Pracownicy często biorą udział w różnego rodzaju akcjach protestacyjnych. Nie zawsze przy tym mają świadomość, czy dana akcja jest legalna. Czy w związku z tym umowa o pracę z takim pracownikiem może być rozwiązana w trybie dyscyplinarnym?
Zgodnie z ustawą o rozwiązywaniu sporów zbiorowych udział pracownika w strajku zorganizowanym zgodnie z jej przepisami nie stanowi naruszeń obowiązków pracowniczych. A contrario pracownik, który uczestniczy w nielegalnym strajku, narusza obowiązki pracownicze. Cytowana ustawa, nie definiując wprost pojęcia strajk nielegalny, przyjmuje, że strajk nielegalny to strajk zorganizowany wbrew jej przepisom. Udział w nielegalnym strajku może stanowić przyczynę rozwiązania umowy pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 52 par. 1 pkt 1 k.p., ale tylko wtedy, gdy działanie pracownika można zakwalifikować jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.
Jednym z podstawowych obowiązków pracowniczych jest dbałość o dobro zakładu pracy. Z reguły obowiązek ten jest naruszany w ramach nielegalnego strajku. Ocena, czy naruszenie obowiązku jest ciężkie, powinna uwzględniać całokształt okoliczności związanych z zachowaniem pracownika, a w szczególności stopień jego winy oraz zagrożenie lub naruszenie interesów pracodawcy. Istotne mogą być też inne okoliczności, np. przyczyny strajku.
Nie każdy udział w nielegalnym strajku przesądza o istnieniu ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych. Mając na uwadze okoliczność, że w pojęciu nielegalny strajk mieści się zarówno strajk zorganizowany z nieznacznym naruszeniem przepisów, jak i strajk, który narusza podstawowe normy w tym zakresie, pracownik nie może ponosić odpowiedzialności za udział w nielegalnym strajku, o ile zakres i waga naruszenia przepisów są nieznaczne, a zagrożenie lub naruszenie interesów pracodawcy nie są poważne.
Pracownik nie może ponadto ponosić odpowiedzialności za udział w nielegalnym strajku, jeżeli nie można przypisać mu winy, a w szczególności jeżeli brał on udział w akcji, której niezgodności z prawem nie był w stanie ocenić. Bierni uczestnicy strajku przeważnie nie mają pełnych możliwości rozeznania, czy i w jakim stopniu strajk został zorganizowany i przebiega zgodnie z wymogami prawa. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia może być przy tym uzasadnione, o ile pracownikowi można przypisać winę umyślną lub rażące niedbalstwo. W orzecznictwie i doktrynie prawa pracy ukształtował się bowiem jednolity pogląd, że naruszenie obowiązków pracowniczych jest ciężkie wówczas, gdy wina występuje w charakterze umyślności (złej woli) lub rażącego niedbalstwa pracownika (np. wyrok SN z 21 lipca 1999, I PKN 169/99, OSNP 2000/20/746).