W 2020 r. w firmach otwartego rynku pracy wykryto więcej naruszeń przepisów związanych z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych niż w zakładach pracy chronionej
W ubiegłym roku Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) przeprowadziła 1051 kontroli w 839 podmiotach, w których było zatrudnionych ponad 33 tys. niepełnosprawnych pracowników. Tak wynika ze sprawozdania z działalności PIP w 2020 r. Wśród tych kontroli 216 miało miejsce u pracodawców mających status zakładu pracy (ZPChr), a 69 w firmach z otwartego rynku pracy. Okazuje się, że nieprawidłowości związane z zatrudnianiem osób z dysfunkcjami zdrowotnymi stwierdzono w 82 proc. kontroli w ZPChr oraz 81 proc. kontroli u pracodawców niemających tego statusu.
W firmach z chronionego rynku pracy najczęściej występujące uchybienia z zakresu bezpieczeństwa pracy dotyczyły niewłaściwego stanu technicznego pomieszczeń (w tym higieniczno-sanitarnych), braku rozwiązań architektonicznych ułatwiających funkcjonowanie niepełnosprawnych oraz nieprawidłowego oznakowania urządzeń i instalacji energetycznych. Nieprawidłowości z zakresu prawnej ochrony pracy obejmowały przede wszystkim kwestie stosunku pracy – przekazywania błędnej informacji o warunkach zatrudnienia, urlopach i czasie pracy, głównie nieprawidłowego ewidencjonowania czasu pracy.
Przestrzeganie przepisów odnoszących się do uprawnień pracowniczych PIP sprawdzała też w firmach z otwartego rynku pracy. Odsetek kontroli, w których inspektorzy ustalili jakieś uchybienia, był wyższy u tych pracodawców niż w ZPChr. I tak przykładowo uchybienia dotyczące stosunku pracy pojawiły się w 57 proc. i 32 proc. kontroli u pracodawców z odpowiednio otwartego i chronionego rynku pracy, a czasu pracy – u 32 proc. i 20 proc.
– Te statystyki pokazują, że ZPChr lepiej sobie radzą z wypełnianiem obowiązków wiążących się z zatrudnianiem niepełnosprawnych i zapewniają dostosowane do ich potrzeb warunki pracy – mówi Krzysztof Kosiński, wiceprezes Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych.
Krzysztof Rowiński, pełnomocnik ds. osób niepełnosprawnych Solidarności, zwraca uwagę, że w ostatnich latach sytuacja w ZPChr się poprawiła, o czym świadczy mniejsza liczba skarg wpływających do związku od ich pracowników.
W 2020 r. PIP przeprowadziła też 744 kontrole na wniosek pracodawców. Najwięcej pochodziło od firm z otwartego rynku pracy, które ubiegały się o zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy lub dodatkowych kosztów wynikających z zatrudnienia osób z dysfunkcjami zdrowotnymi i potrzebowały pozytywnej opinii inspekcji pracy co do danego stanowiska pracy. Łącznie zaopiniowanych zostało 577 miejsc pracy i tylko 17 z nich negatywnie.
W ubiegłym roku inspektorzy przeprowadzili też 89 kontroli związanych z badaniem 128 skarg złożonych przez osoby niepełnosprawne na pracodawców. Zgłaszane przez nich nieprawidłowości dotyczyły m.in. niewypłacenia wynagrodzenia, w tym za godziny nadliczbowe, nieterminowego wypłacenia pensji, niewypłacenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop.
PIP w sprawozdaniu przypomina o przekazanym jeszcze w 2018 r. do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej wystąpieniu w sprawie nowelizacji ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 573). Inspekcja postulowała w nim zmianę przepisów regulujących czas pracy niepełnosprawnych, tak aby zapewnić im większą ochronę zdrowia.
– W pełni popieramy te propozycje, bo pracownicy z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności, którzy co do zasady mogą pracować nie dłużej niż siedem godzin dziennie i 35 tygodniowo, są często zmuszani przez pracodawców do wnioskowania o zgodę lekarza na wydłużenie norm czasu pracy do tych przewidzianych przez kodeks pracy – podkreśla Krzysztof Rowiński.
Zdaniem PIP potrzebna jest zmiana przepisów, która będzie obligować do występowania o opinię inspektora każdorazowo, gdy inna osoba niepełnosprawna jest zatrudniana na ocenianym wcześniej refundowanym stanowisku pracy, a także wprowadzająca wymóg kierowania pracownika na kontrolne badania lekarskie po przedstawieniu pracodawcy orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wyższym niż dotychczasowy. Do tej pory wspomniane pismo inspekcji nie przełożyło się na nowelizację ustawy. ©℗
Zatrudnianie osób niepełnosprawnych
