Nawet osoby z wykształceniem średnim mogą ubiegać się o pracę w administracji rządowej. Dyrektorem w urzędzie może zostać osoba z wyższym wykształceniem i co najmniej trzyletnim stażem pracy w administracji.
Aby zostać pracownikiem służby cywilnej, trzeba przystąpić do naboru. Osoba, która w trakcie rekrutacji zostanie uznana za najlepszego kandydata na określone stanowisko w służbie cywilnej, jest zatrudniana w urzędzie. Najpierw na czas określony 12 miesięcy. Umowę z kandydatem do pracy zawiera dyrektor generalny. Może ona zostać rozwiązana przez obie strony za dwutygodniowym wypowiedzeniem.

Najpierw służba przygotowawcza

W czasie trwania tej umowy dyrektor generalny kieruję taką osobę do odbycia służby przygotowawczej. Ma ona na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika podejmującego po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej do właściwego wykonywania obowiązków służbowych. Dzięki służbie przygotowawczej pracownik na przykład z wykształceniem inżynierskim może poznać lepiej zasady funkcjonowania administracji państwowej oraz jej struktury.
PRZYKŁAD: KARIERA W SŁUŻBIE CYWILNEJ
Etapy awansu:
● zatrudnienie na podstawie rocznej umowy na czas określony
● odbycie służby przygotowawczej i zaliczenie końcowego egzaminu
● pierwsza ocena
● zatrudnienie na czas nieokreślony po uzyskaniu pozytywnej oceny
● możliwość awansu na kolejne stanowisko
● ocena okresowa co 2 lata
● możliwość przystąpienia po dwóch latach do postępowania kwalifikacyjnego na urzędnika mianowanego
● dwa lata pracy na samodzielnym stanowisku w urzędzie umożliwia staranie się o stanowisko dyrektora departamentu
Zakres i czas trwania służby przygotowawczej konkretnego pracownika określa dyrektor generalny na podstawie opinii kierownika komórki zatrudniającej pracownika, zwykle dyrektora departamentu. Opinia dotyczy poziomu przygotowania nowo zatrudnionej osoby do wykonywania obowiązków wynikających z opisu zajmowanego przez nią stanowiska pracy.
Służba przygotowawcza nie powinna trwać dłużej niż cztery miesiące, powinna też zakończyć się nie później niż z upływem ośmiu miesięcy od podjęcia pracy przez pracownika. Na jej zakończenie pracownik zdaje egzamin. Zakres, sposób przeprowadzania oraz warunki zaliczania egzaminu określa dyrektor generalny.
Nie wszyscy jednak muszą przystępować do odbycia służby przygotowawczej. Z mocy ustawy zwolnieni z niej są absolwenci Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Również na umotywowany wniosek osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony, dyrektor generalny urzędu może zwolnić z obowiązku odbywania służby przygotowawczej pracownika, którego wiedza lub umiejętności umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych. Takimi pracownikami są najczęściej osoby z wykształceniem prawniczym lub administracyjnym.

Egzamin muszą zdać wszyscy

Nowa ustawa wprowadziła obligatoryjnie dla wszystkich bez względu na doświadczenie i posiadaną wiedzę egzamin końcowy ze służby przygotowawczej. Będzie on przeprowadzany w urzędzie, a skład komisji egzaminacyjnej, zakres egzaminu i warunki jego zaliczenia określi dyrektor generalny.



Pierwsza ocena pracownika

Osoba, która rozpoczyna pracę w służbie cywilnej, podlega również tzw. pierwszej ocenie. Powinna ona zostać przeprowadzona między ósmym a jedenastym miesiącem pracy nowo zatrudnionego pracownika. Dokonuje jej bezpośredni przełożony w porozumieniu z kierownikiem komórki, w której jest zatrudniony pracownik. Przy ocenie pracownika brany jest pod uwagę wynik egzaminu ze służby przygotowawczej. Oceniane jest też opracowane przez pracownika sprawozdanie z wykonywanych przez niego zadań. Sposób dokonywania pierwszej oceny, wzór arkusza i sprawozdania dokonywanego przez pracownika zostaną określone przez premiera w rozporządzeniu.
Zwolnieni z pierwszej oceny są jedynie pracownicy służby cywilnej, którzy są absolwentami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej i w okresie od 1 stycznia do 31 maja złożyli wniosek o mianowanie w służbie cywilnej.
Od wyniku pierwszej oceny zależy dalsza kariera pracownika w służbie cywilnej. W przypadku uzyskania przez niego oceny pozytywnej dyrektor generalny zwiera z nim umowę na czas nieokreślony. Negatywna ocena oznacza koniec kariery w służbie cywilnej. Zawarcie umowy na czas nieokreślony jest bardzo często powiązane z awansem na kolejne stanowisko i podwyższeniem wynagrodzenia.

Warto podnosić kwalifikacje

Pracownik zatrudniony na stałe, który jest zaangażowany w wykonywanie zadań służbowych oraz podnoszenie kwalifikacji przez dodatkowe szkolenia lub studia podyplomowe, zwiększa swoje możliwości uzyskania awansu na kolejne stanowisko. Część kosztów z tym związanych może zostać sfinansowana przez pracodawcę. Wiąże się to niejednokrotnie z podpisaniem zobowiązania o pozostaniu u dotychczasowego pracodawcy co najmniej przez trzy lata.
PRZYKŁAD: AWANS ZA WYKSZTAŁCENIE I STAŻ
Wymagane kwalifikacje na niektóre stanowiska w służbie cywilnej:
● referendarz - wykształcenie wyższe
● referent prawny - wykształcenie wyższe prawnicze lub administracyjne
● specjalista do spraw legislacji wykształcenie wyższe prawnicze i aplikacja legislacyjna albo wyższe prawnicze i 2 lata pracy związanej z tworzeniem prawa
● główny specjalista ds. legislacji - wykształcenie wyższe prawnicze i aplikacja legislacyjna albo wyższe prawnicze i 4 lata pracy związanej z tworzeniem prawa
● kierownik kancelarii tajnej - wykształcenie średnie
Ukończenie szkolenia czy studiów podyplomowych nawet bardzo specjalistycznych nie oznacza oczywiście automatycznego awansu. Decyzja w tej sprawie należy do przełożonych pracownika, w tym dyrektora generalnego urzędu. Taki pracownik może jednak poszukiwać zatrudnienia na wyższym stanowisku w innym urzędzie. Jeżeli dyrektor departamentu tego urzędu uzna, że chciałby mieć w swoim zespole taką osobę może wnioskować do swojego dyrektora generalnego, aby ten wystąpił do dyrektora generalnego, który zatrudnia obecnie pracownika, o jego przeniesienie.

Mianowanie też awansem

Jeśli awans na kolejne stanowisko zależy od woli i możliwości przełożonych, przystąpienie do postępowania kwalifikacyjnego na urzędnika służby cywilnej zależy tylko i wyłącznie od samego pracownika. Podstawowym warunkiem ubiegania się o mianowanie na urzędnika jest co najmniej trzyletnie doświadczenie w pracy w służbie cywilnej i potwierdzona znajomość języka obcego. W wyjątkowych przypadkach, za zgodą dyrektora generalnego, pracownik może przystąpić do postępowania kwalifikacyjnego na urzędnika z dwuletnim stażem w służbie cywilnej. Zgłoszenie do postępowania kwalifikacyjnego w danym roku kalendarzowym składa się do szefa służby cywilnej (w tym roku jeszcze do szefa kancelarii premiera) w okresie od 1 stycznia do 31 maja.



Gwarancja wyższej pensji

Pracownik, który otrzyma akt mianowania na urzędnika, może liczyć na podwyżkę. Z chwilą mianowania nabywa on bowiem prawo do dodatku służby cywilnej. Jego wysokość zależy od stopnia służbowego urzędnika służby cywilnej. Osobie uzyskującej mianowanie dyrektor generalny urzędu przyznaje, w terminie siedmiu dni od dnia mianowania, najniższy pierwszy stopień służbowy. Z tego tytułu świeżo upieczony urzędnik będzie dostawał miesięcznie 880 zł dodatku.
Aby się ubiegać o kolejny stopień z dziewięciu, urzędnik musi uzyskać pozytywną ocenę okresową. Ocena okresowa dokonywana jest co dwa lata i podlegają jej poza urzędnikami również pracownicy służby cywilnej. Awans na kolejny stopień jest uzależniony od umotywowanego wniosku bezpośredniego przełożonego. W przypadku otrzymania oceny bardzo dobrej lub celującej przyznanie kolejnego stopnia służbowego następuje niezależnie od decyzji bezpośredniego przełożonego.

Wyższe stanowiska

Nowa ustawa zlikwidowała powoływanie na wysokie stanowiska osób z Państwowego Zasobu Kadrowego. Zasób kadrowy został zastąpiony otwartym i konkurencyjnym naborem. Dzięki temu o stanowisko dyrektora może ubiegać się każda osoba, która posiada odpowiednie doświadczenie i spełnia wymagania określone w ogłoszeniu. Dzięki temu pracownik i urzędnik służby cywilnej mogą też przystąpić do takiego naboru.
Przez najbliższe 10 lat osoby, które zdały egzamin do PZK, nie będą sprawdzane w trakcie naboru z posiadania kompetencji kierowniczych. Ponadto jeżeli przystąpią do naboru w ciągu 12 miesięcy od wejścia w życie nowej ustawy (tj. do 24 marca 2010 r.), będą zwolnione z obowiązku posiadania określonego w ustawie wymaganego doświadczenia.
Aby ubiegać się o stanowisko dyrektora departamentu, kandydat musi wykazać się bowiem trzyletnim stażem pracy, w tym co najmniej rocznym na stanowisku kierowniczym lub dwuletnim na stanowisku samodzielnym, np. głównego specjalisty. Wskazany staż pracy musi być zdobyty w jednostkach sektora finansów publicznych. Oznacza to, że możliwość taką będą miały te osoby, które pracowały w administracji państwowej, a nie tylko w służbie cywilnej. Chodzi tu na przykład o osoby pracujące wcześniej na stanowiskach urzędniczych w samorządzie. Aby ubiegać się o stanowisko dyrektora generalnego, kandydat musi mieć już sześcioletni staż pracy i trzyletnie doświadczenie na stanowisku kierowniczym, również w administracji państwowej.
PRZYKŁAD: SZANSA NA STANOWISKO DYREKTORA
Najczęstsze wymagania stawiane kandydatom ubiegającym się o stanowisko dyrektora departamentu prawnego:
● wykształcenie wyższe prawnicze
● uprawnienia radcy prawnego
● ukończona aplikacja legislacyjna
● trzyletnie doświadczenie w administracji państwowej
● dwa lata na stanowisku głównego legislatora
Podstawa prawna
● Ustawa z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. z 2008 r. nr 227, poz. 1505).