynosi w przybliżeniu 19 zł (3010 zł/160 godzin), zatem stawka za godzinę nadliczbową z dodatkiem 50 proc. wyniesie 28,50 zł. Łączne wynagrodzenie za godziny nadliczbowe będzie równe 285 zł i nie przekroczy wypłaconej kwoty 300 zł ryczałtu.
Podobnie ma się sytuacja z dodatkami naliczonymi za dyżur oraz czas pracy w nocy:
  • faktyczny dyżur 170 zł (ryczałt 200 zł),
  • faktyczny czas pracy w nocy 57 zł (ryczałt 150 zł).
Krok 2. Należy ustalić, czy przysługuje kierowcy dodatkowe wynagrodzenie wynikające z pracy poza Polską, tzw. płace zagraniczne – pakiet mobilności. Kierowca nie wykonywał przewozów typu cross-trade lub kabotażu, zatem nie nabył prawa do dodatkowego wynagrodzenia.
Krok 3. Należy ustalić, czy kierowca nabył prawo do zwrotu kosztów wynikających z podróży służbowych.
Kierowca spędził w podróży służbowej 6 pełnych dni kalendarzowych, wykonując przewozy krajowe, zatem nabył prawo do 180 zł diety (6 dni x 30 zł dieta) oraz 270 zł ryczałtu noclegowego (6 noclegów w kabinie pojazdu x 45 zł), co łącznie daje kwotę 450 zł netto/brutto.
Łączne wynagrodzenie kierowcy za luty wynosi 3660 zł brutto oraz zwrot kosztów w wysokości 450 zł netto/brutto.
Krok 4. Kolejnym etapem będzie naliczenie wypłaty netto pracownika. Dane przyjęte do rozliczenia:
Koszt uzyskania przychodu Podwyższony
Udział w PPK Nie
Kwota wolna od podatku (PIT-2) Tak
Ulga dla klasy średniej Tak
Diety wirtualne obniżające podstawę ZUS/PIT:
  • trasa nr 1: Niemcy ‒ 2 dni i 6 godzin = 2 i 1/3 diety,
  • trasa nr 2: Niemcy ‒ 2 dni i 13 godzin = 3 diety,
  • trasa nr 3: Niemcy ‒ 2 dni i 18 godzin = 3 diety,
  • trasa nr 4: Niemcy ‒ 1 dzień i 7 godzin = 1 i 1/3 diety,
  • trasa nr 5: Niemcy ‒ 2 dni i 2 godziny = 2 i 1/3 diety.
Suma: 12 diet x 49 euro x kurs (13.03.2022) = 2817,93 zł.
Odliczenie ZUS: możliwe dopiero wtedy, gdy wynagrodzenie miesięczne wyniesie co najmniej 5922,00 zł brutto. Odliczenie PIT: 30 proc. x wartość diet = 845,38 zł.
Wynagrodzenie pracownika z przeliczeniem na netto i „brutto pracodawcy”:
Drugi próg podatkowy – weryfikacja Wynagrodzenie brutto Wynagrodzenie netto Drugi próg podatkowy Koszt pracodawcy
Luty 3660,00 zł 2873,97 zł NIE 4409,57 zł
Kierowca za cały miesiąc pracy otrzyma wypłatę w łącznej kwocie netto 2873,93 zł + 450 zł = 3323,97 zł.
W przedstawionym przykładzie, aby pracownik otrzymał wyższe wynagrodzenie, można skorzystać z możliwości wypłaty premii lub jakiegoś dodatku do wynagrodzenia, aby wynagrodzenie spełniało oczekiwania kierowcy.
Za podobną pracę, jak w przedstawionym przykładzie, średnie wypłaty netto kierowców nierzadko wynoszą 7000 zł. Aby osiągnąć wskazaną kwotę, pracodawca musiałby dodatkowo wypłacić pracownikowi 4704 zł brutto (należy pamiętać, że kierowcy przysługuje dodatkowo 450 zł zwrotu kosztów z tytułu podróży po kraju).
Drugi próg podatkowy ‒ weryfikacja Wynagrodzenie brutto Wynagrodzenie netto Drugi próg podatkowy Koszt pracodawcy
Luty 8364,00 zł 6550,19 zł NIE 9576,83 zł
Podstawa prawna
•art. 2 pkt 7, art. 21a, art. 21b ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1412; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 209)
•art. 775 par. 3‒5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162)
•art. 2 ust. 1 dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (Dz.Urz. WE z 1997 r. L 18, s. 1)
•dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 z 15 lipca 2020 r. ustanawiająca przepisy szczególne w odniesieniu do dyrektywy 96/71/WE i dyrektywy 2014/67/UE dotyczące delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego oraz zmieniająca dyrektywę 2006/22/WE w odniesieniu do wymogów w zakresie egzekwowania przepisów oraz rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 (Dz.Urz. UE z 2020 r. L 249, s.49)
•par. 2 ust. 1 pkt 16 i par. 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1949)