Pracownik przed rozpoczęciem pracy zadzwonił do przełożonego zprośbą o udzielnie mu z ważnych powodów jednego dnia urlopu na żądanie. Pracodawca powinien wyrazić zgodę.

Pracodawca powinien udzielić pracownikowi urlopu na żądanie. Wskazuje na to treść art. 1672 k.p. W przypadkach innych niż przewidziany w tym przepisie pracodawca albo ma wpływ na termin urlopu wypoczynkowego pracownika, albo też przynajmniej posiada odpowiednio wcześniej wiedzę na temat możliwości żądania przez pracownika udzielenia mu takiego urlopu.

W przypadku urlopu na żądanie pracodawca może być (i najczęściej jest) zaskoczony wnioskiem pracownika o udzielenie takiego urlopu. Wnioskiem, który można złożyć nawet w dniu rozpoczęcia urlopu. Taki urlop nie może być również objęty planem urlopów (art. 163 par. 1 zd. drugie k.p.).

Sprzeczne żądanie

Podstawowym obowiązkiem pracownika jest sumienne i staranne wykonywanie pracy (art. 100 par. 1 k.p.). Jest on również obowiązany w szczególności dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie. Pracownik ma też przestrzegać zasad współżycia społecznego w zakładzie pracy. Żądając zatem urlopu, podwładny powinien rozważyć, czy w istotny sposób nie naruszy to interesu pracodawcy. W wypadkach, gdy pracownik działa z pełną świadomością, gdy wiedząc, że jego nieoczekiwana, całkowicie nieprzewidywalna przez pracodawcę nieobecność w pracy z powodu żądania urlopu spowoduje (lub przynajmniej może spowodować) poważne perturbacje dla pracodawcy, można zakwalifikować zachowanie pracownika, który żąda takiego urlopu jako czynienie z tego prawa użytku sprzecznego z zasadami współżycia społecznego. Takie zaś działanie nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony (art. 8 k.p.). Pracodawca powinien przy tym pamiętać o konieczności bardzo starannego udowodnienia (udokumentowania) okoliczności towarzyszących żądaniu urlopu. Udowodnione zachowania pracownika mające znamiona braku lojalności wobec pracodawcy stanowią podstawę nawet wypowiedzenia umowy o pracę, także wówczas, gdy pracownikowi udzielono urlopu na żądanie.

Każdy przypadek powinien być rozstrzygany indywidualnie przy uwzględnieniu funkcji, którą wykonuje pracownik i jego roli w zakładzie pracy. Liczne orzeczenia SN przesądziły stosowanie surowszych kryteriów oceny wobec pracowników zajmujących kierownicze stanowiska. W wyroku z 10 sierpnia 2000 r. (I PKN 1/00) SN stwierdził, że „utrata zaufania pracodawcy do pracownika zajmującego kierownicze stanowisko uzasadnia wypowiedzenie umowy o pracę, także wtedy, gdy nie można pracownikowi przypisać winy w określonym zachowaniu, jednakże obiektywnie nosi ono cechy naruszenia obowiązków pracowniczych w zakresie dbałości o dobro lub mienie pracodawcy”.

Urlop musi być udzielony

Z art. 1672 k.p. wynika, że pracodawca musi urlopu udzielić. To oznacza, że nie wystarcza, aby pracownik złożył wniosek o udzielenie urlopu. Pracodawca musi złożyć oświadczenie woli o udzieleniu takiego urlopu. Zgodnie z przepisem art. 300 k.p. będą tu miały zastosowanie odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego dotyczące czynności prawnych, konkretnie zaś art. 61 k.c. stwierdzający, że „oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej”. W wyroku z 16 września 2008 r. (II PK 26/08) SN wyjaśnił, że rozpoczęcie urlopu na żądanie przed udzieleniem go przez pracodawcę może być uznane za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy, będącą ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 par. 1 pkt 1 k.p.

PRZYKŁAD

Wniosek o urlop na żądanie a ważne potrzeby firmy

Przedsiębiorstwo budowlane zatrudnia na stałe sześciu pracowników. Spiętrzenie prac spowodowało, że zlecana była pracownikom praca w godzinach nadliczbowych. Jeden z pracowników wyraził niezadowolenie z faktu, że w kolejną sobotę będzie musiał przyjść do pracy i stwierdził, że już w piątek weźmie urlop na żądanie. Pracodawca tłumaczył mu, że jego obecność jest konieczna z uwagi na pilne terminy zakończenia robót. Pomimo świadomości znacznego obciążenia pracą w najbliższym okresie pracownik zażądał urlopu w trybie art. 1672 k.p. Pracodawca rozważa wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę, a nawet zwolnienie dyscyplinarne. Decyzja pracodawcy może być uzasadniona. Pracodawca musi tylko udowodnić, że pracownik wiedział o szczególnych potrzebach pracodawcy i zignorował je bez ważnego powodu.

Podstawa prawna

Art. 1672 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).