Czy zwolniony zleceniobiorca może wystąpić o świadczenie postojowe, jeśli znalazł już nową pracę? Jakie możliwości kwestionowania ustaleń protokołu kontroli ma płatnik, który nie zgłosił zastrzeżeń? Co grozi przedsiębiorcy, który ubiegając się o świadczenie postojowe, podał we wniosku nieprawdę?
Nasza spółka ma długi wobec ZUS. W toku jest egzekucja z nieruchomości, gdzie organ ma hipotekę przymusową. Sprzedano ją na licytacji na początku roku, lecz środki z niej nie wystarczą na pokrycie całego długu spółki wobec ZUS. Czy pozostała część długu może zostać spółce umorzona? Czy ZUS może dalej prowadzić egzekucję, skoro spółka nadal prowadzi działalność?
Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata nieopłacone w terminie podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej. ZUS ma więc możliwość stosowania dwóch trybów egzekucyjnego dochodzenia należności. Z kontekstu opisywanej sytuacji należy wnioskować, że aktualnie toczy się jeszcze egzekucja sądowa, w której zapewne ZUS przyłączył się do postępowania egzekucyjnego z nieruchomości jako wierzyciel hipoteczny, a sama egzekucja odbywa się w trybie kodeksu postępowania cywilnego. Z kwoty uzyskanej z egzekucji zaspokaja się w następującej kolejności:
1) koszty egzekucyjne – z wyjątkiem kosztów zastępstwa prawnego przyznanych przez komornika w postępowaniu egzekucyjnym;
2) należności alimentacyjne;
3) należności za pracę za okres trzech miesięcy do wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę określonego w odrębnych przepisach oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i koszty zwykłego pogrzebu dłużnika;
4) należności zabezpieczone hipoteką morską lub przywilejem na statku morskim;
5) należności zabezpieczone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym i zastawem skarbowym albo korzystające z ustawowego pierwszeństwa oraz prawa, które ciążyły na nieruchomości przed dokonaniem w księdze wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji lub przed złożeniem do zbioru dokumentów wniosku o dokonanie takiego wpisu;
6) należności za pracę niezaspokojone w kolejności trzeciej;
7) należności, do których stosuje się przepisy działu III ordynacji podatkowej, o ile nie zostały zaspokojone w kolejności piątej;
8) należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję;
9) inne należności.
Właśnie do grupy należności zabezpieczonych hipoteką (pkt 5) zalicza się m.in. należności hipoteczne ZUS z tytułu zaległych składek ubezpieczeniowych. Co przy tym istotne, w sytuacji gdy kwota przyznana ZUS nie wystarczy na pokrycie całego zadłużenia, nie oznacza to, że pozostała część długu wygasa czy też zostaje umorzona. W takim bowiem wypadku kończy się jedynie egzekucja z tego składnika majątkowego – nieruchomości dłużnika, a w przypadku gdy istnieją jeszcze inne składniki majątkowe, to ZUS (podobnie jak inni wierzyciele) może je dalej egzekwować. Różnica będzie taka, że organ będzie uprawniony do wszczęcia drugiego trybu egzekucji, czyli egzekucji administracyjnej, według zasad określonych w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Dyrektor ZUS, działając wówczas jako organ egzekucyjny, może po prostu dokonać egzekucji poprzez zajęcie wierzytelności przysługującej spółce od kontrahentów.
Podstawa prawna
• art. 24 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695)
• art. 1023, art. 1025 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeksu postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1017)
Do 15 czerwca byłem zleceniobiorcą, lecz firma rozwiązała ze mną umowę w ramach redukcji zatrudnienia w wyniku COVID-19. Chciałbym wystąpić po raz pierwszy o świadczenie postojowe za czerwiec. Jednak już od początku lipca pracuję na umowę-zlecenia w innej firmie. Czy mam prawo do świadczenia?
Zgodnie z przepisami specustawy o COVID-19 świadczenie postojowe przysługuje osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, a także osobie wykonującej umowę agencyjną, umowę-zlecenie lub inną umowę o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące umów cywilnoprawnych. Jeżeli umowa cywilnoprawna nie doszła do skutku lub nastąpiło ograniczenie jej realizacji w związku z przestojem w prowadzeniu działalności w następstwie koronawirusa, osoba wykonująca umowę cywilnoprawną może wystąpić do ZUS za pośrednictwem swojego zleceniodawcy/zamawiającego o jednorazowe świadczenie finansowe, które zrekompensuje utratę przychodów.
Aby otrzymać świadczenie postojowe, należy łącznie spełnić następujące warunki:
– umowa cywilnoprawna została zawarta przed 1 kwietnia 2020 r.;
– jeżeli suma przychodów z umów cywilnoprawnych w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym osoba wykonująca umowę cywilnoprawną złożyła wniosek o świadczenie postojowe, wynosi do 1299,99 zł (mniej niż 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2020 r.), to świadczenie postojowe przysługuje w wysokości sumy wynagrodzeń z tych umów;
– przychód z umowy cywilnoprawnej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym zleceniodawca złożył wniosek o świadczenie postojowe, nie przekroczył kwoty wyliczonej jako 300 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłoszonego przez prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS obowiązującego na dzień złożenia wniosku;
– osoba wykonująca umowę cywilnoprawną nie ma innego tytułu do ubezpieczeń społecznych;
– osoba wykonująca umowę cywilnoprawną mieszka na terytorium Polski i jest obywatelem polskim lub ma prawo czasowego lub stałego pobytu na terytorium Polski;
– osoba wykonująca umowę cywilnoprawną nie może wykonywać umowy cywilnoprawnej w całości lub w części z powodu przestoju w prowadzeniu działalności.
W opisywanej sytuacji zleceniobiorca w momencie, gdy stracił pracę z umowy-zlecenia, nie podlegała ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu. Dlatego też może wystąpić o świadczenie postojowe.
Podstawa prawna
• art. 15zq ust. 1 pkt 2, ust. 2–3 i ust. 5 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1086)
Miałem kontrolę z ZUS w mojej firmie. Podpisałem protokół kontroli, lecz dopiero teraz (po kilku dniach) zorientowałem się, że ustalenia dotyczące opłacania składek są niezasadne. Czy mogę się jeszcze wycofać z tego podpisu?
Zgodnie z art. 91 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych protokół kontroli powinien zawierać m.in.: oznaczenie terytorialnej jednostki organizacyjnej ZUS, płatnika składek; inspektorów kontroli, określenie zakresu kontroli, czas trwania kontroli z określeniem daty wszczęcia i zakończenia oraz z wymienieniem dni przerwy, jak również opis dokonanych ustaleń z podaniem podstaw prawnych oraz pouczenie.
I właśnie ten ostatni element protokołu pozwala na podważenie ustaleń zawartych w tym protokole. Po pierwsze płatnik składek ma prawo w terminie 14 dni od daty otrzymania protokołu złożyć pisemne zastrzeżenia do jego ustaleń, wskazując równocześnie stosowne środki dowodowe. Po drugie inspektor kontroli ma obowiązek rozpatrzyć zgłoszone zastrzeżenia i w razie potrzeby podjąć dodatkowe czynności kontrolne. O sposobie rozpatrzenia zastrzeżeń płatnika informuje się na piśmie.
Z tego wynika pewne istotny wniosek. Jedyną formą kwestionowania ustaleń protokołu jest złożenie wspomnianych zastrzeżeń. W razie błędu dotyczącego treści czynności prawnej nie ma natomiast możliwości uchylenia się od skutków prawnych swojego oświadczenia woli, tak jak to jest przewidziane np. w kodeksie postępowania cywilnego (art. 84). Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć. Ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.
Trzeba jednak dodać, że nawet gdy inspektor kontroli ZUS nie uwzględni zastrzeżeń, to i tak płatnikowi pozostaje możliwość złożenia odwołania do sądu – lecz już od decyzji wydanej na podstawie ustaleń z protokołu kontroli.
Podsumowując, należy podkreślić, że nie można uchylić się od oświadczenia woli w postaci złożonego podpisu na protokole kontroli, lecz można złożyć do niego zastrzeżenia w terminie 14 dni od otrzymania protokołu. W każdym przypadku w toku postępowania sądowego płatnik może kwestionować decyzję, którą wydano właśnie na podstawie ustaleń pokontrolnych.
Podstawa prawna
• art. 86, art. 91 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695)
• art. 84 ustawy z 23 kwietnia 1964 r.– Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875)
Prowadzę działalność gospodarczą. Wystąpiłam o świadczenie postojowe, które otrzymałam. Przeczytałam ostatnio, że ZUS będzie kontrolował osoby, które otrzymały pomoc z tarczy antykryzysowej. Obawiam się, że mogłam źle obliczyć przychód. Co grozi mi za podanie nieprawdy?
Świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności wnioskodawcy lub zleceniodawcy (gdy o świadczenie ubiega się zleceniobiorca). Jeśli przedsiębiorca nie zawiesił działalność, warunkiem jest, aby przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe był o co najmniej 15 proc. niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc. Wnioskodawca przy tym nie składa do ZUS dokumentów potwierdzających wysokość przychodu. Składa jedynie oświadczenie. Ustawodawca miał na celu, aby ZUS wypłacał świadczenie jak najszybciej. W każdej chwili jednak warunki przyznania świadczenia mogą być sprawdzone. W przypadku wysokości przychodu ZUS kontaktuje się z Krajową Administracja Skarbową. Jeśli stwierdzone zostaną rozbieżności, ZUS może zastosować sankcje przewidziane w specustawie o COVID-19.
Pobrane świadczenie postojowe może zostać uznane za świadczenie nienależnie pobrane. Zgodnie z art. 15zx specustawy osoba, która pobrała nienależnie świadczenie postojowe, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie – w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego.
Za świadczenie postojowe nienależnie pobrane uważa się to, które zostało:
  • przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenie lub odpowiednio zleceniodawcę lub zamawiającego;
  • wypłacone osobie innej niż osoba uprawniona z przyczyn niezależnych od ZUS.
Trzeba jeszcze pamiętać, że oświadczenie o wysokości przychodu składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Nie można więc wykluczyć, że w przypadku podania nieprawdziwej informacji o wysokości przychodu ZUS uzna, że należy złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa.
Podstawa prawna
• art. 15zq ust. 1 i 4, art. 15zx i ust. 5 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1086)