Choroba ma charakter zawodowy, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem jej wykonywania.

Zgodnie z kodeksem pracy, za choroba zawodową uważa się tę, która wymieniona jest w wykazie chorób zawodowych.

Gdzie znajduje się wykaz chorób zawodowych

Definicja została określona w art. 235 [1] Kodeksu pracy i odnosi się do tzw. „narażenia zawodowego”. Z kolei narażenie zawodowe podlega ocenie lekarza orzecznika. Przy jej dokonywaniu - w odniesieniu do okresowych czynników – określa się stopień obciążenia wysiłkiem fizycznym oraz tzw. chronometraż czynności, które mogą powodować nadmierne obciążenie odpowiednich narządów lub układów organizmu ludzkiego.

Wykaz obowiązujących prawnie chorób zawodowych stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1367).

Jak pracodawca może rozpoznać chorobę zawodową u pracownika lub byłego pracownika

Zgodnie z art. 235 Kodeksu pracy, choroba zawodowa może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może dokonać:

  • pracodawca,
  • lekarz podmiotu właściwego do rozpoznania choroby zawodowej,
  • pracownik lub były pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę, przy czym pracownik aktualnie zatrudniony zgłasza podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną,
  • były pracownik (bezpośrednio do niżej wymienionych organów).

Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się:

  • właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu,
  • właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy,
To który z nich jest właściwy, ustala się mając na uwadze miejsce, gdzie praca była wykonywana lub krajową siedzibę pracodawcy, w przypadku gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tejże.
Warunkiem wszczęcia postępowania jest zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej na druku, którego wzór został określony w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz. U. z 2002 r., poz. 1121, ze zm.).

Druku zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej

pdf icon Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej
pobierz plik

Co dalej [Procedura orzecznicza]

Właściwy inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej wszczyna postępowanie, a w szczególności kieruje do jednostki orzeczniczej pracownika lub byłego pracownika, którego dotyczy to podejrzenie, na badanie w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania.

Jednostki medyczne właściwe do orzekania w zakresie chorób zawodowych zarówno I jak i II stopnia, zostały wymienione w § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych.

Jednostkami orzeczniczymi pierwszego stopnia są:

  • poradnie chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy,
  • kliniki i poradnie chorób zawodowych uniwersytetów medycznych,
  • poradnie chorób zakaźnych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy albo przychodnie i oddziały chorób zakaźnych poziomu wojewódzkiego w zakresie chorób zawodowych zakaźnych i pasożytniczych,
  • jednostki organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej, w której nastąpiła hospitalizacja - w zakresie rozpoznawania chorób zawodowych u pracowników hospitalizowanych z powodu wystąpienia ostrych objawów choroby.

Rozpoznania choroby zawodowej u pracownika dokonuje lekarz orzecznik, zatrudniony w uprawnionej placówce medycznej, w formie orzeczenia lekarskiego wystawionego na odpowiednim druku.

Jeżeli lekarz rozpozna chorobę zawodową to wydaje orzeczenie na druku: "orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej", a w przypadku braku podstaw do jej rozpoznania - na druku: "orzeczenie lekarskie o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej".

Pracownik, który nie zgadza się z treścią orzeczenia lekarskiego I instancji o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do jej rozpoznania, może wystąpić za pośrednictwem jednostki orzeczniczej I stopnia z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania przez jednostkę orzeczniczą II stopnia, w terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia lekarskiego.

Jednostkami orzeczniczymi drugiego stopnia (odwoławczymi) od orzeczeń wydanych przez lekarzy zatrudnionych w jednostkach orzeczniczych są jednostki badawczo-rozwojowe w dziedzinie medycyny pracy.

Orzeczenie lekarskie w sprawie choroby zawodowej wydane przez lekarza jednostki orzeczniczej drugiego stopnia jest ostateczne.

Stwierdzenie choroby zawodowej decyzją

Następnie właściwy inspektor wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej bądź o braku podstaw do jej stwierdzenia na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim w sprawie choroby zawodowej oraz na podstawie oceny narażenia zawodowego pracownika.

Odwołanie od decyzji państwowego inspektora sanitarnego w sprawie choroby zawodowej przysługuje pracownikowi/byłemu pracownikowi, pracodawcy w terminie 14 dni od daty jej otrzymania. Składane jest za pośrednictwem państwowego inspektora sanitarnego, który wydał kwestionowaną decyzję.

Stwierdzenie choroby zawodowej prawomocną decyzją administracyjną uprawnia w dalszej kolejności do świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych.

Jak i gdzie zaskarżyć decyzję

Na decyzję państwowego inspektora sanitarnego przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w terminie 30 dni od daty jej doręczenia, za pośrednictwem jednostki, która wydała decyzję w I instancji.

Zasady otrzymania świadczeń określone są w przepisach ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1205).